Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Małgorzata Roleder (spr.), Sędziowie sędzia NSA Stanisław Prutis,, sędzia NSA Anna Sobolewska-Nazarczyk, Protokolant Marta Anna Lawda, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 26 stycznia 2012 r. sprawy ze skargi K. Ł. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...] sierpnia 2011 r. nr [...] w przedmiocie zobowiązania do zapłaty kwoty tytułem zwrotu wydatków poniesionych zastępczo na poczet opłat za pobyt w domu pomocy społecznej 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą jej wydanie decyzję Prezydenta Miasta B. z dnia [...].05.2011 r. nr [...], 2. stwierdza, że wymienione decyzje nie mogą być wykonane w całości do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku, 3. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. na rzecz skarżącego K. Ł. kwotę 257 (dwieście pięćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Skarga została wywiedziona na tle następujących okoliczności.
Decyzją z dnia [...] maja 2011 r. Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w B. zobowiązał skarżącego K. Ł. do zapłaty kwoty [...] złotych tytułem zwrotu wydatków poniesionych zastępczo przez Miasto B. na poczet opłaty za pobyt w Domu Pomocy Społecznej przy ulicy Ś. w B., babci skarżącego L. Ł. w okresie od
[...] października 2010 r. do [...] marca 2011 r. Organ wskazał, że pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny, a do wnoszenia opłaty do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania są obowiązani w kolejności: mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, następnie małżonek, zstępni, wstępni i w trzeciej kolejności gmina, z której osoba została skierowana do placówki, przy czym mieszkaniec domu wnosi opłatę, której wysokość nie przekracza 70% jego dochodu, natomiast małżonek i członkowie rodziny pokrywają koszty ustalone w umowie, którą zawierają z kierownikiem ośrodka pomocy społecznej w trybie art. 103 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej.
Z akt sprawy wynikało, że dochodem L. Ł. w okresie pobytu w domu pomocy społecznej była emerytura i dodatek pielęgnacyjny, z których 70 % (tj. kwota [...] zł) stanowiło opłatę za pobyt w placówce, niepokrywającą całości średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca domu pomocy społecznej. Z tych przyczyn obowiązek ponoszenia odpłatności w pozostałej części spoczywał na zstępnych: synu oraz ośmiorgu pełnoletnich wnukach. Sytuacja dochodowa siedmiorga zobowiązanych nie pozwalała na partycypowanie w kosztach pobytu w Domu Pomocy Społecznej, zaś jedna z osób nie przebywa i nie zamieszkuje pod adresem stałego zameldowania na terenie Polski a jej sytuacja socjalno - bytowa nie została przez Ośrodek ustalona. Jedynie K. Ł. posiadał dochód powyżej ustawowego kryterium dochodowego. Skarżący odmówił jednak podpisania umowy określającej zasady partycypowania w kosztach pobytu babci w domu pomocy społecznej. Organ ustalił, że dochód 2 - osobowej rodziny skarżącego (strony i jego małżonki), osiągany w poszczególnych miesiącach okresu pobytu babci w domu pomocy społecznej przekraczał 250% kryterium dochodowego.
Organ stwierdził, że w sytuacji, gdy istnieją przesłanki świadczące o dobrej sytuacji materialnej osoby zobowiązanej i nie zgadza się ona na umowne określenie wysokości odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej członka rodziny, kierownik ośrodka może skorzystać z prawa: bądź wydania decyzji określającej na podstawie art. 104 ust. 3 w związku z art. 61 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej wysokość zastępczo poniesionych przez gminę wydatków i wskazującą osobę zobowiązaną do zwrotu należności, bądź do wystąpienia do sądu z powództwem o roszczenie alimentacyjne na podstawie art. 110 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej. Jednocześnie organ wskazał, że stosownie do treści art. 64 ustawy o pomocy społecznej, osoby wnoszące opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej członka rodziny mogą wnosić o częściowe lub całkowite zwolnienie z tej opłaty, jeżeli występują określone w tym przepisie okoliczności. Zdaniem organu, przepis powyższy może znaleźć zastosowanie jedynie wówczas, gdy dana osoba została już osobą zobowiązaną na podstawie umowy zawartej z kierownikiem ośrodka pomocy społecznej lub na podstawie prawomocnej decyzji administracyjnej dotyczącej zwrotu wydatków poniesionych zastępczo przez gminę. Wysokość kwoty podlegającej zwrotowi przez K. Ł. tytułem wydatków poniesionych zastępczo przez Miasto B.za pobyt L. Ł. w DPS w okresie od [...] października 2010 r. do [...] marca 2011 r. wynika z różnicy między dochodem rodziny Zobowiązanego w omawianym okresie a 250% kryterium dochodowego rodziny, przy uwzględnieniu dochodu rodziny z miesiąca poprzedzającego ustalenie opłaty za dany miesiąc. Końcowo organ nadmienił, że organ na wniosek zobowiązanego lub pracownika socjalnego może na podstawie art. 104 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej orzec o odstąpieniu od żądania zwrotu należności, odroczeniu terminu płatności należności albo rozłożeniu spłaty należności na raty.