Obowiązek poinformowania organu w trybie art. 45 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej powstaje tylko wtedy, gdy zmiana w sytuacji osobistej i majątkowej podopiecznego jest tego rodzaju, że pozostaje w bezpośrednim związku przyczynowym z jedną z przesłanek warunkujących możliwość udzielenia pomocy społecznej.
W przypadku zasiłku okresowego przesłanką taką jest zarówno spełnienie warunku określonego w art. 4 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, jak też wystąpienie dodatkowej okoliczności, o której stanowi treść art. 31 ust. 1 tego aktu. Zaniechanie obowiązku poinformowania właściwego organu pomocy społecznej przez osobę korzystającą ze świadczeń o zmianie w sytuacji osobistej i majątkowej na niekorzyść podopiecznego, w przypadku braku znamion współdziałania w rozwiązywaniu trudnej sytuacji /art. 6 ust. 1a ustawy/, me może spowodować sankcji przewidzianej treścią art. 34 ust. 4a ustawy o pomocy społecznej.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi Zofii K. na decyzję Wojewody Ł. z dnia 27 lutego 1998 r. (...) w przedmiocie zwrotu nienależnie pobranego zasiłku okresowego uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Kierownika Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej Filia Ł.-G. w Ł. z dnia 5 listopada 1997 r. (...).
Decyzją z dnia 5 listopada 1997 r., wydaną na podstawie art. 2 a ust. 1 pkt 6, art. 31 ust. 1, art. 34 ust. 4a, art. 40 i art. 45 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej /t.j. Dz.U. 1993 nr 13 poz. 60 ze zm./, Kierownik Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej Filia Ł.-G. w Ł. uznał za świadczenie nienależnie pobrane przez Zofię K. zasiłek okresowy za miesiące lipiec-wrzesień 1997 r., realizowany na podstawie decyzji z dnia 13 czerwca 1997 r., w kwotach po 150 zł miesięcznie i zobowiązał wyżej wymienioną do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia w łącznej kwocie 450 zł w 18 ratach miesięcznych po 25 zł każda, poczynając od stycznia 1998 r.
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia podano, że Zofia K. nie wywiązała się z obowiązku poinformowania Ośrodka o zmianach w jej sytuacji zawodowej oraz w sytuacji syna.
Z ustaleń wynika, że do dnia 13 czerwca 1997 r. Zofia K. pracowała w Przedsiębiorstwie Usługowym "S.", a stosunek pracy został rozwiązany za porozumieniem stron. Ponadto nie poinformowała, że syn z dniem 8 września 1997 r. utracił status osoby bezrobotnej z powodu niestawienia się w Rejonowym Urzędzie Pracy w wyznaczonym terminie. Należy zatem uznać, że Zofia K. i jej syn nie wykorzystali własnych środków, możliwości i uprawnień w celu poprawy trudnej sytuacji ekonomicznej rodziny. Zaniechanie poinformowania Ośrodka o zmianie sytuacji zawodowej narusza normy art. 45 ustawy o pomocy społecznej.
W odwołaniu od powyższej decyzji Zofia K. podała, że zamieszkuje z małoletnim synem Rafałem, z dwójka pozostałych małoletnich dzieci pod opieką ojca, z którym odwołująca się pozostaje w separacji. Na dzieci powinna płacić alimenty w kwocie 200 zł miesięcznie.
Synowi Rafałowi przy zarejestrowaniu w RUP nie przyznano zasiłku, gdyż zgłosił się do Urzędu kilka dni za późno.
Zofia K. podjęła pracę na 1/2 etatu i została wyrejestrowana z Rejonowego Urzędu Pracy przez pracodawcę.
W tym czasie korzystała z opieki społecznej w wysokości po 150 zł miesięcznie na dwie osoby. Po wygaśnięciu umowy o pracę w dniu 13 czerwca 1997 r., na własną rękę zaczęła poszukiwać pracy. Nie mogąc jej znaleźć, po dwóch miesiącach ponownie zarejestrowała się w Rejonowym Urzędzie Pracy. Obecnie jest już trzeci miesiąc zarejestrowana jako bezrobotna. W dalszej części odwołania Zofia K. opisała bardzo trudną sytuację materialną jej oraz syna Rafała.
Decyzją z dnia 27 lutego 1998 r., wydaną na podstawie art. 138 par. 1 pkt 2 Kpa, art. 2a ust. 1 pkt 6, art. 31 ust. 1 i 5, art. 34 ust. 4a i art. 45 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej /t.j. Dz.U 1993 nr 13 poz. 60 ze zm./, Wojewoda Ł. uchylił pkt 2 sentencji decyzji organu I instancji i w to miejsce zobowiązał Zofię K. do spłaty zasiłku za miesiące lipiec-wrzesień 1997 r. w kwocie łącznej 450 zł, w ratach miesięcznych po 25 zł, począwszy od marca 1998 r. W pozostałej części decyzja organu I instancji została utrzymana w mocy.