Każdy z czterech punktów art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 z późn. zm.), samodzielnie przesądza o zaliczeniu pobranych świadczeń do nienależnych, podlegających zwrotowi.
Trudna sytuacja strony nie ma żadnego wpływu na postępowanie w sprawie nienależnie pobranego świadczenia, natomiast stosownie do treści art. 30 ust. 9 ustawy o świadczeniach rodzinnych organ właściwy, który wydał decyzję w sprawie nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych, może umorzyć kwotę tych świadczeń łącznie z odsetkami w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, jeżeli zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności dotyczące sytuacji rodziny.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Danuta Tryniszewska - Bytys (spr.), Sędziowie sędzia NSA Elżbieta Trykoszko, sędzia NSA Anna Sobolewska-Nazarczyk, Protokolant Marta Marczuk, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2013 r. ze skargi H. Ł. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [...] listopada 2012 r., nr [...] w przedmiocie zwrotu nienależnie pobranego świadczenia oddala skargę
Na wniosek H. Ł. złożony w dniu 27 marca 2007 r. został mu przyznany zasiłek pielęgnacyjny począwszy od dnia 1 marca 2007 r. Decyzję w tym przedmiocie (nr [...]) wydał w dniu [...] marca 2007 r. działający z upoważnienia Prezydenta Miasta Ł. - Naczelnik Wydziału Polityki Społecznej Urzędu Miejskiego w Ł. Organ uznał, na podstawie danych wynikających z wniosku oraz dołączonych dokumentów, że wnioskodawca spełnia warunki do przyznania tego świadczenia określone ustawą z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 z późn. zm.), dalej jako u.ś.r. oraz przepisami rozporządzenia wykonawczego.
Organ wystąpił do ZUS z zapytaniem, czy H. Ł. posiada prawo do dodatku pielęgnacyjnego. W odpowiedzi uzyskał informację negatywną (pismo ZUS z dnia 5 kwietnia 2007 r.).
Na podstawie wskazanej na wstępie decyzji był wypłacany zasiłek pielęgnacyjny.
W 2012 r. organ ponownie uzyskał z ZUS Oddział w B. informację o niefigurowaniu H. Ł. w rejestrze świadczeniobiorców tego organu. Natomiast pismem z dnia 5 czerwca 2012 r. Kierownik KRUS Placówka w Z. poinformował o pobieraniu przez H. Ł. dodatku pielęgnacyjnego od dnia 1 listopada 1998 r.
Powyższe stanowiło podstawę do wydania w dniu [...] czerwca 2012 r. postanowienia o wznowieniu z urzędu postępowania zakończonego wydaniem decyzji z dnia [...] marca 2007 r. przyznającej zasiłek pielęgnacyjny. Następnie decyzją z dnia [...] lipca 2012 r. Prezydent Miasta Ł. uchylił z urzędu decyzję z dnia [...] marca 2007 r. oraz orzekł o nieprzyznaniu zasiłku pielęgnacyjnego H. Ł. W uzasadnieniu wyjaśniono, że zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje osobie uprawnionej do dodatku pielęgnacyjnego, a takowy strona pobierała z KRUS.
Po uprawomocnieniu się ostatnio wskazanej decyzji wszczęto z urzędu postępowanie w przedmiocie nienależnie pobranego świadczenia.
Decyzją z dnia [...] października 2012 r. Prezydent Ł. działający przez upoważnioną osobę określił wysokość nienależnie pobranego i podlegającego zwrotowi świadczenia rodzinnego w kwocie 9.639 zł oraz wysokość odsetek w kwocie 3.623, 36 zł. Określił sposób i termin zapłaty należności oraz wymiar dziennego wzrostu odsetek ustawowych. Powołano się na uchylenie decyzji wcześniej przyznającej zasiłek pielęgnacyjny, co skutkowało uznaniem pobranego świadczenia za nienależne, podlegające zwrotowi. Jak wskazano, zgodnie z art. 30 ust. 7 u.ś.r. nienależnie pobrane świadczenia rodzinne podlegają egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
W odwołaniu od powyższej decyzji pełnomocnik H. Ł. zarzucił naruszenie art. 30 u.ś.r. Akcentował fakt podeszłego wieku odwołującego się i jego stanu zdrowia, co uzasadniało, jego zdaniem, obowiązek urzędnika przyjmującego wniosek, sprawdzenia czy wnioskujący spełnia warunki ustawowe. Ponadto, w ocenie autora odwołania, organ nie pouczył strony w momencie przyznania świadczenia, o obowiązku zwrotu świadczenia nienależnie pobranego. Zatem naruszono przepisy art. 7 i 8 k.p.a. H. Ł. nie miał świadomości, że pobiera nienależny zasiłek pielęgnacyjny, wniosek wypełniła osoba trzecia, on jedynie podpisał go, przy czym z uwagi na wiek i stan zdrowia nie był zorientowany co do istniejącej przeszkody w otrzymywaniu zasiłku pielęgnacyjnego.