Świadczenia przyznawane uznaniowo nie mogą być utożsamiane ze świadczeniami, które muszą być przyznane po spełnieniu określonych ustawowych warunków. Te pierwsze świadczenia są przyznawane decyzjami konstytutywnymi i przysługują od dat wynikających ze wskazanych decyzji, natomiast w przypadku świadczeń przysługujących obligatoryjnie, których dotyczą decyzje deklaratoryjne, decyduje data spełnienia ustawowych warunków. Uznaniowość decyzji odnosi się bowiem zarówno do faktu przyznania prawa do świadczenia, jak i daty powstania tego prawa.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi Teresy P. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 4 maja 2000 r. (...) w przedmiocie daty powstania prawa do przyznanej renty w drodze wyjątku - skargę oddala.
Janusz P. /urodzony 15 czerwca 1957 r./ zmarł w wieku 42 lat /data zgonu: 2 lipca 1999 r./. W ciągu swego życia miał udowodniony okres składkowy i nieskładkowy /ZUS/ 14 lat, 6 miesięcy i 15 dni. W ostatnim 10-leciu poprzedzającym okres zgonu udowodniono, że przepracował tylko 3 lata, 6 miesięcy zamiast wymaganych 5 lat. Janusz P. miał w latach 1990-1996 przerwę w zatrudnieniu.
Po zmarłym została wdowa Teresa P. /urodzona 26 stycznia 1956 r./ pobierająca rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy oraz zasiłek pielęgnacyjny na 6-letniego syna Patryka chorego na astmę oskrzelową /jednego z czworga dzieci/ oraz w okresie od 1 sierpnia 1999 r. do 31 stycznia 2000 r. stały zasiłek z MOPS i od 1 sierpnia 1999 r. do 31 stycznia 2000 r. dodatek mieszkaniowy /206,75 złotych miesięcznie/. Teresa P. wychowuje samotnie obok 6-letniego syna Patryka jeszcze trójkę dzieci w wieku 18, 17 i 11 lat.
Z oświadczeń Teresy P. zawartych w aktach sprawy wynika, że miała ona złożyć w lipcu-sierpniu 1999 r. do ZUS wniosek o przyznanie w drodze wyjątku renty rodzinnej po zmarłym mężu Januszu P. dla czwórki dzieci: Piotra, Przemysława, Joanny i Patryka.
Prezes ZUS decyzją z dnia 9 lutego 2000 r. (...) odmówił przyznania renty rodzinnej w drodze wyjątku, w trybie art. 83 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Teresa P. wystąpiła do Prezesa ZUS z wnioskiem o ponowne rozpoznanie sprawy.
Prezes ZUS decyzją z dnia 4 maja 2000 r. (...) zmienił swoją decyzję z dnia 9 lutego 2000 r. w ten sposób, że przyznał w drodze wyjątku rentę rodzinną dla dzieci: Piotra, Przemysława, Joanny i Patryka w wysokości 451,11 złotych miesięcznie. W decyzji wskazano, że prawo do renty powstaje od pierwszego dnia miesiąca, w którym wydano decyzję.
Teresa P. zaskarżyła decyzję Prezesa ZUS z dnia 4 maja 2000 r. (...) do Naczelnego Sądu Administracyjnego domagając się, żeby rentę rodzinną w drodze wyjątku przyznano po zmarłym ojcu na rzecz czworga dzieci /18, 17, 11 i 6 lat/ od dnia złożenia przez nią wniosku o jej przyznanie w sierpniu 1999 r. a nie od 1 maja 2000 r. to jest pierwszego dnia miesiąca, w którym Prezes ZUS wydał decyzję o przyznaniu renty rodzinnej w drodze wyjątku.
W odpowiedzi na skargę Prezes ZUS podtrzymał swoje stanowisko.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Świadczenia przyznawane uznaniowo nie mogą być utożsamiane ze świadczeniami, które muszą być przyznane po spełnieniu określonych ustawowych warunków. Te pierwsze świadczenia są przyznawane decyzjami konstytutywnymi i przysługują od dat wynikających ze wskazanych decyzji, natomiast w przypadku świadczeń przysługujących obligatoryjnie, których dotyczą decyzje deklaratoryjne decyduje data spełnienia ustawowych warunków. Uznaniowość decyzji odnosi się bowiem zarówno do faktu przyznania prawa do świadczenia, jak i daty powstania tego prawa.
W tej sytuacji renta rodzinna po zmarłym Januszu P. przysługuje nie od dnia złożenia wniosku o jej przyznanie a od daty ustalonej w decyzji Prezesa ZUS o przyznaniu renty rodzinnej w drodze wyjątku.
Sąd nie stwierdził więc naruszenia prawa przez zaskarżoną decyzję i dlatego na podstawie art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym skargę oddalił.