Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Andrzej Wawrzyniak Sędziowie Sędzia NSA Andrzej Jurkiewicz (spr.) Sędzia del. WSA Agnieszka Wilczewska-Rzepecka Protokolant asystent sędziego Tomasz Bogdan Godlewski po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2018 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej Wojewody Wielkopolskiego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 4 lipca 2018 r. sygn. akt II SA/Po 172/18 w sprawie ze skargi Gminy Gostyń na zarządzenie zastępcze Wojewody Wielkopolskiego z dnia 13 grudnia 2017 r. nr KN-I.4102.37.2017.19 w przedmiocie zmiany nazwy ulic 1. oddala skargę kasacyjną; 2. zasądza od Wojewody Wielkopolskiego na rzecz Gminy Gostyń kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Wyrokiem z dnia 4 lipca 2018 r. sygn. akt II SA/Po 172/18 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, w sprawie ze skargi Gminy Gostyń na zarządzenie zastępcze Wojewody Wielkopolskiego z dnia 13 grudnia 2017 r. w przedmiocie zmiany nazw ulic, uchylił zaskarżone zarządzenie zastępcze.
Wyrok ten został wydany w następującym stanie sprawy:
Zarządzeniem zastępczym z dnia 13 grudnia 2017 r., na podstawie art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki (Dz.U. z 2016 r. poz. 744 i z 2017 r. poz. 1389), zwanej dalej "ustawą o zakazie propagowania komunizmu", Wojewoda Wielkopolski nadał ulicy 27 Stycznia położonej w miejscowości Gostyń nazwę A. B..
W uzasadnieniu organ wskazał, że w ustawowym terminie Gmina nie zmieniła nazwy wskazanej ulicy, a zatem ten obowiązek przeszedł na wojewodę. Dalej podkreślił, że z uzyskanej opinii Instytutu Pamięci Narodowej wynika, iż nazwa ulicy "27 Stycznia" jako odnosząca się do konkretnych wydarzeń z roku 1945 jest niezgodna z art. 1 ust. 1 ustawy o zakazie propagowania komunizmu. Z załączonej noty historycznej wynika zaś, iż dnia 27 stycznia 1945 r. nastąpiło wkroczenie jednostek Armii Czerwonej do miejscowości Gostyń. Zgodnie z propagandową praktyką władz komunistycznych wydarzenie to celebrowane było - niezgodnie z faktami historycznymi - jako "dzień wyzwolenia" oraz powód do wyrażania wdzięczności społeczeństwa wobec Armii Czerwonej. Tymczasem wbrew nadziejom Polaków, oczekujących odbudowy wolnego kraju po likwidacji okupacji niemieckiej, Armia Czerwona w latach 1944-1945 r. stała się narzędziem ponownej aneksji niemal połowy terytorium RP do ZSRS, zniewolenia całej reszty kraju oraz budowy w nim systemu komunistycznego w pełni zależnego od władz w Moskwie. Zajęcie ziem polskich przez Armię Czerwoną zapoczątkowało zarazem nowy okres martyrologii narodu polskiego. W ocenie instytucji wydającej opinię waga tych faktów sprawia, że przedmiotowa nazwa, honorująca moment wkroczenia Armii Czerwonej do wymienionej miejscowości, spełnia rolę daty symbolizującej komunizm.
Skargę na powyższe zarządzenie zastępcze wniosła Gmina Gostyń, wskazując, że dzień 27 stycznia 1945 r. wiązał się z wyzwoleniem spod okupacji niemieckiej. Jej zakończenie spowodowała wkraczająca Armia Czerwona, jednakże w żadnym wypadku nie wiązało się to dla mieszkańców miejscowości z propagowaniem komunizmu czy innego ustroju totalitarnego.
W odpowiedzi na skargę Wojewoda wniósł o oddalenie skargi, podtrzymując stanowisko zajęte w zaskarżonym akcie nadzoru.
W toku postępowania strony podtrzymały zajęte stanowiska.
W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu wniesiona skarga zasługiwała na uwzględnienie. Podstawę prawną uchylenia zaskarżonego zarządzenia zastępczego stanowił przepis art. 148 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. 2017 r., poz. 1369 ze zm.), zwanej dalej "p.p.s.a.". Zdaniem Sądu wniesioną skargę należało uznać za dopuszczalną. Literalna wykładnia art. 6c ustawy o zakazie propagowania komunizmu wskazująca na niedopuszczalność skargi do sądu, jest sprzeczna z wykładnią systemową, celowościową i gramatyczną art. 165 ust. 2 Konstytucji RP.