W świetle art. 151a ust. 5 ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym /Dz.U. nr 28 poz. 153 ze zm./ Urząd Nadzoru sprawuje nadzór nad gospodarką finansową podmiotów, o których mowa w ust. 4 pkt 1, stosując kryterium legalności, rzetelności, celowości i gospodarności oraz zgodności dokumentacji ze stanem faktycznym.
Urząd Nadzoru może, a nawet powinien, dążyć do ujednolicenia sposobu prowadzenia przez Kasy Chorych dokumentacji finansowo-księgowej, czemu służą m.in. zalecenia.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi D. Regionalnej Kasy Chorych we W. na decyzję Prezesa Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych z dnia 1 czerwca 2001 r. (...) w przedmiocie usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości - oddala skargę.
Urząd Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych przeprowadził w okresie 4-27 października 2000 r. kontrolę D. Regionalnej Kasy Chorych we W., zwanej dalej "skarżącą", która wykazała nieprawidłowości w działalności skarżącej. Ostateczną decyzją Prezesa Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych z dnia 1 czerwca 2001 r. (...) utrzymano w mocy wcześniejszą decyzję tego organu z dnia 30 marca 2001 r. (...). Decyzje zostały wydane na podstawie art. 151e w związku z art. 151c ust. 4 ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym /Dz.U. nr 28 poz. 153 ze zm./. Stosownie do art. 151c ust. 4 cytowanej ustawy Urząd Nadzoru może wydawać zalecenia mające na celu usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości i dostosowanie działalności kontrolowanego podmiotu do przepisów prawa. Natomiast w świetle art. 151e ust. 1 tej ustawy w sprawie zaleceń, o których wyżej mowa, Prezes Urzędu Nadzoru wydaje decyzję administracyjną.
W świetle ostatecznej decyzji Prezesa Urzędu zalecono skarżącej:
- sporządzanie bilansu otwarcia na początek roku obrotowego w terminie wynikającym z obowiązujących przepisów prawa /pkt 1 decyzji/,
- ewidencję pozabilansową na koncie zobowiązań warunkowych nie uznanych /kwestionowanych/ przez skarżącą kwot zobowiązań wobec świadczeniodawców oraz zamieszczenie informacji o kwocie zobowiązań w odniesieniu do których nie ma zgodności między skarżącą a świadczeniodawcami w informacji dodatkowej na rok obrotowy /pkt 2 decyzji/,
- zaprzestanie korygowania rachunków i faktur VAT przedkładanych przez świadczeniodawców w drodze wystawiania zewnętrznych dowodów księgowych przez skarżącą /pkt 3 decyzji/,
- ograniczenie zaliczkowania świadczeń zdrowotnych przez skarżącą /pkt 4 decyzji/,
- określenie przez skarżącą w umowach na świadczenia zdrowotne maksymalnej kwoty zobowiązania Kasy wobec świadczeniodawcy /pkt 5 decyzji/.
Według Prezesa Urzędu Nadzoru sporządzenie przez skarżącą bilansu otwarcia po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego po 85 dniu bilansowym narusza przepis art. 24 ust. 5 pkt 2 ustawy z dnia z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości /Dz.U. nr 121 poz. 591 ze zm./. Stosownie do tego przepisu księgi rachunkowe uznaje się za prowadzone bieżąco, jeżeli zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej są sporządzane nie później niż do 15 dnia następnego miesiąca, a za ostatni miesiąc roku obrotowego - nie później niż do 85 dnia po dniu bilansowym. W przypadku zaś konieczności zmian w postaci korekty wynikającej z wyników badania sprawozdania finansowego za dany rok, dokonuje się odpowiednich zapisów po zbadaniu i zatwierdzeniu sprawozdania finansowego za rok poprzedni, co jest zgodne z art. 12 ust. 4 ustawy o rachunkowości. Zgodnie z tym przepisem ostateczne zamknięcie i otwarcie ksiąg rachunkowych jednostki kontynuującej działalność powinno nastąpić najpóźniej w ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego za rok obrotowy.
Ponadto zdaniem Prezesa Urzędu Nadzoru zachowanie skarżącej narusza także przepisy art. 18 ust. 1 pkt 2 i 3 oraz art. 24 ust. 2 i ust. 3 ustawy o rachunkowości. Zgodnie zaś z art. 18 ust. 1 pkt 2 i 3 cytowanej ustawy na podstawie zapisów na kontach księgi głównej sporządza się na koniec każdego miesiąca zestawienie obrotów i sald, zawierające odpowiednio salda kont na dzień otwarcia ksiąg rachunkowych, obroty za miesiąc i narastająco od początku roku obrotowego oraz salda na koniec miesiąca oraz sumę sald na dzień otwarcia ksiąg rachunkowych, obrotów za miesiąc i narastająco od początku roku obrotowego oraz sald na koniec miesiąca. Natomiast stosownie do art. 24 ustawy o rachunkowości księgi rachunkowe uznaje się za rzetelne, jeżeli dokonane w nich zapisy odzwierciedlają stan rzeczywisty /ust. 2/ oraz za prowadzone bezbłędnie, jeżeli wprowadzono do nich kompletnie i poprawnie wszystkie zakwalifikowane do zaksięgowania dowody księgowe dotyczące operacji gospodarczych dokonanych w miesiącu, zapewniono ciągłość zapisów oraz bezbłędność działania stosowanych procedur obliczeniowych /ust. 3/. Prezes Urzędu Nadzoru nie podzielił stanowiska skarżącej, że do czasu zbadania i zatwierdzenia sprawozdania finansowego za poprzedni rok obrotowy nie wprowadza się sald początkowych aktywów i pasywów, a jedynie dokonuje zapisów za kolejne miesiące, wprowadzając bilans otwarcia już po zatwierdzeniu sprawozdania.