Dnia 22 lutego 2022 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodnicząca sędzia WSA Beata Jezielska Sędziowie sędzia WSA Alicja Jaszczak-Sikora (spr.) sędzia WSA Piotr Chybicki po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 22 lutego 2022 roku sprawy ze skargi P. L. na decyzję Wojewody z dnia [...] nr [...] w przedmiocie zmiany decyzji w sprawie przeznaczenia do wykonania świadczeń rzeczowych na rzecz obrony I. uchyla zaskarżoną decyzję i utrzymaną nią w mocy decyzję organu I instancji; II. zasądza od Wojewody na rzecz P. L. kwotę 480 złotych (czterysta osiemdziesiąt) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Decyzją z [...] r. Wójt Gminy uwzględnił wniosek Wojskowego Komendanta Uzupełnień i zmienił własną decyzję nr [...] r., zmieniającą decyzję nr [...] z dnia [...] r. w sprawie przeznaczenia samochodu ciężarowego Mercedes [...] o ładowności 16 t, nr rej. [...], na rzecz obrony, poprzez określenie czasu dostarczenia: z "do godziny 1100 pierwszego dnia mobilizacji" na "do godziny 800 drugiego dnia mobilizacji". Jako podstawę prawną decyzji wskazano art. 155 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 735), dalej: k.p.a.
W odwołaniu od tej decyzji P. L. (dalej: skarżący), reprezentowany przez radcę prawnego, domagał się zwolnienia pojazdu z przedmiotowego obowiązku. Decyzji zarzucił naruszenie:
- art. 203 ustawy oraz art. 53 Konstytucji RP, jak i art. 9 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, a także art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 231, poz. 1965 ze zm.);
- art. 9 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności i art. 18 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych oraz art. 10 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej w zw. z art. 91 ust.1 i 2 oraz art. 8 ust. 2 Konstytucji RP w zw. z art. 206a u.p.o.;
- art. 85 ust. 1 Konstytucji RP w zw. z art. 206a u.p.o. w zw. z art. 53 ust. 1, art. 7, art. ust. 2 Konstytucji RP;
- art. 206a u.p.o. w zw. z art. 87 ust. 1 Konstytucji RP, art. 53 ust. 1 Konstytucji RP, art. 9 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności i art. 18 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych oraz art. 10 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej.
- art. 208 ust. 1 i 210 ust. 1 i 4 oraz 5 ustawy o powszechnym obowiązku obrony poprzez błędną interpretację i nałożenie na skarżącego nadmiernego obowiązku, który uniemożliwia prowadzenie gospodarstwa rolnego;
- art. 214 ww. ustawy poprzez jego niezastosowanie.
W uzasadnieniu podniósł, że prowadzi duże gospodarstwo rolne i posiada tylko jeden środek transportu. Samochód ciężarowy jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania gospodarstwa rolnego i jego brak może spowodować duże szkody w gospodarstwie. Pojazd nie jest niezbędny dla bazy mobilizacyjnej w B., w to miejsce może zostać powołany inny podmiot.
Decyzją z [...] r., nr [...], Dyrektor Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego w Urzędzie Wojewódzkim, działając z upoważnienia Wojewody, utrzymał w mocy decyzję organu I instancji.
W uzasadnieniu organ II instancji przedstawił stan faktyczny sprawy i przytoczył art. 208 ust. 1 i 4 i art. 210 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2021 r. poz. 372). Skonstatował, że obrona ojczyzny jest sprawą i obowiązkiem wszystkich obywateli (art. 85 ust. 1 Konstytucji RP). Obowiązek świadczeń rzeczowych może być, stosownie do art. 208 ust. 1 ustawy, nałożony na urzędy i instytucje państwowe oraz przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne, a także osoby fizyczne. Przy czym w art. 208 ust. 4 ustawy wymieniono wyłączenia przedmiotowe świadczeń rzeczowych. Wśród nich nie znajdują się jednak pojazdy wykorzystywane do pracy w gospodarstwie rolnym. Zgodnie z ww. przepisem nie ma też przeszkód, żeby decyzje w sprawie przeznaczenia pojazdów na cele obronne były wydawane na posiadaczy, którzy nie są przedsiębiorcami tj. nie są wpisani do Centralnej Ewidencji Informacji Działalności Gospodarczej ani rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym. Podkreślono, że organ I instancji przeznaczył posiadany przez skarżącego samochód ciężarowy na rzecz obrony, w ramach etatowych świadczeń rzeczowych, wykonywanych w razie ogłoszenia mobilizacji lub wybuchu wojny. Ustalono, że zasoby środków transportowych Wojskowej Komendy Uzupełnień w stosunku do potrzeb mobilizacyjnych jednostek wojskowych są bardzo ograniczone. Nie ma możliwości wyznaczenia przez Wojskową Komendę Uzupełnień w L. innego pojazdu z terenu gminy L. posiadającego takie same bądź podobne parametry. Obowiązek świadczeń rzeczowych nakładany jest zarówno na posiadaczy, którzy dysponują więcej niż jednym środkiem transportu, jak i na posiadaczy, którzy mają tylko jeden samochód określonego typu. Nadmieniono, że w związku z używaniem pojazdu, w czasie mobilizacji lub wybuchu wojny przez Siły Zbrojne, jego właścicielowi przysługuje, z chwilą zakończenia wykonywania świadczeń, należność za każdą rozpoczętą dobę wykonywania świadczeń. W przypadku samochodu skarżącego kwota za każdą dobę wykorzystywania samochodu wynosić będzie 424,91 zł. Organ odwoławczy podniósł też, że decyzje o przeznaczeniu rzeczy ruchomych na cele świadczeń rzeczowych uchyla się m.in. w razie zmiany posiadacza przedmiotu świadczenia. Posiadacze pojazdów, wobec których wydano decyzję o przeznaczeniu na cele świadczeń informują wójta, burmistrza prezydenta miasta o ich zbyciu lub innej zmianie tytułu własności oraz zmianie przeznaczenia przedmiotu świadczenia, nie później niż w ciągu trzech dni od tej zmiany.