Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Barbara Adamiak (spr.) Sędziowie sędzia NSA Małgorzata Stahl sędzia del. NSA Paweł Miładowski Protokolant Mariusz Szufnara po rozpoznaniu w dniu 5 maja 2009 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Łodzi od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 1 października 2008 r. sygn. akt III SA/Łd 162/08 w sprawie ze skargi J. M. na decyzję Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Łodzi z dnia [...] stycznia 2008 r. nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia choroby zawodowej oddala skargę kasacyjną.
Decyzją nr [...] z dnia [...] lipca 2007r., znak: [...], wydaną na podstawie, art. 5 pkt 4a ustawy z dnia 14 marca 1985r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. z 2006 r. Nr 122, poz. 851 ze zm.), Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Łodzi nie stwierdził u J. M. choroby zawodowej wywołanej działaniem promieniowania jonizującego pod postacią zaćmy popromiennej wymienionej w poz. 16 pkt 5 wykazu chorób zawodowych stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002r. w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach (Dz.U. Nr 132, poz. 1115).
Decyzją z dnia [...] stycznia 2008 r., nr [...], znak: [...], wydaną na podstawie art. 12 ust. 2 pkt 1 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, rozporządzenia w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach i art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a., Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Łodzi utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy. W uzasadnieniu organ odwoławczy podniósł, że badania specjalistyczne strony wykonano w uprawnionych jednostkach orzeczniczych I i II stopnia - tj. w Poradni Chorób Zawodowych Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy w Łodzi oraz w Przychodni Chorób Zawodowych Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi. W wyniku badań przeprowadzonych przez ww. placówki zainteresowany dwukrotnie uzyskał orzeczenia lekarskie (Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy z dnia [...] września 2006 r., nr [...] i Instytutu Medycyny Pracy z dnia [...] stycznia 2007 r., nr [...]) o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej pod postacią zaćmy popromiennej. Podstawę do przyjęcia takiego stanowiska stanowiła analiza narażenia zawodowego na promieniowanie jonizujące, z której wynika krótki okres ekspozycji zawodowej (udokumentowane lata 1975-1980) i jej śladowa wielkość (odpowiadająca narażeniu komunalnemu). Nie zgadzając się treścią orzeczenia nr [...], J. M. wystąpił do Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi (pismo z dnia 20 lutego 2007 r.) o dodatkową konsultację okulistyczną z wnikliwym uwzględnieniem pominiętej zaćmy wtórnej oraz ekspozycji zawodowej w latach 1981-1998. W opinii uzupełniającej z dnia [...] marca i [...] czerwca 2007 r. Instytut Medycyny Pracy w Łodzi stwierdził, że nie widzi konieczności ponownego badania okulistycznego, gdyż obecność zaćmy wtórnej nie ma wpływu na orzeczenie o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej oraz nie ma merytorycznych podstaw do uznania za istotne dla powstania zmian patologicznych w soczewkach oczu okresu pracy zawodowej w latach 1981-1998. Ponadto narażenie zawodowe J. M. na promieniowanie elektromagnetyczne podczas wykonywania zabiegów elektrokoagulacji w okresie zatrudnienia od 1981 r. nie mogło mieć wpływu na rozwój zmian patologicznych w soczewkach obu oczu pod postacią zaćmy, bowiem zarówno w badaniach naukowych, jak i piśmiennictwie medycznym nie udowodniono kataraktogennego działania promieniowania elektromagnetycznego. Dlatego też nie zostało ono ujęte jako czynnik szkodliwy dla narządu wzroku w wykazie chorób zawodowych. