Upływ 5 lat od dnia zakończenia budowy obiektu, przy jednoczesnym braku naruszenia przepisów o zagospodarowaniu przestrzennym, uniemożliwia wydanie nakazu rozbiórki, ale właściciel zobowiązany jest wówczas uzyskać pozwolenie na użytkowanie tego obiektu, pod rygorem odpowiedniego zastosowania art. 48 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane /Dz.U. nr 89 poz. 414 ze zm./. Obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie wynika wprost z przepisu prawa i nie podlega, na gruncie art. 49, konkretyzacji w trybie decyzyjnym. Potwierdza to sformułowanie przepisu art. 55 ust. 2 pkt 1 Prawa budowlanego.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi Jana P. na decyzję (...) Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia 11 grudnia 2000 r. (...) w przedmiocie nałożenia obowiązku uzyskania pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego - stwierdza nieważność zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Ż. z dnia 19 października 2000 r., (...).
Decyzją z dnia 19 października 2000 r. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w Ż. nałożył na Stanisława H. obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie budynku gospodarczego położonego w B. na działce nr 34/2 w terminie do 31 stycznia 2001 r., pod rygorem wydania nakazu rozbiórki na podstawie art. 51 ust. 2 Prawa budowlanego. W podstawie prawnej decyzji wymieniono art. 51 ust. 4, art. 51 ust. 1 pkt 2 i art. 55 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane /Dz.U. nr 89 poz. 414 ze zm./. Rozstrzygnięcie to oparto na następujących ustaleniach:
Kierownik Urzędu Rejonowego w Ż. decyzją z dnia 31 grudnia 1998 r. nakazał Stanisławowi H. wykonanie i dostarczenie projektu inwentaryzacji przedmiotowego budynku gospodarczego oraz dokumentu stwierdzającego własność działki, na której budynek jest postawiony. Zobowiązany przedłożył te dokumenty po upływie wyznaczonego mu terminu. Roboty budowlane związane z budową działki zostały zakończone z końcem maja 1999 r. Okoliczności te przywiodły organ I instancji do zastosowania art. 51 ust. 1 pkt 2 Prawa budowlanego. Organ ten stwierdził w szczególności, że przepis art. 51 ust. 1 pkt 2 uprawnia do nałożenia obowiązku wykonania określonych czynności w celu doprowadzenia wykonanych robót do stanu zgodnego z prawem oraz określenia terminu wykonania tych czynności.
W odwołaniu Jan P. zarzucił, że wobec spornego obiektu budowlanego powinien być zastosowany przepis art. 48 Prawa budowlanego, natomiast art. 51 ust. 1 pkt 2 tego Prawa został naruszony powyższą decyzją, gdyż dotyczy on czynności faktycznych związanych z samą budową, ale nie stanowi podstawy prawnej do nałożenia na inwestora obowiązku podjęcia działania w Starostwie Powiatowym w Ż. w celu uzyskania pozwolenia na użytkowanie obiektu. Z tych samych powodów decyzja narusza też art. 55 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego. Zdaniem odwołującego się omawiany obiekt stanowi samowolę budowlaną, nie podlegającą legalizacji.
Zaskarżoną decyzją (...) Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego na podstawie art. 138 par. 1 pkt 2 Kpa, w związku z art. 49, art. 55 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 1 Prawa budowlanego utrzymał w mocy decyzję I instancji w części nakładającej obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie budynku gospodarczego z garażem, a uchylił tą decyzję w części dotyczącej terminu, wyznaczając nowy - do dnia 31 marca 2001 r.
Organ odwoławczy rozważył sprawę według dwóch możliwych wersji stanu faktycznego:
W razie przyjęcia stanowiska Jana P., że roboty rozpoczęto i zakończono w 1995 r. to zachodzi przypadek "pełnej samowoli budowlanej", czyli realizacji robót bez ważnego pozwolenia na budowę. Ponieważ jednak upłynęło 5 lat od popełnienia tej samowoli, dlatego należy zastosować art. 49 Prawa budowlanego, dopuszczający wydanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie przez właściwy organ administracji architektoniczno-budowlanej.