Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Elżbieta Trykoszko, Sędziowie sędzia NSA Grażyna Gryglaszewska, asesor sądowy WSA Elżbieta Lemańska (spr.), Protokolant st. sekretarz sądowy Marta Marczuk, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 1 sierpnia 2019 r. sprawy ze skargi Prokuratora Rejonowego B.-P. w B. na uchwałę Rady Miasta Białystok z dnia 5 listopada 2012 r. nr XXXIV/376/12 w przedmiocie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy Białystok stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały w części obejmującej § 5, § 6, § 8 ust. 1, § 11 ust. 1 pkt 2, § 25, § 26 i § 27.
Uchwałą z dnia 5 listopada 2012 r. Nr XXXIV/376/12 Rada Miasta Białystok przyjęła zasady wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy Białystok. W podstawie prawnej uchwały wskazano art. 21 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2011 r. nr 224, poz. 1342 ze zm.), dalej: ustawa. Uchwała została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Województwa Podlaskiego z 2012 r., poz. 3725 (ostatni tekst jedn. Dz. Urz. Woj. Podl. z 2018 r., poz. 5346).
Skargę na uchwałę złożył do sądu administracyjnego Prokurator Rejonowy B. w B. Zakwestionował uchwałę w części obejmującej regulację § 8 ust. 1, 2 i 3 oraz wniósł o stwierdzenie nieważności uchwały w tej części. Zarzucił istotne naruszenie prawa, tj. art. 32 i art. 94 Konstytucji RP oraz art. 21 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 pkt 1 ustawy, poprzez nieuprawnione ustalenie minimalnej wysokości dochodu gospodarstwa domowego uzasadniającej oddanie w najem lub podnajem lokalu na czas nieoznaczony i lokalu socjalnego.
Zdaniem Prokuratora, w zakwestionowanym zakresie uchwałę podjęto bez upoważnienia ustawowego, a w szczególności zawężono granice wynikającego z art. 4 ustawy obowiązku gminy w zakresie zaspokajania potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej, w tym zaspokajania potrzeb mieszkaniowych gospodarstw domowych o niskich dochodach. Upoważnienie ustawowe nie pozwala tymczasem na wyłączenie pewnych kategorii mieszkańców gminy z możliwości ubiegania się o zawarcie umowy najmu lokalu komunalnego, a ten skutek wywiera wprowadzenie kryterium minimalnego dochodu uprawniającego do ubiegania się o lokal mieszkalny na czas nieoznaczony. Upoważnienie ustawowe do wprowadzenia kryterium dochodowego należy rozumieć celowościowo, jako kryterium dochodu maksymalnego. Odmienne rozumienie uzasadniające wprowadzenie tzw. zdolności czynszowej, prowadzi do wyłączenia obowiązku gminy zaspokajania potrzeb mieszkaniowych osób najbiedniejszych, nieposiadających zdolności zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych we własnym zakresie. Pozostaje również w sprzeczności z rozwiązaniami przyjmowanymi w innych ustawach regulujących zasady przyznawania pomocy osobom o najniższych dochodach oraz regulujących zasady przyznawania dodatków mieszkaniowych. Przyjęte regulacje naruszają, w ocenie Prokuratora, przepisy art. 4 ust. 1 i 2, art. 21 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 pkt 1 ustawy.
Odpowiadając na skargę organ wniósł o jej oddalenie. Wyjaśnił, że zaskarżoną uchwałą wprowadzono odmienne, w stosunku do obowiązujących przed jej wejściem w życie, zasady wynajmowania lokali. Wysokość dochodu gospodarstwa domowego uzasadniającą oddanie w najem lub w podnajem lokalu na czas nieoznaczony i lokalu socjalnego została w uchwale określona jako procent kwoty najniższej emerytury, a podstawą obliczenia dochodu uczyniono dochód wszystkich członków gospodarstwa domowego za okres 12 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku o wynajęcie lokalu oraz poprzedzających miesiąc doręczenia wnioskodawcy oferty zawarcia umowy najmu. Zmodyfikowano dotychczasowe zasady wysokości dochodu, bowiem: