Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Anna Mierzejewska, Sędzia WSA Stanisław Marek Pietras, Sędzia WSA Joanna Kube (spr.), Protokolant Maria Zawada, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 stycznia 2008 r. sprawy ze skargi A.K. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] kwietnia 2007 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku 1. oddala skargę, 2. przyznaje ze środków budżetowych Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, na rzecz adwokata G.D. tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej kwotę 292,80 (słownie dwieście dziewięćdziesiąt dwa, osiemdziesiąt) złotych, w tym tytułem opłaty kwotę 240,- (słownie dwieście czterdzieści) złotych tytułem 22% podatku od towarów i usług kwotę 52,80 (słownie pięćdziesiąt dwa, osiemdziesiąt) złotych.
Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia [...] kwietnia 2007 r. znak sprawy [...], na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.), po rozpatrzeniu wniosku A.K. o ponowne rozpatrzenie sprawy od decyzji z dnia [...] marca 2007 r. znak sprawy: [...] o odmowie przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy w drodze wyjątku, na podstawie art. 83 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) - powoływanej dalej jako ustawa o emeryturach i rentach, utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.
W uzasadnieniu powyższej decyzji Prezes ZUS stwierdził, że przyznanie świadczenia na podstawie art. 83 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach (...) jest możliwe, jeżeli wnioskodawca łącznie spełnił następujące warunki:
- jest lub był osobą ubezpieczoną lub jest członkiem rodziny pozostałym po ubezpieczonym,
- nie spełnia warunków ustawowych do uzyskania świadczeń wskutek szczególnych okoliczności,
- nie może podjąć pracy ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek,
- nie ma niezbędnych środków utrzymania.
Organ wyjaśnił jednocześnie, że do przyznania świadczenia w drodze wyjątku muszą być spełnione łącznie wszystkie warunki wskazane w powołanym przepisie, a brak jednego z nich powoduje niemożność przyznania tego świadczenia. Ponadto wskazał, że w sprawach świadczeń w drodze wyjątku ważne są przyczyny niespełnienia wymogów do uzyskania uprawnień do świadczenia w zwykłym trybie. Konieczne jest zbadanie, czy brak tych uprawnień nie był spowodowany szczególnymi okolicznościami w postaci trudnych do przezwyciężenia przeszkód, zdarzeń lub trwałych stanów, na które osoba ubezpieczona nie miała wpływu. Świadczenia w drodze wyjątku nie są świadczeniami, które mogą być przyznane w razie nieznacznego tylko niedopełnienia warunków do uzyskania renty na zasadach ogólnych. Przede wszystkim konieczne jest wykazanie, że ubezpieczony, którego praca stanowi źródło uprawnień do świadczenia z ubezpieczenia społecznego, nie wypracował prawa do "normalnego" świadczenia ubezpieczeniowego na skutek jakiejś szczególnej okoliczności.
W toku postępowania ustalono, że na przestrzeni [...] lat życia A.K. posiada udowodniony łączny okres składkowy i nieskładkowy, wynoszący 4 lata 9 miesięcy i 4 dni. W ocenie organu, jest to okres nieadekwatny do wieku ubezpieczonej, zwłaszcza że aktywność zawodowa wnioskodawczyni od osiągnięcia pełnoletności do chwili powstania całkowitej niezdolności do pracy wynosi [...] lata.
Organ podał, że w latach 1976 - 1988 wystąpiła przerwa w ubezpieczeniu, zaś od ustania zatrudnienia w dniu [...] marca 1989 r. do czasu powstania całkowitej niezdolności do pracy w kwietniu 2002 r. orzeczonej orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia [...] listopada 2004 r., czyli przez 13 lat 1 miesiąc i 29 dni, nie został udowodniony żaden okres pracy potwierdzony opłacaniem składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.