1. Paragraf 16 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 15 marca 1977 r. w sprawie zryczałtowania podatków obrotowego i dochodowego od przychodów rzemieślników ze świadczeń wykonywanych za pośrednictwem spółdzielni rzemieślniczych /Dz.U. nr 10 poz. 42/ przewiduje wprawdzie utratę uprawnień do zryczałtowanej formy opodatkowania w razie stwierdzenia przez właściwy organ wykonywania świadczeń przez rzemieślnika bez pośrednictwa spółdzielni, jednakże rozporządzenie to nie precyzuje na czym pośrednictwo takie ma konkretnie polegać.
2. Należy uznać za spełnienie warunku wykonania świadczenia za pośrednictwem spółdzielni rzemieślniczej, jeżeli zlecenie wykonania świadczenia rzemieślnik otrzymał ze spółdzielni /choćby nawet telefonicznie/, a następnie wystawił rachunki dla spółdzielni, która otrzymała również przewidzianą należność i dokonała jej rozliczenia z rzemieślnikiem.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Elżbiety H. i Jana R. na decyzję Podatkowej Komisji Odwoławczej przy Wojewodzie Piotrkowskim z dnia 4 maja 1981 r. w przedmiocie wyłączenia z grupy osób opłacających podatki obrotowy i dochodowy w formie ryczałtu spółdzielczego i na podstawie art. 207 par. 2 pkt 1 uchylił zaskarżoną decyzję oraz zgodnie z art. 208 Kpa w związku z par. 1 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 sierpnia 1980 r. w sprawie wpisu od skarg na decyzje administracyjne /Dz.U. nr 20 poz. 73/ zasądził od Wojewody Piotrkowskiego na rzecz skarżących kwotę złotych siedem tysięcy czterysta osiemdziesiąt pięć tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Elżbieta H. i Jan R., prowadzący działalność w zakresie wytwarzania oklein, w 1980 r. opłacili podatki w formie ryczałtu przewidzianego w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 15 marca 1977 r. w sprawie zryczałtowania podatków obrotowego i dochodowego od przychodów rzemieślników ze świadczeń wykonywanych za pośrednictwem spółdzielni rzemieślniczych /Dz.U. nr 10 poz. 42/.
W październiku 1980 r. pracownicy Urzędu Wojewódzkiego w Piotrkowie Trybunalskim i Urzędu Gminy w T.M. przeprowadzili kontrolę zakładu, w wyniku której ujawnili dokonanie sprzedaży okleiny dla 2 jednostek gospodarki uspołecznionej bez pobrania zleceń do rachunków na tę sprzedaż ze Spółdzielni Rzemieślniczej "Wielobranżowa" w T.M., za pośrednictwem której wykonywali świadczenia. Rachunki wystawione zostały na tę Spółdzielnię, a z pisma tejże Spółdzielni z dnia 16 października 1980 r. wynika, że zlecenie sprzedaży w obu wypadkach przekazane zostało przez Spółdzielnię rzemieślnikom telefonicznie.
Decyzją z dnia 11 listopada 1980 r. naczelnik gminy w T.M. stwierdził na podstawie par. 16 ust. 1 pkt 2 cytowanego rozporządzenia Ministra Finansów, że podatnicy utracili prawo do opłacenia podatków w formie ryczałtu, gdyż dokonali sprzedaży w omawianych dwóch wypadkach z pominięciem spółdzielni rzemieślniczej i w związku z tym dokonano wymiaru podatków obrotowego i dochodowego na zasadach ogólnych.
Od decyzji Naczelnika Gminy podatnicy odwołali się do Wojewody Piotrkowskiego podnosząc, że zarzut, iż omawianych sprzedaży dokonali bez pośrednictwa spółdzielni, jest nietrafny, albowiem zlecenie sprzedaży otrzymali ze spółdzielni telefonicznie, a wskutek przeoczenia pracownika spółdzielni zlecenie to nie zostało potwierdzone na piśmie, natomiast rachunki wystawione zostały dla Spółdzielni. Przed podjęciem decyzji przez organ odwoławczy Spółdzielnia Rzemieślnicza "Wielobranżowa" w T.M. skierowała do Wojewody Piotrkowskiego pismo, w którym całkowicie potwierdza okoliczności telefonicznego zlecenia i przeoczenia potwierdzenia pisemnego oraz wyjaśnia, że sprzedaż została dokonana na rachunki wystawione dla Spółdzielni, która z kolei dokonała refaktury na rzecz płatników i obrót z tego tytułu został zarachowany do opodatkowania ryczałtem spółdzielczym.
Decyzją z dnia 4 maja 1981 r. Podatkowa Komisja Odwoławcza przy Wojewodzie Piotrkowskim utrzymała w mocy zaskarżoną decyzję z argumentacją, że przeprowadzona kontrola w październiku 1980 r. wykazała, iż dokonano sprzedaży wyrobów gotowych bez pośrednictwa spółdzielni, wobec czego słusznie wyłączono zakład z ryczałtu spółdzielczego. W decyzji podkreślono ponadto, że z materiałów ekonomiczno-kalkulacyjnych wynika, że obrót osiągnięty w 1980 r. kształtuje się co najmniej na poziomie obrotu z 1979 r., co - jak należy przypuszczać - miałoby uzasadniać prawidłowość opodatkowania na zasadach ogólnych.
Na decyzją Podatkowej Komisji Odwoławczej pełnomocnik podatników wniósł skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego, zarzucając niesłuszne przyjęcie przez organy podatkowe, że omawiane dwa wypadki sprzedaży okleiny nastąpiły bez pośrednictwa spółdzielni, czym naruszone zostały przepisy par. 16 ust. 1 pkt 2 cytowanego wyżej rozporządzenia Ministra Finansów, a nadto że przepisy tego rozporządzenia nie przewidują możliwości wyłączenia z ryczałtu spółdzielczego na podstawie jakichkolwiek kalkulacji.