Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Izabela Paluszyńska Sędziowie Sędzia WSA Elwira Brychcy (spr.) Sędzia WSA Wiesława Batorowicz Protokolant ref. stażysta Edyta Rurarz - Kwietniewska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 listopada 2015 r. sprawy ze skargi E. M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] lipca 2015 r. Nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji I. uchyla zaskarżoną decyzję, II. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego na rzecz skarżącej kwotę [...] zł ([...] złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Pani E. M. zwróciła się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego z wnioskiem o stwierdzenie nieważności decyzji Naczelnika Miasta i Gminy Nr [...] z dnia [...] października 1988 roku w części dotyczącej rozstrzygnięcia o prawie własności działki o numerze [...] i jednocześnie o stwierdzenie, że "działka z mocy prawa stała się własnością Gminy, a co za tym idzie, że w wyniku powyższego gmina ta jest zobowiązana do wypłaty odszkodowania za tą nieruchomość". Jako podstawę stwierdzenia nieważności decyzji Pani E. M. przywołała art. 156 § 1 pkt 2 kpa i podniosła przy tym, że jako podstawę prawną decyzji powołano art. 12 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 roku o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. Nr 22, poz. 99), nie przywołano zaś w podstawie prawnej art. 12 ust. 5 i "nie zastosowano normy wynikającej z tego przepisu, co stanowi rażące naruszenie prawa".
Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z [...] kwietnia 2015r. działając na podstawie art. 156 § 1, art. 158 § 1, art. 157 § 1 i 2 oraz 158 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r., poz. 267) oraz art. 12 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości (Dz. U. Nr 22, poz. 99 ze zm.) odmówiło stwierdzenia nieważności decyzji Naczelnika Miasta i Gminy z dnia [...] października 1988r. w sprawie zatwierdzenia projektu podziału nieruchomości położonej we wsi O., gm. W. o numerze ewidencyjnym [...]. W uzasadnieniu decyzji Kolegium wskazało, że do stwierdzenia nieważności decyzji nie jest wystarczające wykazanie naruszenia prawa, koniecznym jest wskazanie, że zostało naruszone w sposób rażący. Postępowanie w sprawie nieważności decyzji jest samodzielnym postępowaniem, odrębnym od postępowania, w którym wydano kwestionowaną decyzję. Organ administracyjny, orzekając w sprawie o stwierdzenie nieważności decyzji orzeka wyłącznie kasacyjnie, to znaczy, że może jedynie albo stwierdzić nieważność decyzji, albo jej niezgodność z prawem, a w przypadku braku przesłanek do takiego orzeczenia, odmówić stwierdzenia nieważności decyzji. Organ ten nie jest zatem władny zmienić takiej decyzji ani tez uchylając ja orzec jednocześnie co do istoty o prawach lub obowiązkach stron postępowania. Oceny legalności decyzji ostatecznej dokonuje się tylko i wyłącznie na podstawie materiałów zgromadzonych w postępowaniu zwykłym, zakończonym wydaniem decyzji ostatecznej.
Zgodnie z art. 157 § 2 k.p.a. postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu. Zatem legitymację do żądania wszczęcia takiego postępowania ma nie tylko strona postępowania zwykłego zakończonego wydaniem kwestionowanej decyzji, lecz również każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczyć mogą skutki stwierdzenia nieważności decyzji. Do stwierdzenia nieważności decyzji może dojść wyłącznie w przypadku stwierdzenia istnienia którejkolwiek z przesłanek zawartych w art. 156 § 1 kpa, zaś odwoływanie się do innych, niewymienionych w tym przepisie przesłanek jest niedopuszczalne. Przepis art. 156 § 1 kpa, wyliczający przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji, nie może być interpretowany rozszerzająco, ale dosłownie czy wręcz ścieśniający. Z charakteru przesłanek wymienionych w art. 156 § 1 kpa wynika, że wady tkwią w samej decyzji i mają w przeważającej mierze charakter materialnoprawny. Nie są to wady ze swej istoty o charakterze proceduralnym, gdyż usuwanie takich wad dokonywane jest w innym trybie, niż stwierdzenie nieważności decyzji. Ocenie podlega sama decyzja i jej skutki prawne, poprzedzające ją postępowanie może być tylko elementem prowadzącym do tej oceny.