Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Grażyna Staniszewska (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Jacek Jaśkiewicz Asesor WSA Kamila Karwatowicz Protokolant sekr. sąd. Danuta Chorabik po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 stycznia 2022 r. sprawy ze skargi K. S-Z. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie orzeczenia o obowiązku zwrotu wydatków oddala skargę.
Decyzją Nr [...] z dnia [...] września 2020 r., działający z upoważnienia Wójta Gminy Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej orzekł: 1) o obowiązku zwrotu przez K.S.-Z. wydatków wniesionych zastępczo przez Gminę, tytułem opłaty za pobyt W.S. w Domu Pomocy Społecznej, ustalonych ostateczną decyzją Nr [...] z dnia [...] lipca 2018 r. oraz decyzją zmieniającą w/w decyzję Nr [...] z dnia [...] czerwca 2019 r., w łącznej wysokości 8 723,33 zł (słownie: osiem tysięcy siedemset dwadzieścia trzy złote 33/100), 2) należność określoną powyżej należy wpłacić na rachunek bankowy [...] nr [...] z dopiskiem" opłata za pobyt w Domu Pomocy Społecznej P. W.S. "w terminie do dnia 30 września 2020 r. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia decyzji organ I instancji wskazał art. 104 ust. 1 i 3,art. 61 ust. 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2019 r. poz. 1507, ze zm., dalej jako - u.p.s.) oraz art.104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j.: Dz.U. z 2.020 poz. 256). W uzasadnieniu decyzji organ, że Strona jest zstępną - wnuczką W.S., która od dnia [...] marca 2018 r. do dnia [...] listopada 2019 r.( tj, do dnia zgonu) przebywała w Domu Pomocy Społecznej. W.S. została umieszczona w Domu Pomocy Społecznej na wniosek opiekuna prawnego, za zgodą Sądu Rejonowego Wydział Rodzinny i Nieletnich. Skierowanie nastąpiło na podstawie decyzji nr [...] z dnia [...].03.2018 r. a umieszczona została w Domu Pomocy Społecznej decyzją Starosty nr [...] z dnia [...] marca 2018 r. Opłata za pobyt w domu pomocy społecznej wnoszona przez mieszkankę W.S. nie pokrywała pełnego kosztu Jej utrzymania w Domu Pomocy Społecznej. Następnie organ stwierdził, że do uzupełnienia niedoboru opłaty zobowiązany jest małżonek, a następnie zstępni przed wstępnymi. Ponadto zgodnie z uchwałą Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) obowiązek wnoszenia przez osoby najbliższe wskazane wart. 61 ust. 1 pkt 2 u.p.s. (małżonek, zstępni przed wstępnymi) opłat za pobyt w domu pomocy społecznej umieszczonej w nim osoby, a w konsekwencji wydanie decyzji o zwrocie kosztów poniesionych zastępczo przez gminę, wymaga uprzedniego skonkretyzowania i zindywidualizowania tego obowiązku począwszy od dnia jego powstania w stosunku do każdej ze zobowiązanych osób w decyzji administracyjnej o ustaleniu opłaty, wydanej na podstawie art. 59 ust. 1 w związku z art. 61 ust. 1 i 2 tej ustawy lub w drodze umowy zawartej na podstawie art. 103 ust. 2 w związku z art. 61 ust. 1 i 2 oraz art. 64 ustawy o pomocy społecznej. Dalej organ I instancji wskazał, że w stosunku do każdej osoby zobowiązanej do ponoszenia opłaty za pobyt W.S. w Domu Pomocy Społecznej były prowadzone postępowania administracyjne, które zostały zakończone odrębnymi decyzjami lub umowami i osoby te wywiązały się z nałożonego na nie obowiązku. Następnie organ I instancji stwierdził, że Strona należy do kręgu osób obowiązanych do wnoszenia odpłatności za pobyt W.S. w Domu Pomocy Społecznej - w czasie trwania tego pobytu tj. w okresie od umieszczenia w DPS do dnia śmierci, konkretyzacja obowiązku ponoszenia opłaty nastąpiła na podstawie decyzji z dnia [...] lipca 2018 r. Nr [...]