Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Stanisław Prutis, Sędziowie sędzia NSA Grażyna Gryglaszewska (spr.), sędzia NSA Elżbieta Trykoszko, Protokolant Sylwia Tokajuk, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 26 maja 2009 r. sprawy ze skargi T.K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...] lipca 2008 r. nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji w sprawie przejęcia gospodarstwa rolnego na własność Państwa 1. stwierdza nieważność zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej jej wydanie decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...] maja 2008 roku o numerze [...] ; 2. stwierdza, że zaskarżone decyzje nie mogą być wykonane w całości do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku; 3. przyznaje adwokatowi V.C. od Skarbu Państwa (kasa Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku) kwotę 309,80 (trzysta dziewięć złotych osiemdziesiąt groszy) tytułem wynagrodzenia za zastępstwo prawne skarżącej wykonane na zasadzie prawa pomocy.-
Decyzją z dnia [...].07.2008r. nr [...]Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B., po ponownym rozpatrzeniu sprawy z wniosku Pani T.K., utrzymało w mocy decyzję tegoż Kolegium z dnia [...].05.2008r. odmawiającą stwierdzenia nieważności decyzji Naczelnika Miasta i Gminy w S. dnia [...].02.1980r. Nr [...] w sprawie przejęcia na własność Państwa, jako opuszczonego, gospodarstwa rolnego o pow. 2,50 ha położonego w Z. i P. stanowiącego własność W.K.
Przebieg postępowania przedstawiał się następująco:
Decyzją z dnia [...] lutego 1980 NR [...] wydaną z upoważnienia Naczelnika Miasta i Gminy w S. orzeczono o przejęciu na własność Państwa, bez odszkodowania, gospodarstwa rolnego o pow. 2,50 ha położonego w Z., gm. S., zapisanego w rejestrze gruntów wsi pod poz. 49 oraz o pow. 0,45 ha położonego w P. gm. K., zapisanego w rejestrze gruntów wsi pod poz. 197 - opuszczonego samowolnie przez dotychczasowego właściciela W.K.
W dniu 25 kwietnia 2007r. Pani T.K. wystąpiła z wnioskiem, skierowanym do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. , o unieważnienie ww. decyzji Naczelnika Miasta i Gminy w S., wskazując, że przyczyną opuszczenia gospodarstwa przez właściciela była trudna sytuacja rodzinna i mieszkaniowa.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. po rozpatrzeniu wniosku i przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, decyzją z dnia [...] maja 2008r. odmówiło stwierdzenia nieważności wskazanej wyżej decyzji.
Z uzasadnienia decyzji wynika, iż Kolegium nie dopatrzyło się, aby zaskarżona decyzja dotknięta była jakąkolwiek z wad wymienionych w art. 156 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, skutkujących jej nieważnością. Występowały bowiem, określone w ustawie z dnia 13 lipca 1957r. o zmianie dekretu z dnia 18 kwietnia 1955r. o uwłaszczeniu i uregulowaniu innych spraw związanych z reformą rolną i osadnictwem rolnym (Dz.U.Nr 39, poz. 174 z późn. zm.) oraz w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie opuszczonych gospodarstw rolnych (Dz.U.Nr 39 poz. 1r 39 poz. rządzeniu Rady Ministrów w sprawie opuszczonych gospodarstw rolnyvch 98), podstawy do wydania kwestionowanej decyzji. Ponadto organ zauważył, że z kierowanych przez W.K. do Wojewody P. pism wynika wręcz, że domagał się on przejęcia przez Państwo przedmiotowego gospodarstwa rolnego. Prawidłowość tej decyzji zakwestionowała Pani T.K., składając wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Wnioskodawczyni podniosła, że decyzja Naczelnika Miasta i Gminy w S. dnia [...] lutego 1980r. została podjęta z rażącym naruszeniem prawa materialnego - rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 5.08.1961r. w sprawie opuszczonych gospodarstw rolnych (Dz.U. nr 39, poz. 198 ze zm.). W rozporządzeniu określono definicję "opuszczonego gospodarstwa rolnego", lecz nie określało ono długości trwania przesłanek (tj. nie zamieszkiwania i nie uprawiania gospodarstwa). Natomiast przejęte gospodarstwo położone było w odległości 7 km od nowego miejsca zamieszkania, do którego właściciel wraz z rodziną przeprowadził się w 1975r. w poszukiwaniu pracy. Mimo to podejmowane były starania przy pomocy brata C.K. by grunty nie odłogowały. Decyzja Naczelnika podjęta została już na początku 1980r. bez należytego i wnikliwego zbadania sprawy. Decyzja ta właściwie nie posiada uzasadnienia, podając lakonicznie, że właściciel wyjechał i ziemia nie jest uprawiana. Odnosząc się do twierdzenia Kolegium zawartego w uzasadnieniu decyzji, że jakoby właściciel sam wystąpił o odebranie mu gospodarstwa, wnioskodawczyni wyjaśnia, iż ze względów ekonomicznych konieczna była przeprowadzka do większej miejscowości - S., a posiadanie gospodarstwa rolnego w ówczesnym stanie prawnym stało na przeszkodzie w uzyskaniu niektórych świadczeń (np. mieszkania, zasiłków rodzinnych itp.).