Zawarcie w imieniu małoletniego dziecka umowy spółki cywilnej jest czynnością prawną przekraczającą zakres zwykłego zarządu w rozumieniu art. 101 par. 3 krio i wymaga zezwolenia sądu opiekuńczego.
Decyzją z dnia 12 lipca 1996 r. Prezydent Miasta P. odmówił dokonania zmiany treści wpisu w ewidencji działalności gospodarczej polegającej na wykreśleniu Mariana J. i wpisaniu jego małoletniego syna Rafała J., podając w uzasadnieniu, że w dniu 28 czerwca 1996 r. Marian J. i Stefan G. prowadzący działalność gospodarczą jako spółka cywilna wystąpili o dokonanie zmiany w ewidencji działalności gospodarczej przez wykreślenie z dniem 30 czerwca 1996 r. Mariana J., a w jego miejsce wpisanie małoletniego syna Rafała J. urodzonego 28 grudnia 1981 r. Działalność gospodarcza może być prowadzona tylko przez osoby posiadające zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Małoletni Rafał J. nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych /art. 11 Kc/.
Powyższa decyzja została utrzymana w mocy decyzją Wojewody P. z dnia 28 sierpnia 1996 r.
Naczelny Sąd Administracyjny, rozpatrując skargą na tę decyzję zważył, co następuje:
W myśl przepisu art. 16 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej zgłoszenie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej powinno zawierać między innymi oznaczenie podmiotu gospodarczego. Zgodnie z art. 18 cyt. ustawy zmiany dotyczące podmiotu gospodarczego powodują obowiązek zmiany dokonanego wpisu. Podmiotem gospodarczym może być osoba fizyczna, osoba prawna, a także jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, utworzona zgodnie z przepisami prawa /art. 2 ust. 2 cyt. ustawy/.
Podmiotem gospodarczym może więc być także spółka cywilna, jeżeli została utworzona zgodnie z przepisami prawa. Do wniosku o dokonanie zmiany w ewidencji działalności gospodarczej przez wykreślenie Mariana J. i wpisanie w jego miejsce małoletniego Rafała J. skarżący załączyli umowę nazwaną "uchwałą nr 1/96 wspólników Spółki Cywilnej z dnia 28 czerwca 1996 r. w sprawie zmiany umowy spółki z dnia 15 września 1992 r.". Umowa ta została podpisana przez dotychczasowych wspólników Stefana G. i Mariana J. i stanowi, że z dniem 30 czerwca 1996 r. wspólnicy przyjmują do spółki małoletniego Rafała J., którego interesy, do czasu uzyskania pełnoletności reprezentować będzie ojciec Marian J., który równocześnie występuje ze spółki, przekazując wszystkie swoje uprawnienia na syna Rafała J.
Przepis art. 101 par. 1 krio stanowi, że rodzice obowiązani są sprawować z należytą starannością zarząd majątkiem dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską, a w myśl par. 3 tego artykułu rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko.
Przystąpienie przez małoletnie dziecko do umowy spółki cywilnej prowadzącej działalność gospodarczą i tym samym przyjęcie na siebie zobowiązań wynikających z tej umowy jest czynnością przekraczającą zwykły zarząd majątkiem dziecka, wymagającą uzyskania zgody sądu opiekuńczego. Marian J. takiej zgody nie uzyskał, a więc nie mógł w imieniu małoletniego syna Rafała J. przystąpić do umowy spółki. Podmiotem gospodarczym zgodnie z przepisem art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej może być tylko taka osoba fizyczna lub prawna albo jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, która została utworzona zgodnie z przepisami prawa. Utworzenie spółki cywilnej z udziałem małoletniego Rafała J. nastąpiło z naruszeniem prawa /art. 101 par. 3 krio/, a więc spółka ta nie może być uznana za podmiot gospodarczy w rozumieniu przepisów ustawy o działalności gospodarczej i zarejestrowana zgodnie z przepisami tej ustawy.