Dnia 25 września 2019 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Sławomir Wojciechowski Sędziowie Sędzia NSA Bogusław Klimowicz Sędzia WSA Jolanta Rosińska (spr.) Protokolant St. sekretarz sądowy Magdalena Rząsa po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 września 2019 roku sprawy ze skargi P. L. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [...]. nr [...] w przedmiocie skierowania do domu pomocy społecznej uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta Ł. z dnia [...] znak: [...].
Prezydent Miasta Ł. decyzją z dnia [...] r. znak: [...] skierował P.L. do domu pomocy społecznej dla osób przewlekle psychicznie chorych.
Odwołanie od powyższej decyzji złożył P. L. wnosząc o "zmianę Domu Pomocy Społecznej w Ł. na Dom Pomocy Społecznej dla osób przewlekle psychicznie chorych w Z., [...] ul. A 20 w powiecie [...], województwo [...]-[...]". Wnioskodawca podkreślił, iż jest osobą starszą, samotną i schorowaną. Nie ma nikogo bliskiego w Ł. Dzieci, wnuki, siostra oraz brat mieszkają we W. Odwołujący podkreślił, iż Z. leży w odległości 37 km od W. i miałby szansę na kontakt z rodziną i jej wsparcie. Ponadto, odwołujący podkreślił, iż jego oczekiwanie na Dom Pomocy Społecznej w Z. będzie na pewno krótsze niż na DPS w Ł.
Decyzją z dnia [...] r. nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł., w oparciu m.in. o art. 54 ust. 1, art. 59 ust. 1, art. 106 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (t. j. Dz. U. z 2018r. poz. 1508 ze zm.), utrzymało w mocy decyzję organu l instancji. Kolegium wyjaśniło, że przedmiotowa sprawa dotyczy uprawnienia do umieszczenia w domu pomocy społecznej, które w myśl regulacji art. 54 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (t. j. Dz. U. z 2018r. poz. 1508 ze zm.), przysługuje osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych. Organ wskazał następnie, że domy pomocy społecznej są jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej, których głównym celem jest zaspokajanie potrzeb bytowych, w tym świadczenie usług opiekuńczych na rzecz mieszkańców domu, którzy całodobowo tej opieki potrzebują. Umieszczenie osoby w domu pomocy społecznej powinno być poprzedzone oceną możliwości udzielenia pomocy osobie potrzebującej w miejscu jej zamieszkania oraz zbadaniem jej sytuacji rodzinnej (nie oznacza to jednak, że można tej formy wsparcia odmówić osobom mającym rodzinę, niemniej kosztami pobytu w placówce mogą zostać obciążone osoby bliskie). Skierowanie do domu pomocy społecznej wymaga więc od organu administracji nie tylko oceny stanu zdrowia osoby ubiegającej się o takie skierowanie, ale również zbadania możliwości korzystania przez daną osobę z pomocy środowiskowej - w szczególności możliwości zorganizowania usług opiekuńczych w miejscu jej zamieszkania. Z przeprowadzonego w dniu 15 października 2018 r. wywiadu środowiskowego z P. L. w warunkach szpitalnych, ustalono, iż jest on rozwodnikiem, ma 4 córki, z którymi nie utrzymuje kontaktu. Jest osobą uzależnioną od alkoholu i hazardu. Obecnie jest osobą bezdomną. Po opuszczeniu zakładu karnego, w marcu 2015 r. przebywał w schronisku dla bezdomnych w B. i ze względu na wiek oraz stan zdrowia nie radzi sobie z samodzielnym zaspokajaniem swoich potrzeb życiowych, nie może liczyć na pomoc ze strony rodziny. Organ l instancji mając powyższe na uwadze oraz kierując się wciąż pogarszającym się stanem zdrowia P.L. uznał, iż w sprawie zachodzą przesłanki uzasadniające skierowanie do całodobowej placówki stacjonarnej pomocy społecznej i zaskarżoną decyzją orzekł o skierowaniu strony do domu pomocy społecznej dla osób przewlekle psychicznie chorych. Jednocześnie Prezydent Miasta Ł. pismem z dnia 11 stycznia 2019 r. poinformował stronę, że z uwagi na brak wolnych miejsc w domach pomocy społecznej dla osób przewlekle psychicznie chorych w Ł. został on wpisany na listę osób oczekujących na umieszczenie w DPS. Przewidywany termin wydania decyzji o umieszczeniu w jednej z wybranych placówek wyznaczony został na 2025 rok. W piśmie wskazano także, iż przy zaistnieniu korzystnych okoliczności będzie istniała możliwość wydania decyzji we wcześniejszym terminie. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł., wyjaśniło, iż procedura umieszczania w domu pomocy społecznej jest kilkuetapowa. Pierwszym i zasadniczym etapem jest ocena, czy osoba wnioskująca o taką pomoc spełnia przesłanki uzasadniające jej udzielenie. Wypełnienie warunków wprost sformułowanych przez ustawodawcę daje organowi administracji podstawę do wydania decyzji o skierowaniu do domu pomocy społecznej. Umieszczenie w placówce jest zaś etapem kolejnym, ale po pierwsze niewątpliwie uzależnionym od pozytywnego rozstrzygnięcia w zakresie skierowania, a po drugie zależnym od ilości wolnych miejsc w domach pomocy społecznej odpowiednich typów. Brak wolnych miejsc w placówkach dla osób przewlekle psychicznie chorych uniemożliwia na ten moment Prezydentowi Miasta Ł. wydanie decyzji o umieszczeniu P.L. w domu pomocy społecznej odpowiednim do posiadanych schorzeń. Odnosząc się do zarzutów strony zawartych w odwołaniu z dnia 23 stycznia 2019 r. Kolegium podkreśliło, że osoba chora psychicznie lub upośledzona umysłowo (lub jej przedstawiciel ustawowy) musi wyrazić zgodę na pobyt w Domu Pomocy Społecznej. Przy braku takiej zgody przy występowaniu określonych ustawowo przesłanek o takim pobycie orzeka sąd opiekuńczy a nie organy administracji publicznej ( vide wyrok NSA z dnia 25.08.2017 r. sygn. akt l OSK1850/16). Odnosząc się z kolei do kwestii woli strony do skierowania do DPS w Z., Kolegium podkreśliło, że jak sam wskazał wnioskodawca, w tym DPS również nie ma szans na umieszczenie "od ręki". Mieszkańcami domów dla osób przewlekle chorych psychicznie są głównie osoby w średnim wieku lub młodsze, zatem miejsca w tych placówkach zwalniają się stosunkowo wolno. Rezygnacje praktycznie też się nie zdarzają, bo duża część pensjonariuszy to osoby umieszczone na podstawie postanowienia sądu lub osoby ubezwłasnowolnione. Ponadto, jak wynika z całości materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie Wnioskodawca nie utrzymuje z córkami żadnego kontaktu.