Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Jolanta Szaniecka Sędziowie Sędzia WSA Danuta Rzyminiak-Owczarczak (spr.) Sędzia WSA Elwira Brychcy Protokolant st.sekr.sąd. Mariola Kaczmarek po rozpoznaniu w Poznaniu na rozprawie w dniu 05 sierpnia 2009r. sprawy ze skargi M. K. na decyzje Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia (...) nr (...), nr (...), nr (...) w przedmiocie zasiłku celowego; I. oddala skargę, II. przyznaje adwokatowi P. S. od Skarbu Państwa (Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu) tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącemu z urzędu w obu instancjach kwotę (...) (...) złotych, w tym (...) (...) złotych tytułem podatku od towarów i usług oraz 17,00 (siedemnaście 00/100) złotych tytułem opłaty od pełnomocnictwa. /-/ D.Rzyminiak-Owczarczak /-/ J.Szaniecka /-/ E.Brychcy
Decyzją z dnia (...) kwietnia 2007 r. nr (...), działający z upoważnienia Prezydenta Miasta P. Kierownik Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie - Filia S. (dalej Prezydent Miasta), działając na podstawie art. 2, art. 3, art. 8, art. 12, art. 39, art. 106 ust. 4 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64 poz. 593 ze zm. - dalej ustawa o pomocy społecznej), odmówił przyznania M. K. pomocy finansowej na opłacenie czynszu w miesiącach marcu i kwietniu 2007 r., na pokrycie kosztów energii i gazu, zakup odzieży, zakup pralki, krzeseł, lekarstw oraz w formie jednego posiłku w miesiącu marcu 2007 oraz kwietniu 2007 r.
W uzasadnieniu decyzji Prezydent Miasta wskazał, że decyzją rozpatrzono wnioski z dnia (...) i (...) lutego 2007 r., uzupełnione w dniu (...) lutego 2007 r., a także wnioski z dnia (...) lutego 2007 r. i (...) marca 2007 r., uzupełnione w dniu (...) marca 2007 r. Wskazano, iż w wyniku wywiadu środowiskowego ustalono, że wnioskodawca gospodaruje samotnie oraz deklaruje utrzymywanie się ze świadczenia rentowego z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Wysokość tego świadczenia, pomniejszona o spłat bieżących oraz zaległych alimentów, wynosi (...) zł, co ustalono w oparciu o pismo ZUS z dnia (...) marca 2007 r. Wskazano, że wnioskodawca nie podał, iż jest w posiadaniu innych dochodów, oświadczył jednocześnie, iż regularnie opłaca czynsz za mieszkanie, którego wysokość na koniec 2006 r. wynosiła (...) zł. Wnioskodawca oświadczył ponadto, iż uzyskaną spłatę świadczenia rentowego w wysokości (...) tys. zł ulokował na dwumiesięcznej lokacie bankowej. Zdaniem organu okoliczności te wskazują, iż wnioskodawca dysponuje większymi zasobami pieniężnymi, na co wskazuje niska wysokość deklarowanego dochodu przy równoczesnym regularnym opłacaniu czynszu i konieczności wygospodarowania środków na zakup żywności. Za takim ustaleniem przemawia także znana organowi okoliczność w postaci konieczności spłaty zadłużenia w Spółdzielni Mieszkaniowej oraz spłaty kosztów egzekucyjnych, co winien uczynić do (...) kwietnia 2007 r. Wskazano, iż w tej sytuacji po stronie wnioskodawcy występuje brak współdziałania w zakresie ujawnienia rzeczywistych dochodów, przez co nie można stwierdzić, czy spełnia on przesłankę dochodową do przyznania pomocy. Tymczasem od kilku miesięcy wnioskodawca otrzymuje systematyczną pomoc ze środków MOPR, gdy tymczasem dysponując wskazanymi wyżej kwotami wnioskodawca mógł we własnym zakresie wygospodarować środki na niezbędne potrzeby życiowe. Wskazano, iż z analizy dotychczas prowadzonych postępowań wynika, że wielokrotnie wnioskodawca składał oświadczenia niezgodne z prawdą. W dalszej części uzasadnienia podano przykłady takich sytuacji. Uznano nadto, iż w świetle wcześniejszych nieprawdziwych oświadczeń, nie sposób ocenić wiarygodności oświadczenia złożonego w związku z rozpatrzeniem przedmiotowych wniosków.