. Decyzją tą organ ustalił odpłatność Strony za pobyt W.S. w Domu Pomocy Społecznej od dnia [...] kwietnia 2018 r. w wysokości po 400 zł miesięcznie oraz za 11 dni pobytu w marcu 2018 r. w kwocie 140,00 zł. Następnie decyzją z dnia [...] czerwca 2019 r. Nr [...] wysokość w/w opłaty została zmieniona od dnia [...] maja 2019 r. na kwotę po 500,00 zł miesięcznie. W dalszej części uzasadnienia organ I instancji podał, że decyzje te po ich wydaniu nie zostały skutecznie doręczone Stronie, z uwagi na błędnie ustalony adres za mieszkania ( we [...] zamiast w [...] ), ale nadal istnieją one w obrocie prawnym. Dalej organ przytoczył stanowisko judykatury, w tym wskazał na uzasadnienie SN z dnia 26 września 2000 r., sygn. akt: IIICZP29/00, OSNC 2001/2, poz. 25 z glosą krytyczną A. Jacewicza, PS 2002/1 s.140 , w którym przyjęto, że "wyrok, którego sentencji skład sądu nie podpisał, nie istnieje w znaczeniu prawnoprocesowym także wówczas, gdy został ogłoszony"). W konkluzji należy stwierdzić, że datą wydania decyzji pisemnej nie jest data jej doręczenia stronie (m.in. wyrok NSA z dnia 16 lipca 2010 r., sygn. akt 1 OSK 216/1 O, LEX nr 672894, w którym przyjęto, że " chwilą wydania decyzji jest nie data doręczenia stronie, lecz data jej sporządzenia, czyli w przypadku decyzji pisemnej dzień podpisania decyzji". Stąd należy przyjąć, że z chwilą podpisania decyzji administracyjnej mamy do czynienia z wydaniem decyzji w sensie procesowym w tym znaczeniu, że istnieje decyzja administracyjna a dzień wydania decyzji jest miarodajny dla oceny podstawy prawnej i podstawy faktycznej decyzji. Zasada związania decyzji rozciąga się zatem także na okres między wydaniem decyzji a jej doręczeniem, bowiem również w tym czasie organ administracji publicznej nie może zmieniać wydanej decyzji, która - jak trafnie podkreśla W. Dawidowicz ( Postępowanie administracyjne, 1983, s. 201) - istnieje już w momencie wydania, choć wywiera skutki prawne dopiero z chwilą doręczenie stronie" (Jaśkowska Małgorzata, Wilbrandt- Gotowicz Martyna, Wróbel Andrzej Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania administracyjnego LEX/el. 2019 - komentarz, stan prawny: 5 czerwca 2019 r.). Pismem z dnia [...] czerwca 2020 r. nr. [...] (data doręczenia 08.06.2020r.) organ przesłał na adres zamieszkania Strony decyzję Nr [...] z dnia [...] lipca 2018 r. ustalającą odpłatności Strony za pobyt W.S. w Domu Pomocy Społecznej od dnia [...] marca 2018 r. oraz decyzję z dnia [...] czerwca 2019 r. Nr [...] zmieniającą odpłatność od dnia [...] maja 2019 r. Ponadto organ podkreślił, że wskazane decyzje wydane były z uwzględnieniem stanu prawnego obowiązującego w dniu ich wydawania. Nadto organ wyjaśnił, że w dniu 2 września 2019 r. w trakcie pobytu w Ośrodku Pomocy Społecznej Stronie udostępniono do wglądu całą dokumentację zgromadzoną w sprawie obowiązku ponoszenia przez Stronę opłaty za pobyt W.S. w domu pomocy społecznej, co Strona potwierdziła w formie oświadczenia własnoręcznym podpisem nie wnosząc żadnych zastrzeżeń i uwag. W dokumentacji tej znajdowały się m.in. Umowa Nr [...] z [...].06.2018 r. w sprawie odpłatności oraz w/w decyzje. Następnie organ I instancji podkreślił, że od decyzji tych, ani w dniu zapoznania się z dokumentacją, czyli 2.09.2019 r., ani po ich doręczeniu na prawidłowy adres zamieszkania Strony w dniu 08.06.2020 r. Strona nie złożyła odwołania i zarazem do dnia sporządzenia niniejszej decyzji nie wywiązała się z obowiązku partycypacji w kosztach pobytu W.S. w Domu Pomocy Społecznej. W związku z powyższym pismem z dnia [...] lipca 2020 r. organ wszczął postępowanie administracyjne w sprawie zwrotu opłaty zastępczo poniesionej przez Gminę za Stronę, z tytułu opłaty za pobyt W.S. w Domu Pomocy Społecznej od dnia [...] marca 2018 r. do dnia [...] listopada 2029 r. tj. do dnia zgonu w łącznej wysokości 8 723,33 zł tj. 1) zgodnie z decyzją Nr [...], z dnia [...] lipca 2018 r. - za okres od [...].03.2018r. do [...].04.2019r. (tj. 140,00 zł za marzec 2018 r. oraz 400,00 zł x 13 m-cy = 5 200,00 zł) w kwocie 5 340,00 zł, 2) zgodnie z decyzją Nr [...], z dnia [...].06.2019 r. - za okres od [...].05.2019 r. do [...].11.2019 r. (tj. 500,00 zł x 6 m-cy = 3 000,00 zł oraz za 23 dni listopada 383,33 zł (500,00 zł :30 dni x 23 dni) w kwocie 3 383,33 zł. Jednocześnie organ wyjaśnił, że odpowiedzialność finansowa z tytułu kosztów pobytu w domu pomocy społecznej, osób mieszczących się w kręgu określonym wart. 61 ust. 1 pkt 2 (małżonka i krewnych w linii prostej) jest niezależna od zasad dziedziczenia. Należność obciążająca osoby bliskie z tego tytułu nie może stanowić długu spadkowego, bo pokrywa koszt pobytu przewyższający 70 dochodu własnego mieszkańca domu pomocy społecznej tj. część opłat pokrywaną przez podopiecznego jego własnym dochodem.