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Łodzi podniósł następnie, że uwzględniając uwagi strony zawarte w odwołaniu zwrócił się do Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. M. Kopernika w Łodzi o zajęcie stanowiska odnośnie zatrudnienia J. M. w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące od 1981 r. Z informacji pracodawcy (pismo z dnia 23 listopada 2007 r.) i Oddziału Higieny Radiacyjnej Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej (pismo z dnia 31 sierpnia 2007 r.) wynika, że Inspektorat Ochrony Radiologicznej Szpitala nie posiada żadnych dokumentów stwierdzających, że J. M. w latach 1981-1998 pracował w warunkach narażenia. Szpital znajdował się pod bieżącym nadzorem sanitarnym Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Łodzi oraz nadzorem dozymetrycznym Centralnego Laboratorium Ochrony Radiologicznej. Jednostka zapewniała stały nadzór wewnętrzny w zakresie ochrony radiologicznej sprawowany przez Inspektora Ochrony przed Promieniowaniem, obejmujący zarówno prowadzenie profilaktycznych badań lekarskich pracowników, jak i pomiarów dozymetrycznych oraz ich ewidencję. J. M. nie był w wykazie osób zatrudnionych w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące. W ocenie Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Łodzi zgromadzony materiał dowodowy jest wystarczający do wydania decyzji i dostatecznie uzasadnia brak podstaw do stwierdzenia u J. M. choroby zawodowej narządu wzroku pod postacią zaćmy popromiennej wywołanej działaniem promieniowania jonizującego. Określone w przepisach prawa uwarunkowania dotyczące chorób zawodowych uwzględniają ocenę warunków pracy oraz bezsporny lub wysoce prawdopodobny związek przyczynowy choroby z czynnikami występującymi w środowisku pracy. W ocenie jednostek uprawnionych do rozpoznawania chorób zawodowych, które orzekały w postępowaniu, warunki pracy nie miały wpływu na rozwój zmian popromiennych pod postacią zaćmy. Potwierdzają to wyniki oceny higienicznej środowiska pracy wskazujące na krótki okres ekspozycji w warunkach niestwarzających ryzyka choroby zawodowej. Z danych o narażeniu zawodowym wynika, że J. M. był objęty indywidualną kontrolą dawek promieniowania jonizującego w latach 1975-1980. W całym okresie pomiarowym tylko raz w 1976 r. odnotowano dawkę mierzalną 1,2 mSv (roczny limit dawki granicznej dla napromieniowania ogólnego wynosi 50 mSv; dla napromienienia ograniczonego - soczewki oczu 150 mSv). W pozostałych okresach wyniki były poniżej czułości metody pomiarowej (0,5 mSv). Po 1981 r. w odniesieniu do J. M. takich pomiarów nie prowadzono. Z informacji pracodawcy wynika, że w okresie tym nie był on zawodowo narażony na działanie promieniowania jonizującego. W tej sytuacji nie można przyjąć, że warunki pracy miały wpływ na rozwój zmian popromiennych w narządzie wzroku pod postacią zaćmy, wobec czego nie jest spełniona podstawowa przesłanka zawarta w § 1 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach, co jest warunkiem niezbędnym do rozpoznania choroby zawodowej. Nie zgadzając się z opinią Państwowej Agencji Atomistyki (pismo z dnia 28 listopada 2005 r.), że J. M. do 1980r. otrzymywał istotne punktu widzenia zagrożenia dla zdrowia dawki promieniowania jonizującego, Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Łodzi stwierdził, iż nie jest ona poparta żadnymi merytorycznymi przesłankami i opiera się na "przypuszczeniach". Ponadto podkreślił, że w celu wywołania skutków deterministycznych konieczne jest przekroczenie określonej dawki progowej. Narażenie na promieniowanie jonizujące w granicach limitów dawek nie może w praktyce wywołać żadnych klinicznie uchwytnych skutków deterministycznych manifestujących się istotnymi uszkodzeniami stanu zdrowia. Stąd rozpoznanie jakiegokolwiek schodzenia, które może być wywołane przez nadmierne napromieniowanie przy dawkach poniżej limitu jako następstwa takiej ekspozycji jest nieuzasadnione. W świetle uzyskanych informacji potwierdzone zostało, że strona nie była narażona na promieniowanie jonizujące w środowisku pracy w latach 1981-1998, a do 1980 r. ekspozycja zawodowa była śladowa i nie stwarzała zagrożenia dla zdrowia. Można zatem stwierdzić z wysokim prawdopodobieństwem, że na rozwój zmian popromiennych w narządzie wzroku pod postacią zaćmy u J. M. nie miały wpływu warunki pracy. Państwowy inspektor sanitarny nie może stwierdzić choroby zawodowej, jeżeli właściwa jednostka orzecznicza nie dokonała rozpoznania klinicznego choroby zawodowej i wypowiada się w danej sprawie negatywnie, co w tym przypadku miało miejsce dwukrotnie. W świetle § 7 ust. 3 rozporządzenia w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach orzeczenie lekarskie wydane w wyniku ponownego badania jest ostateczne. Reasumując organ odwoławczy stwierdził, że wzięto pod uwagę wszystkie okoliczności oraz fakty ustalone w toku postępowania i nie znaleziono podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej u J. M., bowiem nie zostały spełnione wymogi zawarte w § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach.