Dnia 15 października 2020 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodnicząca sędzia WSA Beata Jezielska (spr.) Sędziowie sędzia WSA Adam Matuszak sędzia WSA Bogusław Jażdżyk po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 15 października 2020 roku na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi K. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia "[...]", nr "[...]" w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego uchyla zaskarżoną decyzję oraz utrzymaną nią w mocy decyzję organu I instancji.
Decyzją z "[...]" wydaną z upoważnienia Burmistrza B. przez Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w B. (dalej jako: organ I instancji), na podstawie art. 17 i art. 24 ust. 2a ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jednolity na dzień wydania decyzji - Dz.U. z 2020 r. poz. 111, dalej jako: u.ś.r.), odmówiono przyznania K.P. (dalej jako: wnioskodawca, strona lub skarżący) świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością opieki nad matką. W uzasadnieniu podniesiono, że matka wnioskodawcy legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności wydanym na stałe, a ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od 8 października 2018 r., przy czym niepełnosprawność istnieje od 18 października 2005 r. W związku z przebytym schorzeniami nie porusza się samodzielnie, jest osobą leżącą i wymaga pomocy innych osób we wszystkich czynnościach dnia codziennego. Nie mieszka z wnioskodawcą, lecz z drugim synem i jego rodziną. Wnioskodawca podczas sprawowania osobistej opieki nad matką sporządza zakupy, kontaktuje się z placówkami służby zdrowia w celu uzyskania recept na stałe leki, realizuje te recepty oraz oklepuje plecy. Ustalono także, że przy niektórych czynnościach pielęgnacyjnych, a także przy przygotowywaniu posiłków pomagają inne osoby niż wnioskodawca. Wskazano, że w ocenie organu I instancji nie zostały spełnione przesłanki określone w art. 17 ust. 1 i 1b u.ś.r., ponieważ orzeczony znaczny stopień niepełnosprawności matki wnioskodawcy datuje się od 8 października 2018 r. tj. od czasu kiedy miała ukończone 89 lat, zaś niepełnosprawność istnieje od 18 października 2005 r., podczas gdy świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała nie później niż do ukończenia 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia.
W złożonym odwołaniu strona wniosła o uchylenie decyzji organu I instancji oraz o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego. W uzasadnieniu odwołujący się podniósł, że od czasu wydania orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności stan zdrowia jego matki znacznie się pogorszył i opieka nad nią wymaga coraz większego zaangażowania, w związku z tym musiał zawiesić prowadzenie własnej działalności gospodarczej. Zarzucił nierówne traktowanie w porównaniu do osób, w przypadku których niepełnosprawność powstała nie później niż do ukończenia 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia. Podkreślił, że matka jest osobą leżącą i wymaga pomocy innych osób we wszystkich czynnościach dnia codziennego, zaś brat i jego żona pracują i często ich czas pracy nakłada się, bowiem mają prace zmianowe.
Decyzją z "[...]" Samorządowe Kolegium Odwoławcze w O. (dalej jako: Kolegium lub organ odwoławczy) utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji. W pierwszej kolejności wskazano, że w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r. (sygn. akt 38/13) nie jest dopuszczalne oparcie decyzji odmawiającej przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na tej części przepisu art. 17 ust. 1 lit. b u.ś.r., która została uznana za niezgodną z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP. Jednocześnie podkreślono, że podstawową przesłanką, jaką musi spełnić osoba ubiegająca się o świadczenie pielęgnacyjne, należąca do kręgu osób zobowiązanych do alimentacji, jest rezygnacja z pracy zarobkowej bądź jej niepodejmowanie spowodowane koniecznością sprawowania opieki nad osobą bliską o określonym stopniu niepełnosprawności. Wskazano, że powyższa przesłanka nie została spełniona, bowiem w ocenie Kolegium konieczność opiekowania się matką nie jest wyłączną przyczyną rezygnacji z zatrudnienia przez wnioskodawcę. Zdaniem Kolegium za takim stanowiskiem przemawia zakres i wymiar czynności wykonywanych w ramach opieki, który nie wyklucza podjęcia przez stronę zatrudnienia, bowiem są to normalne obowiązki dnia codziennego. Stwierdzono przy tym, że w typowych sytuacjach taka pomoc dzieci wobec rodziców jest dobrowolna i nieodpłatna. Ponadto wskazano, że w opiece nad matką uczestniczy brat strony oraz jego żona, u których zamieszkuje osoba wymagającą opieki, a w związku z tym z nimi spędza najwięcej czasu. Kolegium zwróciło również uwagę na fakt, że w trakcie wizyty pracownika socjalnego w miejscu sprawowania opieki obecna była synowa osoby wymagającej opiekę, a nie wnioskodawca.