1. Przepisy art. 79 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym /Dz.U. nr 91 poz. 578/ nie regulują wprost zasad i formy wszczynania postępowania nadzorczego w sprawie stwierdzenia nieważności uchwały. Do kwestii tej odnosi się jednak przepis ust. 2 stanowiący, iż organ nadzoru, wszczynając postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności uchwały, może wstrzymać jej wykonanie. Nie można tego przepisu interpretować zawężająco i obowiązek wszczęcia postępowania ograniczać do sytuacji gdy zachodzi potrzeba wstrzymania wykonania uchwały. Przeciwnie, z powołanego przepisu wynika obowiązek wszczynania postępowania i zarazem związane z nim uprawnienie do wstrzymania wykonania uchwały.
2. Z kompetencji wojewodów do uznaniowego decydowania o wszczęciu /lub nie/ postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności uchwały i do oceny charakteru i stopnia naruszenia prawa, nie można wyprowadzić wniosku dalej idącego - o zbędności udziału w tym postępowaniu zainteresowanego organu powiatu, o zbędności zawiadamiania go o wszczęciu postępowania i składania jakichkolwiek wyjaśnień. Oceny w tym zakresie nie mogą być jednak dowolne i prowadzić do odrzucenia podstawowych zasad procedury administracyjnej; takich jak zasada dążenia do ustalenia prawdy obiektywnej.
3. Ochrona samodzielności jednostek samorządu terytorialnego nie może być ograniczona tylko do prawa uruchomienia drogi sądowej poprzez zaskarżenie rozstrzygnięć nadzorczych. Obejmuje ona także dopuszczenie prawnej drogi ograniczania i eliminowania sporów powodujących zaskarżenie rozstrzygnięć nadzorczych i uchwał organów samorządu przez organy nadzoru. W przypadku rozstrzygnięć stwierdzających nieważność uchwał, taką drogą jest udział właściwych organów jednostki samorządu w postępowaniu w sprawie stwierdzenia nieważności.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi Zarządu Powiatu Z. na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Ł. z dnia 29 grudnia 1999 r. (...) w przedmiocie zatwierdzenia regulaminu wynagradzania pracowników Domu Pomocy Społecznej w O. - uchyla zaskarżone rozstrzygnięcie nadzorcze.
Wojewoda Ł. rozstrzygnięciem nadzorczym z dnia 29 grudnia 1999 r. (...), na podstawie art. 76 ust. 1, art. 77 i art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym /Dz.U. nr 91 poz. 578/ stwierdził nieważność uchwały (...) Zarządu Powiatu Z. z dnia 9 września 1999 r. w sprawie zatwierdzenia regulaminu wynagradzania pracowników Domu Pomocy Społecznej w O.
W uzasadnieniu wyjaśnił, że wskazana uchwała w par. 1 zawiera postanowienie o zatwierdzeniu regulaminu wynagradzania Pracowników Domu Pomocy Społecznej w O. Taki zapis jest sprzeczny z art. 77[2] par. 4 Kodeksu pracy, który stanowi, że regulamin wynagradzania pracowników ustala pracodawca. Zgodnie z art. 4 pkt 5 w związku z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracowników samorządowych /Dz.U. nr 21 poz. 124 ze zm./, czynności w sprawach z zakresu prawa pracy za "pracodawców samorządowych" dokonuje kierownik jednostki organizacyjnej. Regulamin wynagradzania pracowników Domu Pomocy Społecznej w O., powinien ustalić dyrektor tego domu, brak jest natomiast podstawy prawnej do zatwierdzenia regulaminu przez Zarząd Powiatu.
Zarząd Powiatu Z., w oparciu o własną uchwałę, zaskarżył to rozstrzygnięcie nadzorcze do Sądu. W skardze podniósł, że organ nadzoru naruszył procedury obowiązujące w sprawach nadzoru. Wykładnia art. 79 ust. 2 ustawy o samorządzie powiatowym wskazuje, iż organ nadzoru rozpoczyna postępowanie poprzez jego wszczęcie. Przepis ten koresponduje z art. 79 ust. 5 ustawy, z którego wynika, że przepisy Kpa stosuje się odpowiednio. Zgodnie z art. 61 par. 4 Kpa o wszczęciu postępowaniu należy zawiadomić wszystkie podmioty, będące stronami. Brak takiego powiadomienia ze strony Wojewody Ł. w stosunku do Zarządu Powiatu Z. oznacza naruszenie zasady ogólnej postępowania administracyjnego, zawartej w art. 10 Kpa. Organy administracji obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w postępowaniu i wypowiedzenie się co do zebranych dowodów. Tym samym organ nadzoru winien umożliwić skarżącemu Zarządowi przedstawienie wyjaśnień i stanowiska w sprawie, gdyż nie można z góry założyć iż argumenty skarżącego nie będą miały wpływu na rozstrzygnięcie organu nadzoru.
Zarząd zwrócił uwagę na niekonsekwencję w linii orzeczniczej Wojewody Ł. Wydał on bowiem postanowienie o wszczęciu postępowania w trybie nadzoru odnośnie uchwały organu jednostki samorządu terytorialnego z dnia 13 maja 1999 r., które to postanowienie wskazuje termin do złożenia wyjaśnień w sprawie. Wskazuje to na dowolność organu nadzoru w posługiwaniu się procedurą.
W odniesieniu do meritum Zarząd Powiatu Z. podniósł, że w przypadku nieistotnego naruszenia prawa organ nadzoru nie stwierdza nieważności uchwały, ograniczając się do wskazania że uchwałę wydano z naruszeniem prawa. A contrario stwierdzenie nieważności uchwały w myśl art. 79 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym następuje wtedy, gdy naruszenie prawa jest istotne. Pojęcia "istotnego" i "nieistotnego" naruszenia prawa nie zostały zdefiniowane, mają one ponadto niedookreślony charakter. Tym bardziej na organie nadzoru spoczywa obowiązek wykazania, dlaczego uznał iż skarżący swą uchwałą naruszył prawo w sposób istotny i co w tym przypadku oznacza istotne naruszenie prawa. Obowiązek ten jest oczywisty skoro wyłączone jest, w świetle orzecznictwa NSA, posługiwanie się przesłankami art. 156 Kpa. W zaskarżonym rozstrzygnięciu nadzorczym brak jest wykazania dlaczego naruszenie prawa było uznane za istotne a samo uzasadnienie jest lakoniczne i nie daje podstaw do takiej oceny.