Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Artur Żurawik, Sędziowie Sędzia WSA Andrzej Matan (spr.), Sędzia WSA Stanisław Nitecki, Protokolant specjalista Anna Trzuskowska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 grudnia 2019 r. sprawy ze skargi Wojewody Śląskiego na uchwałę Rady Miasta Zabrze z dnia 18 kwietnia 2016 r. nr XXIV/247/16 w przedmiocie regulaminu utrzymania czystości na terenie gminy stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały w całości.
Skargą z 10 maja 2019 r. Wojewoda Śląski, działając na podstawie art. 93 ust. 1 i art. 94 u.s.g. oraz art. 54 § 1 p.p.s.a., wniósł o stwierdzenie nieważności uchwały Nr XXIV/247/I6 Rady Miasta Zabrze z dnia 18 kwietnia 2016 r. w sprawie regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy Zabrze (dalej: uchwała, regulamin) w całości, jako sprzecznej z art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 13 września 1996 r, o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej: ustawa).
Rada Miasta Zabrze na sesji w dniu 18 kwietnia 2016 r. przyjęła ww. uchwałę, powołując w podstawie prawnej przepisy art. 18 ust. 2 pkt 15, art. 40 ust. 1 i art. 42 u.s.g. oraz art. 4 ust. 1 i 2 ustawy.
W uzasadnieniu skargi organ nadzoru wskazuje na szereg uchybień regulaminu, które, w jego ocenie, uzasadniają stwierdzenie jego nieważności w całości.
1. Podnosi, iż uchwała nie zawiera wymagań obejmujących uprzątanie błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z części nieruchomości służących do użytku publicznego, do czego obliguje art. 4 ust. 2 pkt 1 lit. b ustawy.
Do materii tej odnosi się jedynie § 4 pkt 1-4 regulaminu. W przepisach tych Rada Miasta nałożyła na właścicieli nieruchomości obowiązek:
- usuwania sopli lodowych, nawisów śniegu z dachów i gzymsów budynków niezwłocznie po ich pojawieniu się (pkt 1);
- uprzątania błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z powierzchni nieruchomości
(z podwórzy, przejść, bram) (pkt 2);
- niezwłocznego oczyszczania ze śniegu i lodu oraz usuwania błota i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż nieruchomości (pkt 3);
- obowiązek określony w pkt 3 winien być realizowany, poprzez odgarnięcie i spryzmowanie zgarniętego śniegu i lodu w miejsce niepowodujące zakłóceń w ruchu pieszych lub pojazdów oraz podjęcie działań usuwających lub co najmniej ograniczających śliskość chodnika. Środki użyte do tych celów należy usunąć z chodnika, niezwłocznie po ustaniu przyczyn ich zastosowania (pkt 4).
W ocenie organu nadzoru postanowienia te nie realizują delegacji ustawowej określonej w art. 4 ust. 2 pkt 1 lit. b ustawy, bowiem obowiązek nałożony na właścicieli nieruchomości w § 4 pkt 1 regulaminu wykracza poza zakres delegacji z art. 4 ust. 2 pkt 1 lit. b ustawy. Regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy nie może bowiem wprowadzać obowiązku uprzątania przez właściciela nieruchomości śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z części nieruchomości nie służących do użytku publicznego. Za strefę służącą do użytku publicznego niewątpliwie nie można uznać dachów i gzymsów budynku oraz wszelkich podwórzy i bram (§ 4 pkt 1 i 2 regulaminu)
Z kolei regulacja zawarta w § 4 pkt 3 regulaminu w rzeczywistości powtarza treść art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy. Zgodnie z tym przepisem właściciele nieruchomości zapewniają utrzymanie czystości i porządku przez uprzątnięcie błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż nieruchomości, przy czym za taki chodnik uznaje się wydzieloną część drogi publicznej służącą dla ruchu pieszego położoną bezpośrednio przy granicy nieruchomości; właściciel nieruchomości nie jest obowiązany do uprzątnięcia chodnika, na którym jest dopuszczony płatny postój lub parkowanie pojazdów samochodowych. Tak więc już z mocy samej ustawy na właścicielu nieruchomości spoczywa wskazany obowiązek w zakresie uprzątnięcia błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż nieruchomości. Tymczasem Rada formułując w uchwale wyżej cytowane przepisy dokonała nieuprawnionej modyfikacji przepisu ustawowego, poprzez jego rozszerzenie o wszystkie chodniki. Ustawodawca w art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy wprowadził obowiązek właścicieli nieruchomości uprzątnięcia błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń jedynie w odniesieniu do chodników stanowiących wydzieloną część drogi publicznej, służącą dla ruchu pieszego, położoną bezpośrednio przy granicy nieruchomości i to z wyłączeniem sytuacji, gdy na takim chodniku dopuszczony jest płatny postój lub parkowanie pojazdów samochodowych. Nieuzasadnione poszerzenie tego obowiązku w odniesieniu do każdego chodnika stanowi naruszenie zakresu upoważnienia ustawowego wynikającego z art. 4 ust. 1 ustawy.