Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Andrzej Jurkiewicz Sędziowie: sędzia NSA Aleksandra Łaskarzewska sędzia del. WSA Sławomir Wojciechowski (spr.) Protokolant asystent sędziego Justyna Rosińska po rozpoznaniu w dniu 19 września 2013 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Z.R. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 26 stycznia 2012 r. sygn. akt IV SA/Po 1164/11 w sprawie ze skargi Z.R. na decyzję Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia [...] września 2011 r. nr [...] w przedmiocie świadczenia pieniężnego z tytułu pracy przymusowej uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Poznaniu do ponownego rozpoznania.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z dnia 26 stycznia 2012r., IV SA/Po 1164/11, po rozpoznaniu sprawy ze skargi Z.R. na decyzję Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych w W. z dnia [...] września 2011r., nr [...], w przedmiocie świadczenia pieniężnego z tytułu pracy przymusowej, oddalił skargę.
Wyrok ten został wydany w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy:
Decyzją z dnia [...] sierpnia 2010r., nr [...] Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych w W., na podstawie art. 2 pkt 2, art. 4 ust. 1, ust. 2, ust. 4 ustawy z dnia 31 maja 1996r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (Dz.U. Nr 87, poz. 395 ze zm. - w dalszej części uzasadnienia przywoływana jako: ustawa) w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 grudnia 2009r., w sprawie K 49/07 (Dz.U. Nr 220, poz. 1734) odmówił Z.R. przyznania uprawnienia do świadczenia pieniężnego. Decyzja powyższa została utrzymana w mocy decyzją z dnia [...] września 2010r., nr [...]. Natomiast wyrokiem z dnia 17 marca 2011r., sygn. akt IV SA/Po 930/10, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu uchylił obie wskazane powyżej decyzje. Sąd uznał, że w przedmiotowej sprawie organ rozpoznając ponownie sprawę powinien przeprowadzić postępowanie dowodowe mające na celu ustalenie, czy wywiezienie strony do wsi D. w celu pracy przymusowej wiązało się z "wyrwaniem'' z dotychczasowego środowiska oraz ustalić czy w sprawie miała miejsce deportacja w rozumieniu art. 2 pkt 2 ustawy.
Po ponownym przeanalizowaniu sprawy decyzją z dnia [...] lipca 2011r. Nr [...] Kierownik Urzędu ponownie odmówił Z.R. przyznania uprawniania do przedmiotowego świadczenia pieniężnego. Kierownik Urzędu stwierdził, że brak jest podstaw do uznania, że strona została deportowana (wywieziona) do pracy przymusowej w rozumieniu art. 2 pkt 2 ustawy. Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego ustalił, że strona wraz z rodziną w 1941 roku została wysiedlona z miejscowości Z. do odległej około 7 km miejscowości D., gdzie w kwietniu 1942 roku została skierowana do pracy przymusowej w gospodarstwie rolnym należącym do niemieckiej rodziny M. W tej samej miejscowości byli także zatrudnieni bracia strony E. i T (w gospodarstwie W.R.) oraz matka strony. Organ podkreślił, iż przepisy ustawy nie przewidują świadczeń dla wszystkich poszkodowanych przez pracę przymusową na rzecz III Rzeszy, lecz zawężają krąg podmiotów do osób, wobec których okupant stosował represje pracy niewolniczej w zaostrzonej formie (deportacja) w stosunku do obowiązującego powszechnie obowiązku pracy. Praca przymusowa wykonywana w okolicy stałego miejsca zamieszkania, nawet jeżeli wiązała się z opuszczeniem własnego gospodarstwa i zamieszkaniem w miejscu jej wykonywania, nie może być uznana za pracę połączoną z wywiezieniem (deportacją). Kierownik Urzędu nie zanegował ciężkiej sytuacji strony, która została zmuszona w młodym wieku do pracy przymusowej. Jednak nie można uznać, że strona została deportowana (wywieziona) do pracy w rozumieniu ustawy, gdyż pracowała w miejscowości odległej około 7 km od stałego miejsca zamieszkania, a więc w okolicy znanej kulturowo i geograficznie.