Niedopuszczalne jest orzeczenie o zwrocie nieruchomości wywłaszczonej lub nabytej na podstawie przepisów wymienionych w art. 216 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami /t.j. Dz.U. 2000 nr 46 poz. 543 ze zm./, jeśli nieruchomość objęta żądaniem wprawdzie okazała się zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu /umowie sprzedaży nieruchomości/, lecz w czasie orzekania o zwrocie stanowi część drogi publicznej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych /Dz.U. 2000 nr 71 poz. 838 ze zm./.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi Gminy Miasta I. na decyzję Wojewody K.-P. z dnia 23 lutego 2001 r. (...) w przedmiocie zwrotu nieruchomości - uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Starosty I. z dnia 13 października 2000 r. (...)
Wojewoda K.-P. decyzją z dnia 23 lutego 2001 r. (...), powołując się na przepis art. 138 par. 1 pkt 1 Kpa, po rozpatrzeniu odwołania Prezydenta Miasta I., utrzymał w mocy decyzję Starosty I. z dnia 13 października 2000 r., (...). W uzasadnieniu decyzji wskazano, że organ I instancji orzekł o zwrocie na rzecz Ferdynanda Z. i Danuty Z. - każdemu w 1/2 części nieruchomości położonej w I. przy ul. N., stanowiącej działki oznaczone w ewidencji gruntów nr 50/12 o pow. 17 m2, nr 50/13 o pow. 771 m2 i nr 50/15 o pow. 283 m2, km 69, zapisanej w księdze wieczystej KW nr 16 282 na rzecz Gminy Miasta I. Organ I instancji ustalił, iż przedmiotowe działki stanowią część nieruchomości, którą wykupiono na rzecz Skarbu Państwa na podstawie umowy notarialnej zawartej dnia 25 lipca 1975 r. Rep. (...), na podstawie ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczenia nieruchomości /Dz.U. 1974 nr 10 poz. 64/. Treść par. 3 umowy wskazuje, że wykupiona nieruchomość miała być przeznaczona pod budowę hotelu robotniczego. Roszczenie o zwrot nieruchomości zgłoszone zostało przez byłą właścicielkę nieruchomości Józefę Z., a po jej śmierci podtrzymane przez spadkobierców. Odwołanie od decyzji tej złożył Prezydent Miasta I. Nie kwestionując ustaleń dotyczących istniejącego stanu faktycznego odwołujący się podkreślił, że nieruchomość wykorzystywana jest na cele publiczne i nie powinna podlegać zwrotowi na rzecz spadkobierców byłej właścicielki. Na działkach oznaczonych w ewidencji gruntów nr 50/12 i nr 50/15 urządzony został wjazd na funkcjonujący parking, w skład którego wchodzi m.in. działka nr 50/13 objęta również roszczeniem spadkobierców byłej właścicielki. Ponadto w razie dokonania zwrotu, część nieruchomości wchodząca w skład pasa drogowego będzie podlegała ponownemu przejęciu na rzecz Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego w trybie art. 73 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną /Dz.U. nr 133 poz. 872 ze zm./.
Organ odwoławczy wskazał, że zgodnie z przepisami ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami /t.j. Dz.U. 2000 nr 46 poz. 543/, żądanie zwrotu nieruchomości na podstawie art. 136 ust. 3 tej ustawy może być skuteczne tylko w przypadku, gdy nieruchomość jest zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu lub w umowie notarialnej. Stosownie do art. 137 ust. 1 ustawy ma to miejsce wówczas, gdy pomimo upływu 7 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna nie podjęto prac związanych z realizacją celu wywłaszczenia, albo utraciła moc decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji lub decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, a cel ten nie został zrealizowany. Poza sporem jest to, że na nieruchomości zaplanowanego hotelu robotniczego nie wybudowano, a brak ważnej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla tej inwestycji dowodzi, iż cel ten obecnie też nie będzie realizowany. Istniejący stan faktyczny, wbrew twierdzeniom skarżącego, nie stanowi podstawy do odmowy zwrotu nieruchomości. Przeszkody w zwrocie nie stanowi również możliwość przejęcia nieruchomości w trybie art. 73 ustawy z dnia 13 października 1998 r. Decyzja o zwrocie nieruchomości jako akt administracyjny o charakterze konstytutywnym wywołuje skutki z chwilą kiedy staje ostateczna. Z tym momentem własność nieruchomości wywłaszczonej zostaje przywrócona na rzecz poprzedniego właściciela lub jego spadkobierców. Organ administracji wydając decyzję o zwrocie nieruchomości oraz o wysokości należnego odszkodowania, podlegającego zwrotowi, wypełnił całkowicie wymogi zawarte w przepisach ustawy o gospodarce nieruchomościami. Zbędne było zatem umieszczanie w sentencji decyzji dodatkowej informacji o tym, że decyzja stanowi podstawę do ujawnienia stanu w księgach wieczystych, a wniosek do sądu zostanie skierowany do sądu po uiszczeniu zwaloryzowanego odszkodowania. Mimo, że informacje te nie powinny stanowić niezbędnych części decyzji o zwrocie nieruchomości, w sprawie nie stwierdzono naruszenia prawa, które zobowiązywałyby organ odwoławczy do uchylenia tych fragmentów decyzji.