Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Grażyna Pawlos-Janusz, Sędziowie Sędzia WSA Joanna Cylc-Malec, Sędzia WSA Bogusław Wiśniewski (sprawozdawca), Protokolant Referent Jacek Zięba, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 2 lipca 2019 r. sprawy ze skargi J. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] lutego 2019 r. [...] w przedmiocie ustalenia i zwrotu świadczeń nienależnie pobranych oddala skargę.
Sygn. akt II SA/Lu [...]
Uzasadnienie
Decyzją z dnia [...] września 2017r. Prezydent Miasta L. przyznał J. B. zasiłki rodzinne na synów M. K. i S. K. w kwotach po [...] zł miesięcznie na okres od 1 listopada 2017r. do 3 października 2018r. wraz z dodatkiem z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego w wysokości [...] zł i dodatkiem z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego [...] w miesiącu wrześniu 2018r. w kwocie [...]zł jednorazowo.
Decyzją z dnia 12 września 2018r. w związku z zawarciem związku małżeńskiego przez wnioskodawczynię zmieniono nazwisko adresata decyzji na J. K..
Z kolei pismem z dnia [...] września 2018r. zawiadomiono wnioskodawczynię o wszczęciu postępowania w sprawie zasadności pobierania zasiłku, a następnie decyzją z dnia [...] listopada 2018 r. Prezydent Miasta L. ustalił wnioskodawczyni nienależne pobrane świadczenia rodzinne na M. K. i S. K. za okres od dnia 1 marca 2018 r. do 30 września 2018 r. w wysokości po [...] zł i zażądał ich zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi do dnia zapłaty. Organ wyjaśnił, że w dniu [...] września 2018r. strona poinformowała, że od dnia 1 kwietnia 2018r. podjęła zatrudnienie w firmie PHU [...] B. G. osiągając za miesiąc maj 2018r dochód w wysokości [...] zł. W pisemnym oświadczeniu z dnia z [...] września 2018r. stwierdziła, że zatrudnienie podjęła od 1 stycznia 2018r. zaś dochód za luty wynosił [...] zł. Ponadto w dniu 1 września 2017r. S. K. zawarł z Zakładem E. " [...]" spółka z o.o umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego, osiągając w miesiącu październiku 2017r. dochód w kwocie [...]zł. W tej sytuacji ponownie ustalono wysokość dochodu rodziny. Do kwoty miesięcznego dochodu rodziny w 2016r. wynoszącego [...] zł, stosownie do art. 5 ust. 4b ustawy o świadczeniach rodzinnych doliczono dochód J. K. z miesiąca lutego 2018 r. w wysokości [...] zł oraz dochód S. K. uzyskiwany na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego z dnia 1 września 2017 r. - [...] zł. Łącznie dało to kwotę [...]zł, a w przeliczeniu na osobę w czteroosobowej rodzinie - [...] zł, co oznaczało przekroczenie dochodu uprawniającego do uzyskania świadczenia wynoszącego zgodnie z art. 5 ust.1 ustawy o świadczeniach rodzinnych wynoszącego [...] zł na osobę w rodzinie.
Po rozpoznaniu odwołania J. K. Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzję organu I instancji utrzymało w mocy. Również organ odwoławczy wskazał, że stosownie do art. 5 ust.1 ustawy o świadczeniach rodzinnych zasiłek rodzinny przysługuje osobom, o których mowa w art. 4 ust. 2, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty [...]zł (art. 5 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz art. 32 ustawy z dnia 7 lipca 2017 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z systemami wsparcia rodzin (Dz. U. z 2017 r., poz. 1428). W przypadku natomiast, gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności, zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty [...]zł (art. 5 ust. 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych). Ponieważ orzeczeniem z dnia 24 listopada 2017 r. wydanym przez Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w L. S. K. został zaliczony do osób o lekkim stopniu niepełnosprawności, kryterium dochodowe rodziny uprawniające do uzyskania prawa do świadczeń należało zgodnie z przepisami ustawy ustalić na kwotę [...]zł. Kolegium wyjaśniło, że zgodnie z art. 5 ust. 4b cyt. ustawy w przypadku uzyskania dochodu przez członka rodziny, osobę uczącą się lub dziecko pozostające pod opieką opiekuna prawnego po roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy dochód ich ustala się na podstawie dochodu członka rodziny, dochodu osoby uczącej się lub dochodu dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, powiększonego o kwotę osiągniętego dochodu za miesiąc następujący po miesiącu, w którym nastąpiło uzyskanie dochodu, jeżeli dochód ten jest uzyskiwany w okresie, na który ustalane lub weryfikowane jest prawo do świadczeń rodzinnych. W związku z podjęciem przez stronę oraz jej syna zatrudnienia, Kolegium za uzasadnione uznało ponowne ustalenie wysokości dochodu rodziny przyjmując wyliczenia za organem I instancji i przyjmując kwotę [...]zł, w przeliczeniu na osobę w czteroosobowej rodzinie przekraczającą kryterium ustawowe uprawniające do uzyskania wnioskowanego świadczenia. Kolegium zaznaczyło, że stosownie do art. 30 ust. 1 ustawy za nienależnie pobrane świadczenia rodzinne uważa się 1) świadczenia rodzinne wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie, zawieszenie prawa do świadczeń rodzinnych lub zmniejszenie wysokości przysługujących świadczeń rodzinnych albo wstrzymanie wypłaty świadczeń rodzinnych w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca te świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania; 1a) świadczenia rodzinne wypłacone w związku z zastosowaniem przepisów o utracie i uzyskaniu dochodu - po ustaleniu, że wystąpiły okoliczności, o których mowa w art. 5 ust. 4c; 2) świadczenia rodzinne przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą te świadczenia; 3) świadczenia rodzinne wypłacone w przypadku, o którym mowa w rt. 23a ust. 5, za okres od dnia, w którym osoba stała się uprawniona do świadczeń rodzinnych w innym państwie w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, do dnia wydania decyzji o uchyleniu decyzji przyznającej świadczenia rodzinne; 4) świadczenia rodzinne przyznane na podstawie decyzji, której następnie stwierdzono nieważność z powodu jej wydania bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa albo świadczenie rodzinne przyznane na podstawie decyzji, która została następnie uchylona w wyniku wznowienia postępowania i osobie odmówiono prawa do świadczenia rodzinnego; 5) świadczenia rodzinne wypłacone osobie innej, niż osoba, która została wskazana w decyzji przyznającej świadczenia rodzinne, z przyczyn niezależnych od organu, który wydał tę decyzję, (art. 30 ust. 1). Od kwot nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych, o których mowa w ust. 2 pkt 1-3 i 5, naliczane są odsetki ustawowe za opóźnienie (art. 30 ust. 2b). Zdaniem organu odwoławczego prawidłowe było zatem ustalenie, że świadczenia rodzinne od dnia 1 marca 2018 r. pobierane były nienależnie. Wskazał, iż odwołująca się została pouczona o konieczności informowania organu o każdej zmianie mającej wpływ na ustalenie prawa do świadczeń zarówno. Pouczenie o tej treści zawierał zarówno formularz składanego wniosku, jak i decyzja przyznająca świadczenie. Poinformował ponadto o możliwości umorzenia kwoty nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych łącznie z odsetkami w całości lub w części, odroczenia terminu płatności albo rozłożenia na raty, jeżeli zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności dotyczące sytuacji rodziny.