( II SA/Bk 700111 - Wyrok WSA w Białymstoku z dnia 1 grudnia 2011r.) Śmierć członka rodziny nie zwalnia z obowiązku wniesienia opłaty za jego pobyt w domu pomocy społecznej. Dalej organ I instancji stwierdził, że do dnia sporządzenia niniejszej decyzji Strona nie wywiązała się z obowiązku opłaty, a Gmina wniosła zastępczo odpłatność za Stronę w w/w wysokości. W związku z powyższym, na podstawie art. 104 ust 3 w związku z art. 61 ust. 3 u.p.s. konieczne stało się wydanie decyzji administracyjnej w sprawie ustalenia wysokości kwot wniesionych zastępczo przez Gminę za pobyt W.S. tj. wstępnej (babci) Strony, w Domu Pomocy Społecznej oraz zobowiązanie Strony do zwrotu w/w kwoty. Następnie - w uzasadnieniu prawnym decyzji organ I instancji przytoczył przepisy ustawy o pomocy społecznej, w tym art. 59 ust. 1, który stanowi, iż decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej i decyzję ustalającą opłatę mieszkańca domu za jego pobyt w domu pomocy społecznej wydaje organ gminy właściwej dla tej osoby w dniu jej kierowania do domu pomocy społecznej, art. 61 ust. 1 i 2, zgodnie z którym - do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej obowiązani są w kolejności: mieszkaniec domu (w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka), małżonek, zstępni przed wstępnymi oraz gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej, przy czym małżonek, zstępni i wstępni oraz gmina nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność. Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wnoszą: mieszkaniec domu, nie więcej jednak niż 70 swojego dochodu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, nie więcej niż 70% tego dochodu. Jeżeli tak ustalona opłata nie pokryje pełnego kosztu utrzymania mieszkańca, do uzupełnienia niedoboru zobowiązany jest małżonek, a następnie zstępni przed wstępnymi. Wyżej wymienieni będą ponosić odpłatność w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jeżeli jej dochód jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, jednak kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% tego kryterium, a w przypadku osoby gospodarującej w rodzinie - jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 300 % kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym, że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. Nadto organ podał, że gmina z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej, jest zobowiązana dopłacać różnicę pomiędzy wpłatami mieszkańca, jego małżonka, zstępnych oraz wstępnych a kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej. Obowiązek ten powstaje dopiero wtedy, gdy osoba korzystająca z pomocy oraz jej rodzina nie są w stanie pokryć pełnego kosztu utrzymania mieszkańca, w trybie i na zasadach, o których mowa powyżej. W myśl art.61 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej w przypadku nie wywiązywania się osób, o których mowa w ust 2 pkt 1 i 2 oraz ust 2a, z obowiązku opłaty za pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej, ustalonego w decyzji lub umowie, o której mowa wart. 103 ust. 2, opłaty te zastępczo wnosi gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. Wydatki gminy podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Przepis art. 104 ust. 3-8 stosuje się odpowiednio. Wysokość należności, o których mowa w ust. 1 podlegających zwrotowi oraz termin ich zwrotu ustala się w drodze decyzji administracyjnej.