Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodnicząca sędzia WSA Beata Jezielska (spr.) Sędziowie sędzia WSA Katarzyna Matczak sędzia WSA Tadeusz Lipiński po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 7 lipca 2022 r. sprawy ze skargi L. N. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Elblągu z dnia [...], nr [...] w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego uchyla zaskarżoną decyzję.
Decyzją z 8 marca 2022 r., na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 1 ust. 3, art. 20 ust. 3, art. 23, art. 24, ust. 2a, art. 25, art. 26 ust. 1 i ust. 2, art. 32 ust. 1 d i ust. 2 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jednolity na dzień wydania decyzji Dz. U. z 2020 r. poz. 111 ze zm., dalej jako: u.ś.r.) odmówiono przyznania L. N. (dalej jako: wnioskodawczyni, strona lub skarżąca) świadczenia pielęgnacyjnego. W uzasadnieniu podano, że w dniu 28 lutego 2022 r. wnioskodawczyni wystąpiła o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, w związku z opieką nad niepełnosprawnym małżonkiem. Wskazano, że mąż strony jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym i wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby, w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Podano, że stopień niepełnosprawności ustalono od 27 sierpnia 2020 do 30 kwietnia 2023 r. Wskazano, że wnioskodawczyni ma ustalone prawo do emerytury, której wypłata została zawieszona na wniosek strony od 1 marca 2022 r., a zatem strona nie pracuje i nie zrezygnowała z pracy zarobkowej w celu opieki. Wskazano, że z przedłożonego do wniosku orzeczenia Powiatowego Zespołu d/s Orzekania o Niepełnosprawności z 15 lutego 2022 r. wynika, że znaczny stopień niepełnosprawności został ustalony od 27 sierpnia 2020, czyli w wieku 58 lat, zaś daty powstania niepełnosprawności nie ustalono. W związku z tym organ stwierdził, że istnieją dwie przesłanki negatywne do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego tj. niepełnosprawność osoby wymagającej opieki nie powstała do ukończenia 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia, a ponadto wnioskodawczyni ma ustalone prawo do emerytury, której wypłatę zawieszono od 1 marca 2022 r .
Od decyzji tej odwołała się strona. Podała, że jest jedyną osobą, która może opiekować się mężem i od marca 2022 r. ma zawieszoną wypłatę emerytury. W związku z tym wniosła o uchylenie decyzji organu I instancji i przyznanie jej świadczenia pielęgnacyjnego.
Decyzją z 11 kwietnia 2022 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze (dalej jako: Kolegium albo organ odwoławczy) utrzymało w mocy decyzję organu I instancji. W uzasadnieniu podano, że zgodnie z art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.ś.r. świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w ustawie z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym. Zdaniem Kolegium, z treści tego przepisu jednoznacznie wynika, że wystarczające jest ustalenie prawa do danego świadczenia. Wskazano, że u.ś.r. nie przewiduje możliwości wyboru pomiędzy świadczeniem pielęgnacyjnym, a świadczeniem wymienionym w art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.ś.r. w zależności od tego, które ze świadczeń jest dla strony bardziej korzystne. Zatem posiadanie prawa do jednego ze świadczeń, o których mowa w art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.ś.r., w tym emerytury, wyklucza możliwość uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną, niezależnie od tego jaka jest wysokość danego świadczenia. Powołując się na wyroki WSA w Warszawie z 25 stycznia 2017 r. (sygn. akt SA/Wa 1818/16) oraz WSA w Gliwicach z 26 marca 2015 r. sygn. akt IV SA/GI 744/14) wskazano, że nawet rezygnacja z pobierania emerytury w żaden sposób nie wpływa na ocenę spełnienia przesłanki określonej w 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.ś.r. W związku z tym, w ocenie Kolegium, pomimo tego, że strona może mieć uzasadnione poczucie krzywdy i niesprawiedliwości, przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego nie jest możliwe. Zdaniem organu odwoławczego zastosowanie odmiennej interpretacji art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.ś.r. byłoby nieuzasadnione. Wskazano przy tym, że Naczelny Sąd Administracyjny do niedawna prezentował odmienny pogląd dotyczący kwestii możliwości przyznania świadczenia pielęgnacyjnego osobie uprawnionej do pobierania renty/emerytury, a zmiana stanowiska Sądu nie wiąże się ani ze zmianą przepisów, ani też zapis art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.ś.r. w części dotyczącej osób uprawnionych do pobierania m.in. emerytury nie został poddany kontroli Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał Konstytucyjny zajmował się jedynie kwestią dotyczącą możliwości przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego osobom uprawnionym do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy czemu dał wyraz w wyroku z dnia 26 czerwca 2019 r. (sygn. akt SK 2/17). Podkreślono, że mając taką możliwość, TK nie wypowiedział się w zakresie pozostałych przesłanek negatywnych objętych przepisem 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.ś.r., niejako uznając je za zgodne z Konstytucją. Kolegium w całości podzieliło ponadto argumentację zaprezentowaną w dwóch wyrokach Naczelnego Sądu Administracyjnego o sygnaturach: I OSK 1148/20 i I OSK 416/13, której efektem jest wniosek, że świadczenie pielęgnacyjne przyznawane osobie sprawującej opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, a będącej w wieku, uprawniającym do otrzymania emerytury i tę emeryturę uzyskującej, w istocie rzeczy będzie pełnić funkcję nie tyle surogatu wynagrodzenia za pracę a surogatu świadczenia emerytalnego. Kolegium podało przy tym, że znany jest mu także pogląd przeciwny wyrażony m.in. w wyroku NSA w sprawie o sygn. akt I OSK 1799/21. Jednakże w ocenie Kolegium oczywistym jest, że w sprawie spełniona została negatywna przesłanka określona w art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.ś.r., a brzmienie tego przepisu nie pozostawia wątpliwości interpretacyjnych. Wyjaśniono, że w świetle tych ustaleń Kolegium nie rozważało spełnienia przesłanki wynikającej z art. 17 ust. 1 b u.ś.r., o której mowa również w uzasadnieniu decyzji organu pierwszej instancji.