Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w składzie następującym: Przewodniczący SNSA Jerzy Solarski Sędziowie WSA Magdalena Józefczyk WSA Elżbieta Mazur-Selwa /spr./ po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 22 października 2020 r. sprawy ze skargi J. G. na decyzję Wojewody z dnia [...] lutego 2020 r. nr [...] w przedmiocie odmowy zwrotu wywłaszczonej nieruchomości I. uchyla zaskarżoną decyzję oraz decyzję Starosty z dnia [...] października 2019 r. nr [...]; II. zasądza od Wojewody na rzecz skarżącej J. G. kwotę 697 zł /słownie: sześćset dziewięćdziesiąt siedem złotych/ tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Przedmiotem kontroli jest decyzja Wojewody ( dalej: "Wojewoda" "organ odwoławczy" lub "organ II instancji") z dnia (...) lutego 2020 r., nr (...) utrzymująca w mocy decyzję Starosty ( dalej: "organ I instancji") z dnia (...) października 2019 r., nr (...) orzekającą o odmowie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości położonej w R., obręb (...) - Z., oznaczonej obecnie jako działka nr (...) o pow. 0,4428 ha, obj. KW RZ(...), stanowiącej własność Gminy Miasto [...] ( dalej: "Gmina").
W podstawie prawnej decyzji organ powołał art. 127 § 2 i art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego ( Dz. U. z 2020 r., poz. 256; dalej: "k.p.a.") oraz art. 9a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2020 r., poz. 65; dalej: "u.g.n.").
Z uzasadnienia decyzji i akt sprawy wynika, że wnioskiem z dnia (...) lipca 2016 r. F. S. zwrócił się do Prezydenta Miasta o zwrot wywłaszczonej nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...) o pow. 0,4428 ha, położonej w R., obręb (...) , twierdząc że cel wywłaszczenia nie został zrealizowany.
W związku z faktem, iż wnioskowana do zwrotu działka stanowiła własność Gminy Miasto , Wojewoda działając na podstawie art. 142 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz. U. z 2020 r., poz.65; dalej: "u.g.n."), postanowieniem dnia (...) czerwca 2017 r., znak: (...) wyłączył Prezydenta Miasta od załatwiania sprawy, do jej rozpatrzenia wyznaczając zaś Starostę.
Po rozpatrzeniu ww. wniosku Starosta decyzją z dnia (...)stycznia 2018 r., znak: (...) orzekł: w pkt 1 o zwrocie nieruchomości położonej w R., obręb (...) - Z., oznaczonej jako działka nr (...) (odpowiadającej dawnej działce nr (...)) o pow. 0,4428 ha, objętej KW (...), będącej własnością Gminy Miasto na rzecz F. S., w pkt 2 o zwrocie na rzecz Gminy Miasto zwaloryzowanego odszkodowania z tytułu zwrotu nieruchomości w łącznej kwocie (...) zł. Ponadto w pkt 3 Starosta orzekł, iż decyzja o zwrocie przedmiotowej nieruchomości stanowi podstawę do dokonania wpisu w księdze wieczystej i ewidencji gruntów oraz stanowi podstawę do wpisu hipoteki do księgi wieczystej.
Od powyższej decyzji odwołanie złożyła Gmina Miasto oraz F. S.
Wojewoda rozpatrując złożone odwołania decyzją z dnia (...) marca 2018 r., znak: (...) uchylił zaskarżoną decyzję w całości i umorzył postępowanie I instancji. Podstawą rozstrzygnięcia organu odwoławczego było przyjęcie braku możliwości zastosowania ustawy o gospodarce nieruchomościami do notarialnej umowy sprzedaży nieruchomości.
Wyrokiem z dnia 3 lipca 2018 r. sygn. akt II SA/Rz 475/18 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie uchylił zaskarżoną decyzję Wojewody i poprzedzającą ją decyzję Starosty. W ocenie Sądu zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwalał na akceptację - jako przedwczesnego - zarówno rozstrzygnięcia organu II instancji ( uznającego, że nabycie to miało charakter cywilnoprawny, w związku z czym byłemu właścicielowi roszczenie w ogóle nie przysługuje), jak też poprzedzającego je rozstrzygnięcia organu I instancji ( wg którego, mimo formy aktu notarialnego, nosiło ono cechy wywłaszczenia, a w związku z brakiem realizacji jego celu, uzasadniało zwrot nieruchomości). Sąd zaznaczył, że w sprawie nie budziło wątpliwości, że do podpisania między F. S., a Gminą notarialnej umowy sprzedaży działki nr (...) z przeznaczeniem pod cmentarz doszło w trakcie obowiązywania ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości ( Dz.U. z 1991 r., Nr 30, poz. 127 ze zm.; dalej: "u.g.g.w.n."). Zgonie z art. 46 ust. 2 pkt 2 tej ustawy, nieruchomość mogła być wywłaszczona na rzecz Skarbu Państwa albo na rzecz gminy, jeżeli była niezbędna na cel budowy i utrzymania cmentarza. W ocenie Sądu o ile w/w cel nabycia mógł uzasadniać zastosowanie procedury wywłaszczeniowej, za czym pośrednio mogłoby także przemawiać dokonane w treści aktu notarialnego wskazanie na przepisy tej ustawy jako podstawę prawną nabycia, to nie wykluczało możliwości przyjęcia nabycia nieruchomości w drodze umów cywilnoprawnych. Zgodnie bowiem z art. 46 ust. 1 u.g.g.w.n., przepisy rozdziału 6 "Wywłaszczanie nieruchomości" stosuje się, jeżeli cele publiczne nie mogą być zrealizowane w inny sposób niż przez ograniczenie lub odjęcie prawa własności do nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz gminy, a nieruchomość nie może być nabyta w drodze umowy. Za ostatnią z wymienionych opcji mogłoby z kolei przemawiać powołanie się w treści aktu notarialnego na uchwałę nr [...] Rady Miasta Rzeszowa z 13 listopada 1990 r. w sprawie nabywania i zbywania nieruchomości, wniosek skarżącego z (...) maja 1996 r. o wykup przeznaczonej pod cmentarz działki nr (...) oraz protokół z 12 czerwca 1996 r. w sprawie ustalenia ceny jej kupna).