Decyzją z dnia (...) kwietnia 2007 r. nr (...) wskazany powyżej organ z powołaniem powyższych przepisów ustawy o pomocy społecznej odmówił przyznania M. K. pomocy finansowej na opłacenie czynszu za miesiąc lipiec 2006 r. W uzasadnieniu decyzji Prezydent Miasta wyjaśnił, że decyzją rozpatrzono wniosek z dnia (...) czerwca 2006 r., przy czym organ pierwszej instancji ponownie rozpatrywał sprawę w związku z uchyleniem przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzji z dnia (...) lipca 2006 r. Nr (...). Uwzględniając wskazania organu odwoławczego w dniu (...) marca 2007 r. przeprowadzono wywiad środowiskowy, którego celem było uzupełnienie informacji stanowiących podstawę uzasadniającą uchylenie wcześniejszej decyzji oraz sprawdzenie aktualnej sytuacji wnioskodawcy. Stwierdzono spełnienie kryterium dochodowego uprawniającego do uzyskania pomocy, lecz zdaniem organu niski dochód w tym przypadku nie stanowi podstawy do jej udzielenia. Uznano, iż w świetle art. 39 ust. 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej czynsz nie stanowi niezbędnej potrzeby bytowej. Do potrzeb bytowych należy bowiem zaliczyć zapewnienie schronienia, ale jedynie w niezbędnym zakresie, a celem tej regulacji jest zaspokojenie potrzeb pojmowanych jako bieżące niedostatki. Opłacenie zadłużenia w czynszu takiej potrzeby nie stanowi. Z dokumentacji sprawy wynika, ze wnioskodawca posiada zaległości czynszowe w Spółdzielni Mieszkaniowej "W." na kwotę (...) zł (zaświadczenie ze Spółdzielni). Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy pomoc społeczna jest przyznawana, jeżeli w wyniku jej udzielenia zostanie rozwiązana konkretna trudna sytuacja klienta. Uwzględnić przy tym należy ograniczone możliwości finansowe Ośrodka. Wskazano, iż pomoc na opłacanie czynszu wnioskodawca otrzymał od stycznia do kwietnia 2006 r. w formie zasiłków celowych przekazywanych bezpośrednio na rachunek Spółdzielni. W okolicznościach rozpatrywanej sprawy uznano jednakże, iż nie znaleziono przesłanek, które wskazywałyby na szybką poprawę sytuacji wnioskodawcy, który w ocenie organu posiada własne możliwości na zaspokojenie zgłoszonej potrzeby. Wskazano, iż jest najemcą dwupokojowego mieszkania, a z uwagi na posiadany nadmetraż nie uzyskuje dodatku mieszkaniowego, który byłby odciążeniem w ponoszeniu opłaty czynszowej. Jednocześnie wnioskodawca nie zamierza zamienić mieszkania na mniejsze, jak również nie czyni starań w kierunku wynajmu jednego pokoju, co wynika z ustaleń wywiadu środowiskowego oraz treści złożonych oświadczeń do podpisanego przez wnioskodawcę protokołu. W tych okolicznościach pomoc społeczna winna wycofać się z udzielanego dotąd wsparcia, aby nie narazić się na zarzut marnotrawienia środków. Zdaniem organu wnioskodawca uzyskał od pracownika socjalnego informacje i wskazówki dotyczące możliwości wyjścia z trudnej sytuacji, lecz nie wykorzystał ich w pełni. Wskazano także, że wnioskodawca w sposób świadomy powiększał zaległość czynszową, bowiem w miesiącach styczeń-kwiecień 2006 r. otrzymywał zasiłek okresowy i każdorazowo podczas wywiadów środowiskowych był zobowiązywany do regulowania części czynszu z tej formy zasiłku. Z pisma Spółdzielni nie wynika, aby w okresie tym czynsz opłacał. W dalszej części decyzji wskazano, iż wnioskodawca nie ujawnia wszystkich posiadanych źródeł dochodu, przytaczając na te okoliczność argumentację tożsama z tą, która zawarta została w pierwszej z opisanych powyżej decyzji ((...)). W rozwinięciu tej argumentacji organ wskazał ponadto, iż wnioskodawca deklarował, że latem 2006 r. otrzymał nagrodę literacką w wysokości (...) tys. zł, z której to deklaracji następnie wycofał się. Nadto nie ujawnił, iż posiada budynek mieszkalny przy ul. (...) oraz samochody, a zrobił to dopiero w dniu (...) czerwca 2006 r., w sytuacji, gdy informacje o tym pracownik socjalny uzyskał z innego źródła. Organ wyjaśnił, iż w dniu (...) lipca 2006 r. na konto Spółdzielni wpłacił kwotę (...) tys. zł, tymczasem decyzję odmawiająca przyznania zasiłku na czynsz za m-c lipiec 2006 r. odebrał w dniu (...) sierpnia 2006 r. Ponadto w dniu (...) września 2006 r. na konto Spółdzielni wpłynęła kwota (...) zł, w dniu (...) października (...) zł, kolejne wpłaty były w dniach (...) listopada - (...) zł, (...) listopada - (...) zł oraz (...) grudnia 2006 r. - (...) zł. W okresie tym wnioskodawca każdorazowo deklarował brak środków do życia oraz wspomaganie się żebractwem, lecz zdaniem organu z datek darczyńców nie sposób regulować tak dużych wpłat. Wskazano, że obecnie wnioskodawca także deklaruje regularne wpłaty czynszu.