Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Sławomir Pauter Sędziowie Sędzia WSA Jarosław Piątek Asesor WSA Kamila Karwatowicz (spr.) Protokolant sekr. sąd. Danuta Chorabik po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 grudnia 2021 r. sprawy ze skargi R.Z., M.Z. na czynność Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie włączenia do wojewódzkiej ewidencji zabytków kart ewidencyjnych zabytków archeologicznych lądowych z terenu województwa [...] oddala skargę.
W dniu [...] sierpnia 2021 r. Wojewódzki Konserwator Zabytków dokonał czynność, na podstawie zarządzenia nr [...], powołując się na art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tj.: Dz.U. z 2021 r., poz. 710, dalej jako u.o.z.) oraz §14 ust. 1 rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 maja 2011 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem (tj: Dz.U. z 2021 r., poz. 56, dalej jako rozporządzenie z 26 maja 2011 r.) oraz § 9 pkt 3 Regulaminu Organizacyjnego Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków, stanowiącego załącznik do zarządzenia nr [...] Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia [...] października 2009 r. w sprawie ustalenia Regulaminu Organizacyjnego Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków, polegającą na włączeniu do wojewódzkiej ewidencji zabytków karty ewidencyjnej zabytku archeologicznego lądowego [...], tj. cmentarzyska kultury [...] z epoki brązu i okresu halsztackiego wpisanego do rejestru zabytków województwa [...] decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia [...] września 1969 r. pod numerem [...], a także cmentarzyska szkieletowego z okresu wczesnego średniowiecza zlokalizowanego w [...], gmina o statusie miejskim [...].
W uzasadnieniu w/w zarządzenia organ wskazał na definicję zabytku i zabytku archeologicznego zawartych w art. 3 pkt. 1 i 4 u.o.z. oraz że zgodnie z art. 6 ust. 1 p. 3 lit. a, b, c, d zabytki archeologiczne będące, w szczególności pozostałościami terenowymi pradziejowego i historycznego osadnictwa, cmentarzyskami, kurhanami oraz reliktami działalności gospodarczej, religijnej i artystycznej podlegają ochronie i opiece bez względu na stan zachowania.
Organ podał, iż cmentarzysko kultury [...] z epoki brązu i okresu halsztackiego wpisane do rejestru zabytków województwa [...] decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia [...] września 1969 r. pod numerem [...] a także cmentarzysko szkieletowe z okresu wczesnego średniowiecza, oznaczone jako stanowisko nr [...], stanowi rozległą nekropolię o unikatowej wartości naukowej, zlokalizowane w północnej części miasta [...]. W trakcie badań wykopaliskowych (pierwsze ratownicze w latach 60. XX w., drugie w latach 2020-2021 niezakończone) udokumentowano dwie fazy użytkowania:
1) ciałopalne cmentarzysko [...] datowane na okres od schyłku epoki brązu po okres halsztacki C,
2) wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe datowane na okres X-X/XI w.
Początki użytkowania cmentarzyska (1) wpisanego do rejestru zabytków województwa [...] decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia [...] września 1969 r. pod numerem [...] wyznaczają groby ciałopalne w różnym stanie zachowania. W trakcie prac wykopaliskowych w 2020 i 2021 r. potwierdzono wnioski oparte na badaniach z lat 60. XX w., że cmentarzysko istniało w okresie halsztackim C i prawdopodobnie także w okresie halsztackim D. Badania wykopaliskowe w latach 60. XX w. miały charakter ratowniczy lub sondażowy i prowadzone były na niewielką skalę, choć ich wyniki do dzisiaj stanowią bazę źródłową wielu opracowań naukowych, traktujących o przeszłości tego rejonu w okresie epoki brązu i wczesnej epoce żelaza. W trakcie badań wykopaliskowych w 2020 r. i aktualnie, trwających badań w 2021 r. (działka nr [...]), jak też badań z lat 60. XX w. uchwycono duże zagęszczenie grobów i innych obiektów archeologicznych na badanym obszarze. Uchwycone groby kontynuują się m.in. w kierunku północnym i północno-zachodnim poza badany obszar.