Dnia 12 maja 2022 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodnicząca sędzia WSA Katarzyna Matczak Sędziowie sędzia WSA Marzenna Glabas (spr.) sędzia WSA Bogusław Jażdżyk po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 12 maja 2022 roku sprawy ze skargi K. B. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] nr [...] w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego - uchyla zaskarżoną decyzję oraz utrzymaną nią w mocy decyzję organu I instancji.
Wnioskiem z 27 sierpnia 2021 r. K. B. (dalej jako: "skarżąca") złożyła do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej wniosek o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku ze sprawowaniem opieki nad niepełnosprawną w stopniu znacznym matką.
Decyzją z [...] r. działający z upoważnienia Burmistrza Miasta Kierownik Zespołu w Miejskim Ośrodki Pomocy Społecznej (dalej jako: "organ I instancji") odmówił przyznania skarżącej świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej wnioskowanego na H. B. Organ I instancji wyjaśnił, że zgodnie z art. 17 ust. 5 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2020 poz. 111, dalej jako: "u.ś.r.") świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynika, że matka skarżącej pozostaje w związku małżeńskim, a jej współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, co uniemożliwia przyznanie wnioskowanego świadczenia.
W odwołaniu od powyższej decyzji skarżąca zarzuciła brak obiektywizmu w ocenie sytuacji. Podniosła, że mąż jej matki (a jej ojczym) nie może opiekować się żoną, ponieważ ma 71 lat, jest osobą głuchoniemą po przebytym zapaleniu opon mózgowych, choruje na cukrzycę, nadciśnienie, serce, płuca po koronawirusie oraz błędnik, przez co ma zaburzenia równowagi i zawroty głowy. Wskazała, że z uwagi na zły stan zdrowia obojga rodziców to ona sprawuje opiekę nad nimi, wspólnie z nimi zamieszkuje i wykonuje wszystkie konieczne czynności opiekuńcze. Podkreśliła, że jej matka jest niewidoma a ojczym głuchoniemy, więc komunikacja między nimi jest utrudniona, natomiast sprawowanie opieki przez ojczyma jest niemożliwe z uwagi na stan jego zdrowia.
Decyzją z [...] r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze (dalej jako: "Kolegium", "organ odwoławczy", "organ II Instancji"), po rozpatrzeniu odwołania, utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. Organ odwoławczy podzielił stanowisko organu I instancji w kwestii zaistnienia negatywnej przesłanki wynikającej z art. 17 ust.5 pkt 2 lit. a) u.ś.r. Wskazał, że przepis ten wprowadza negatywne przesłanki po stronie osoby wymagającej opieki, których zaistnienie powoduje wyłączenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Z jego literalnego brzmienia wynika, że w każdym przypadku, gdy osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim, a jej małżonek nie ma orzeczonego znacznego stopnia niepełnosprawności, świadczenie pielęgnacyjne nie będzie przysługiwało. Kolegium wskazało, że w świetle przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązek alimentacyjny małżonka wyprzedza obowiązek alimentacyjny krewnych, w tym dzieci. W związku z tym brak jest podstaw prawnych do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego córce nad niepełnosprawną matką, gdy matka pozostaje w związku małżeńskim, a jej małżonek nie legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Odnosząc się do zarzutów skarżącej dotyczących niemożności sprawowania opieki przez męża matki z uwagi na zły san zdrowia organ II instancji podkreślił, że ograniczenie ustawowego prawa do otrzymania świadczenia wyłącznie do sytuacji gdy współmałżonek posiada orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności stanowi wyjątek i nie można go poddawać wykładni rozszerzającej. Ocena stanu zdrowia opiekuna powinna być rozstrzygana orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności, gdyż organy administracji nie mają wiadomości specjalnych, które pozwoliłyby w pełni wyważyć, czy stan zdrowia danej osoby rzeczywiście uniemożliwia jej sprawowanie opieki. Otrzymanie świadczenia pielęgnacyjnego przez osoby wymienione w art. 17 ust. 1 ustawy, pomimo pozostawania przez osobę wymagającą opieki w związku małżeńskim, jest możliwe zatem jedynie w sytuacji, w której współmałżonek takiej osoby legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.