1. Sprawa dotycząca przyznania świadczeń pieniężnych przysługujących osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR, pozostaje w ścisłym związku ze statutowym celem działania Stowarzyszenia Urodzonych w Niewoli Niemieckiej.
2. Z wynikającego z powojennego ustawodawstwa rodzinnego faktu zrównania statusu prawnego dzieci urodzonych przed zawarciem związku małżeńskiego swych rodziców ze statusem prawnym dzieci z małżeństwa, należało wyprowadzić wniosek o konieczności traktowania dzieci urodzonych przed zawarciem związku małżeńskiego swych rodziców za dzieci ślubne, które przez urodzenie nabywały obywatelstwo ojca.
3. W odniesieniu do świadczeń pieniężnych z ustawy z 31.05.1996 r. na rzecz dzieci urodzonych w okresie deportacji rodziców do pracy przymusowej bądź urodzonych w okresie osadzenia rodziców w obozach pracy, a nabywających przez urodzenie obywatelstwo polskie, nie może mieć znaczenia fakt niepolskiego pochodzenia drugiego z rodziców. Wystarczające jest, by rodzic, po którym polskie obywatelstwo nabyło takie dziecko, spełniał przesłanki z art. 2 pkt 1 lub 2 ustawy.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Stanisław Prutis, Sędziowie sędzia NSA Grażyna Gryglaszewska, sędzia NSA Elżbieta Trykoszko (spr.), Protokolant Sylwia Tokajuk, po rozpoznaniu w dniu 02 marca 2006 r. sprawy ze skargi Stowarzyszenia Urodzonych w Niewoli Niemieckiej z siedzibą we W. działającego na rzecz W.Ł. na decyzję Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych w W. z dnia [...] lipca 2005 r. Nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania uprawnienia do świadczenia pieniężnego z tytułu deportacji do pracy przymusowej 1. uchyla zaskarżoną decyzję; 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana w całości do czasu uprawomocnienia się wyroku.-
Skarżąca W.Ł. wystąpiła do Kierownika Urzędu d/s Kombatantów i Osób Represjonowanych w W. po raz pierwszy w 1999 r. z wnioskiem o przyznanie świadczenia pieniężnego z tytułu deportacji rodziców do Rzeszy Niemieckiej do pracy przymusowej i osadzenia ich w obozie pracy w Hanowerze, gdzie skarżąca [...].01.1943 r. urodziła się.
Decyzją z [...] lipca 2000 r. organ odmówił przyznania uprawnienia do świadczenia pieniężnego i decyzja ta stała się ostateczna.
W 2004 r. skarżąca powtórnie zwróciła się z żądaniem przyznania jej świadczenia pieniężnego z ustawy z 31 maja 1996 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR. Wniosek ten - z racji niepowołania się przez stronę na ustawowe podstawy wznowienia postępowania ani na ustawowe podstawy stwierdzenie nieważności poprzedniej decyzji - został potraktowany jako żądanie zmiany decyzji ostatecznej w trybie art. 154 kpa. Organ po rozpatrzeniu wniosku decyzją z [...] kwietnia 2005 r. orzekł o odmowie zmiany decyzji z [...] lipca 2000 r. stwierdzając, że nie uległ zmianie stan prawny i faktyczny sprawy. Wskazując na definicję z art. 2 pkt 2 lit. "a" ustawy z 31.05.1996 r. pojęcia "deportacja", organ wskazał, że matka skarżącej wywieziona została do Hanoweru w maju 1942 r.
z Kijowa tj. z terytorium byłego ZSRR a nie z terytorium należącego do państwa polskiego w jego granicach sprzed 01.09.1939 r. Stąd brak podstaw do przyznania świadczenia pieniężnego.
Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy złożył w imieniu i na rzecz skarżącej - Śląski Oddział Terenowy Stowarzyszenia Urodzonych w Niewoli Niemieckiej, które to stowarzyszenie wniosło o dopuszczenie go do udziału w postępowaniu. Stowarzyszenie powołało się na orzecznictwo wypracowane na tle stosowania przepisów ustawy z 31.05.1996 r. o świadczeniu pieniężnym ... (...) oraz wskazało na treść art. 1 ust. 1 i 2 pkt 1 tejże ustawy.
Po ponownym rozpatrzeniu sprawy organ najpierw decyzją z dnia [...] lipca 2005 r. orzekł o utrzymaniu w mocy wcześniejszej decyzji z [...] kwietnia 2005 r., po czym w dniu [...] września 2005 r. wydał postanowienie o dopuszczeniu do udziału w postępowaniu Stowarzyszenia Urodzonych w Niewoli Niemieckiej.
W uzasadnieniu decyzji utrzymującej w mocy odmowę przyznania świadczenia pieniężnego organ przytoczył następującą argumentację:
Zauważyć należy, iż zgodnie z art. 2 pkt 2 lit. "a" ustawy z 31 maja 1996 r.
o świadczeniu (...) represją w rozumieniu ustawy jest deportacja (wywiezienie) do pracy przymusowej na okres co najmniej 6 miesięcy z terytorium państwa polskiego, w jego granicach sprzed dnia 1 września 1939 r., na terytorium III Rzeszy i terenów przez nią okupowanych w okresie wojny w latach 1939-1945. Jednocześnie z art. 1 ust. 1 powołanej ustawy wynika, że świadczenie pieniężne przysługuje osobom, które w okresie podlegania represjom określonym w ustawie były obywatelami polskimi i są nimi obecnie, oraz posiadają stałe miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.