1. Decyzja o ustaleniu warunków zabudowy jest pierwszym etapem w czynnościach administracyjnych zmierzających do realizacji inwestycji w przypadkach, kiedy ustawa 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane /Dz.U. nr 89 poz. 414 ze zm./ tak stanowi. Można zatem decyzję o ustaleniu warunków zabudowy nazwać promesą otwierającą drogę do uzyskania pozwolenia na budowę. Zasada mówiąca o niedopuszczalności wydania decyzji o pozwoleniu na budowę obiektu usytuowanego w miejscu, na którym znajduje się dotychczasowy obiekt, obowiązuje wyłącznie w Prawie budowlanym. Przeniesienie jej na etap ustalenia warunków jest błędne.
2. Dopuszczalne jest równoczesne ubieganie się o ustalenie warunków zabudowy przez wiele podmiotów w różnych postępowaniach i to bez względu na dotychczasowy stan zagospodarowania terenu.
3. Dotychczasowy stan zagospodarowania terenu może stać na przeszkodzie do wydania pozytywnej dla inwestora decyzji tylko w szczególnych przypadkach. Na przykład w sytuacji, gdy zagospodarowanie to polega na wzniesieniu obiektu chronionego planem zagospodarowania przestrzennego. Istnienie w miejscu planowanej inwestycji dotychczasowych obiektów, choćby podlegały one rozbiórce, nie pozbawia inwestora uzyskania w formie decyzji o warunkach zabudowy informacji, czy w tym miejscu będzie mógł realizować nową zamierzoną inwestycję.
Prezydent Miasta S. decyzją z dnia 15 kwietnia 1998 r. odmówił Michałowi H. i Ryszardowi N. "wydania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania" dla inwestycji, którą określił jako przebudowę pawilonów istniejących przy ul. C. w S. na obiekty o charakterze trwałym i architekturze wkomponowanej w istniejącą zabudowę.
Podstawę prawną decyzji stanowić miały art. art. 39, art. 40 i art. 46 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym /Dz.U. nr 89 poz. 415 ze zm./ oraz następujące ustalenia faktyczne.
Wnioskodawcy w przedmiotowym miejscu wznieśli pawilony handlowe na podstawie decyzji Prezydenta Miasta z dnia 3 września 1991 r., jako obiekty tymczasowe, na czas 3 lat. Termin ten minął, ale na wniosek inwestorów Zarząd Miasta przedłużył go do 1 września 1997 r. Po tej dacie podjęte zostały czynności zmierzające do wykonania rozbiórki pawilonów w drodze postępowania egzekucyjnego w administracji.
Niezależnie od tego wskazano na negatywną opinię Konserwatora Zabytków Miasta wydaną z upoważnienia Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Potrzeba zasięgnięcia takiej opinii wynikała z faktu, iż zespół urbanistyczno-krajobrazowy S. wpisany jest do rejestru zabytków województwa G.
Kolegium po rozpoznaniu odwołania obu inwestorów zaskarżoną do sądu administracyjnego decyzją uchyliło decyzję organu I instancji i umorzyło postępowanie przed tym organem. Podstawę prawną decyzji Kolegium stanowiły przepisy prawa procesowego /art. 138 par. 1 pkt 2 w zw. z art. 105 par. 1 Kpa/.
Bezprzedmiotowość postępowania w sprawie była wynikiem poglądu, iż przepisy ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym, regulujące ustalanie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu należy powiązać z przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane /Dz.U. nr 89 poz. 415 ze zm./. Zgodnie z art. 32 ust. 4 pkt 1 tego Prawa decyzja o ustaleniu warunków zabudowy (...) jest konieczna do ubiegania się o pozwolenie na budowę i stanowi swoistą promesę do uzyskania takiego pozwolenia.
W stanie istniejącym w sprawie wniosek odwołujących zmierza do legalizacji dotychczasowych obiektów, mimo że po upływie terminu tymczasowej ich lokalizacji winny być one rozebrane. Kolegium oceniło zatem postępowanie przed organem I instancji jako nie tylko sprzeczne z prawem /art. 39 ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym i miejscowym planem ogólnym zagospodarowania przestrzennego Miasta S. zatwierdzonym uchwałą Rady Miasta z dnia 19 maja 1994 r./, ale i niedopuszczalne.
Wyraziło nadto pogląd, że gdyby decyzja organu I instancji stała się ostateczną, to w drodze nadzoru należałoby stwierdzić jej nieważność.
W skardze do Sądu administracyjnego Michał H. i Ryszard N. domagali się uchylenia decyzji organów obu instancji zarzucając im naruszenie art. 7-10 i art. 89 Kpa oraz art. 39 i następnych, zwłaszcza art. 43 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym /Dz.U. nr 89 poz. 415 ze zm./, a decyzji Kolegium nadto naruszenie art. 105 i art. 138 par. 1 Kpa.