1. Jeżeli strona nie wycofa skutecznie odwołania, nie jest dopuszczalne pozostawienie bez rozpoznania przez organ odwoławczy jej wniosku w sprawie przywrócenia terminu do wniesienia odwołania.
2. Postępowanie odwoławcze kończy wydanie postanowienia o niedopuszczalności odwołania /art. 134 Kpa/ albo decyzji ostatecznej /art. 138 Kpa/. Zaniechanie przez organ wydania takich aktów uniemożliwia orzekanie w przedmiocie wznowienia postępowania.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Aleksandra K. na decyzję dyrektora Wydziału Planowania Przestrzennego, Urbanistyki, Architektury i Nadzoru Budowlanego Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku z dnia 2 lipca 1984 r. w przedmiocie odmowy wznowienia postępowania i na podstawie art. 207 par. 1 i 2 pkt 3 Kpa uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Naczelnika Gminy B., a także - zgodnie z art. 208 Kpa - zasądził od organu stopnia wojewódzkiego kwotę złotych sześćset tytułem zwrotu kosztów postępowania na rzecz skarżącego.
Naczelnik Gminy B. w dniu 16 kwietnia 1984 r. udzielił Aleksandrowi K. pozwolenia na budowę szopy na narzędzia, która miała być zlokalizowana w odległości 3 m od granicy sąsiedniej działki, należącej do Witolda K.
Odwołanie od tej decyzji wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do jego złożenia wniósł Aleksander K. w dniu 12 maja 1984 r., domagając się zezwolenia na budowę szopy w odległości 1,5 m od granicy działki. Odwołanie to organ odwoławczy, nie rozpoznając wniosku o przywrócenie terminu, potraktował jako żądanie wznowienia postępowania, w wyniku czego Naczelnik Gminy B. decyzją z dnia 7 czerwca 1984 r. odmówił wznowienia postępowania, a organ II instancji decyzją tę utrzymał w mocy decyzją nr UAN.IV-8386/II/13/84 z dnia 2 lipca 1984 r.
W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego Aleksander K. zarzucił, że organ odwoławczy rozpoznał sprawę bez uwzględnienia par. 13 rozporządzenia Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 3 lipca 1980 r., w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki /Dz.U. nr 17 poz. 62/, który przewiduje możliwość postawienia budynku na granicy działki. Na rozprawie przed sądem pełnomocnik skarżącego zarzucił ponadto naruszenie art. 58 i 145 Kpa przez to, że organ odwoławczy bezpodstawnie potraktował wniosek o przywrócenie terminu jako żądanie wznowienia postępowania, zamiast nadać mu właściwy bieg.
W odpowiedzi na skargę organ II instancji nie znalazł podstaw do zmiany decyzji.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Ustosunkowania się wymaga przede wszystkim zarzut naruszenia zasad postępowania administracyjnego, polegającego na nierozpoznaniu wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania.
Najważniejszym i najskuteczniejszym środkiem ochrony praw i interesów strony jest odwołanie. Można bowiem w nim podnosić zarzuty dotyczące zarówno legalności decyzji, jak i jej słuszności, a ponadto zarzuty kwestionujące przebieg samego postępowania administracyjnego. organ odwoławczy nie jest skrępowany ani zakresem postępowania przeprowadzonego przez organ I instancji, ani też ustaleniami dokonanymi w czasie tego postępowania. organ ten więc ma szeroki zakres faktycznej i prawnej oceny zasadności decyzji organu I instancji w formie przewidzianej w art. 138 Kpa. Uruchomienie tych szerokich uprawnień organu odwoławczego następuje przez sam fakt wniesienia prawidłowo odwołania. Wszczęcie natomiast postępowania zmierzającego do wzruszenia decyzji ostatecznych poza postępowaniem odwoławczym, przewidzianego w rozdziałach 12 i 13 Kpa, z reguły wymaga wystąpienia przesłanek szczególnych, o których mowa w tych przepisach.
Na tle powyższych uwag jest oczywiste, że podstawową formą kontroli administracyjnych organów I instancji, uwzględniającą prawa i interes strony, jest prawidłowo przeprowadzone postępowanie odwoławcze. Z akt sprawy wynika, że Aleksander K. złożył w dniu 12 maja 1984 r. w Urzędzie Gminy w B. odwołanie wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do jego wniesienia. Z dniem otrzymania przez organ II instancji tego odwołania wraz z aktami sprawy, wszczęte zostało postępowanie odwoławcze /art. 61 par. 3 i art. 133 Kpa/. Obowiązkiem organu odwoławczego było więc rozpoznanie wniosku o przywrócenie terminu do złożenia odwołania /art. 59 par. 2 Kpa/, a następnie wydanie stosownego postanowienia w trybie art. 134 Kpa albo też nadanie biegu odwołaniu. organ odwoławczy nie zachował takiego trybu postępowania, czym naruszył zasady postępowania administracyjnego.
Powyższe rozważania prowadzą do następujących wniosków:
1. Jeżeli strona nie wycofa skutecznie odwołania, nie jest dopuszczalne pozostawienie bez rozpoznania przez organ odwoławczy jej wniosku w sprawie przywrócenia terminu do wniesienia odwołania.
2. Postępowanie odwoławcze kończy wydanie postanowienia w trybie art. 134 Kpa albo decyzji ostatecznej na podstawie art. 138 Kpa.
3. Zaniechanie przez organ wydania takich aktów uniemożliwia orzekanie w przedmiocie wznowienia postępowania w tej samej sprawie.
Skoro opisane nieprawidłowości stanowią naruszenie zasad postępowania administracyjnego oraz mają istotny wpływ na wynik sprawy, decyzje organów obu instancji należało na mocy art. 207 par. 1 i 2 pkt 3 Kpa uchylić, z równoczesnym zasądzeniem na mocy art. 208 Kpa kosztów postępowania.
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy rzeczą organu odwoławczego będzie nadanie właściwego biegu wnioskowi w sprawie przywrócenia terminu do wniesienia odwołania od decyzji organu I instancji z dnia 16 kwietnia 1984 r., a następnie podjęcie dalszych czynności, zmierzających do zakończenia postępowania odwoławczego.