Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Małgorzata Roleder, Sędziowie sędzia NSA Grażyna Gryglaszewska,, asesor sądowy WSA Elżbieta Lemańska (spr.), Protokolant starszy sekretarz sądowy Marta Marczuk, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 23 września 2021 r. sprawy ze skargi P. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...] maja 2021 r., nr [...] w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą jej wydanie decyzję Prezydenta Miasta B. z dnia [...] marca 2021 r., nr [...], 2. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. na rzecz skarżącej P. W. kwotę 480 (czterysta osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Zaskarżoną decyzją z [...] maja 2021 r. znak [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta B. z [...] marca 2021 r. znak [...] o odmowie przyznania P. W. świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z opieką nad niepełnosprawną matką.
Decyzje wydano w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.
Wnioskiem z [...] marca 2021 r. P. W. (dalej: wnioskodawczyni, skarżąca0 wystąpiła o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji/niepodejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z opieką nad matką W. W., która posiada orzeczony na stałe znaczny stopień niepełnosprawności (orzeczenie z [...] stycznia 2017 r. Miejskiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w B.).
W trakcie postępowania zainicjowanego powyższym wnioskiem, w dniu [...] marca 2021 r. przeprowadzono wywiad środowiskowy. Wynika z niego, że wnioskodawczyni pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z bratem P. (posiadającym orzeczony znaczny stopień niepełnosprawności), matką W. i ojcem S. W. Ojciec strony otrzymuje świadczenie pielęgnacyjne na syna P. Natomiast opieka sprawowana przez wnioskodawczynię nad matką trwa 12 godzin na dobę przez 7 dni w tygodniu.
Powodem odmowy przyznania P. W. świadczenia pielęgnacyjnego przez organ pierwszej instancji był fakt pozostawania przez W. W. w związku małżeńskim z osobą, która nie posiada orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności (art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. "a" ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (dalej: u.ś.r.). Zdaniem Prezydenta Miasta, wnioskodawczyni będąca faktycznym opiekunem matki może otrzymać specjalny zasiłek opiekuńczy a nie świadczenie pielęgnacyjne. Drugim powodem wydania decyzji odmownej było ustalenie, że znaczny stopień niepełnosprawności W. W. powstał po ukończeniu przez nią 44 roku życia, podczas gdy przepis art. 17 ust. 1b u.ś.r. wymaga aby powstał on przed ukończeniem 18 roku życia lub 25 roku życia w przypadku osoby uczącej się. Prezydent Miasta wskazał, że przepis art. 17 ust. 1b u.ś.r. - mimo stwierdzenia przez Trybunał Konstytucyjny jego niekonstytucyjności wyrokiem z 21 października 2014 r. w sprawie K 38/13 - nie został wyeliminowany z obrotu prawnego i ma w sprawie zastosowanie. Skutkiem wyroku Trybunału nie jest bowiem uchylenie tego przepisu ani powstanie prawa opiekunów niepełnosprawnych osób dorosłych do świadczenia pielęgnacyjnego.
Odwołanie od decyzji z [...] marca 2021 r. złożyła P. W.. Wyjaśniła, że jej matka jest bardzo schorowana, nie chodzi, ma niedowład kończyn dolnych, porusza się na wózku inwalidzkim, choruje na nowotwór złośliwy piersi z przerzutami na kości, wątrobę, jelita i narządy rodne. Przyjmuje cały czas chemię, wymaga całodobowej opieki. Odwołująca oświadczyła, że nie może podjąć pracy, gdyż musi opiekować się matką.
Zaskarżoną decyzją Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. utrzymało rozstrzygnięcie pierwszoinstancyjne w mocy. Ustaliło stan faktyczny w sprawie identycznie jak organ pierwszej instancji, w tym wskazując na posiadanie przez matkę wnioskodawczyni orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności, która to niepełnosprawność istnieje od 41-go roku życia. Przytoczyło treść art. 17 ust. 1 i ust. 1b u.ś.r. wywodząc, że organ pierwszej instancji błędnie zastosował w sprawie przepis ust. 1b. Tymczasem stwierdzenie niekonstytucyjności tego przepisu przez Trybunał w sprawie K 38/13 powoduje konieczność dokonania jego wykładni prokonstytucyjnej, wykluczającej jako powód odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego to, w jakim momencie powstała niepełnosprawność, tzn. przed 18 bądź 25 rokiem życia czy też po tym momencie. Tak też, jak wywiodło Kolegium, jednolicie interpretują tę sytuację sądy administracyjne wskazując, że nie jest dopuszczalne oparcie decyzji odmawiającej przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na tej części przepisu art. 17 ust. 1b u.ś.r., która została uznana za niezgodną z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP. W konsekwencji, zdaniem Kolegium, oceny spełnienia przez P. W. przesłanek niezbędnych dla przyznania świadczenia pielęgnacyjnego należy dokonywać z pominięciem kryterium momentu powstania niepełnosprawności.