Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Zofia Flasińska Sędziowie sędzia NSA Małgorzata Miron sędzia del. WSA Agnieszka Wilczewska-Rzepecka (spr.) po rozpoznaniu w dniu 8 marca 2018 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej Wojewody [...] od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 27 kwietnia 2017 r., sygn. akt II SA/Gl 153/17 w sprawie ze skargi K. B. na decyzję Wojewody [...] z dnia [...] grudnia 2016 r. nr [...] w przedmiocie udostępnienia aktów stanu cywilnego oddala skargę kasacyjną.
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 27 kwietnia 2017 r., sygn. akt II SA/Gl 153/17, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach, po rozpoznaniu skargi K. B., uchylił zaskarżoną decyzję Wojewody [...] z dnia [...] grudnia 2016 r., nr [...] oraz poprzedzającą ją decyzję Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w [...] z dnia [...] września 2016 r., nr [...], w przedmiocie aktów stanu cywilnego.
W uzasadnieniu wyroku Sąd I instancji wskazał na następujące ustalenia faktyczne:
Wnioskiem z dnia 23 sierpnia 2016 r. skarżący K. B. wystąpił do Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w [...] o udostępnienie do przeglądania i umożliwienie sfotografowania następujących ksiąg stanu cywilnego oraz skorowidzów alfabetycznych, dla których minęły okresy przechowywania przez USC, obejmujących C. oraz K. [...] I i II: 1) księga zgonów z roku 1925, 2) księga urodzeń z roku 1911, 3) księga małżeństw z roku 1931, 4) księga urodzeń z roku 1914, 5) skorowidz aktów zgonów z lat 1910-1935, 6) skorowidz aktów urodzeń z lat 1910-1915, 7) skorowidz aktów małżeństw z lat 1910-1935, 8) skorowidz aktów małżeństw z lat 1910-1935.
Wnioskodawca powołał się na fakt, że księgi stanu cywilnego, co do których upłynął ustawowy okres ich przechowywania nie podlegają żadnym ograniczeniom w zakresie ich udostępniania jako materiały archiwalne.
Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego w [...] decyzją z dnia [...] września 2016 r., nr [...], na podstawie art. 130 ust. 5 i 6 w zw. z art. 28, 45 i 128 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U. z 2014 r. poz. 1741), odmówił udostępnienia żądanych dokumentów. Organ uznał, że art. 130 ust. 5 i 6 tej ustawy stanowi lex specialis w stosunku do art. 16a ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz.U. z 2016 r. poz. 1506), zaś wnioskodawca nie wskazał, aby był osobą uprawnioną do uzyskania konkretnego aktu w świetle art. 45 Prawa o aktach stanu cywilnego.
W odwołaniu od decyzji wnioskodawca zarzucił, że art. 130 ust. 4 Prawa o aktach stanu cywilnego nie odsyła do art. 5 i 6 tego przepisu. Nie jest zatem dopuszczalne stawianie dodatkowych wymogów do udostępnienia ksiąg, co do których minęły okresy przechowywania. W takiej sytuacji każdemu i bez żadnych ograniczeń przysługuje prawo dostępu do materiałów archiwalnych z mocy art. 16 a ust. 1 ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach, w sytuacji, gdy są nadal zdeponowane w USC w [...]. Dla poparcia stanowiska odwołał się do reguł wykładni językowej oraz materiałów z prac legislacyjnych.
Zaskarżoną decyzją organ II instancji odwołania nie uwzględnił. Aczkolwiek organ ten podzielił zarzut błędnego zastosowania przez organ I instancji przepisu art. 130 ust. 5 i 6 Prawa o aktach stanu cywilnego, jednak odmowę udostępnienia żądanych ksiąg stanu cywilnego i skorowidzów alfabetycznych uznał za zasadną. Ustawodawca w szerokim zakresie ograniczył bowiem dostęp do materiałów archiwalnych, m.in. ze względu na ochronę dóbr osobistych, czy też danych osobowych (art. 16 b ust. 1 pkt 2 lit. a i b ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach). Księgi stanu cywilnego w zakresie wzmianek mogą zaś zawierać dane o rozwiązaniu małżeństwa, ustaleniu ojcostwa, czy też zmianie nazwiska. Udostępnienie danych zawartych w aktach stanu cywilnego w zakresie orzeczeń sądowych, może naruszać dobra osobiste np. dzieci osób, których akty dotyczą. Udostępnienie całej księgi może spowodować zatem, że osoba nieuprawniona uzyska wgląd w akty, które podlegały skreśleniu, zaś ustawodawstwo obejmuje szczególną ochroną przysposobienie. Akty te mogą też zawierać inne informacje, szczególnie chronione, np. co do ustalenia ojcostwa, zaprzeczenia ojcostwa, unieważnienia małżeństwa. W tych przypadkach ochrona danych winna dotyczyć nie osób zmarłych, lecz ich zstępnych. W rozpatrywanej sprawie nie zachodziły zaś przypadki z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2016 r. poz. 922). Brak też w żądanych księgach umieszczenia przypisów o zgonie danej osoby przy akcie urodzenia lub małżeństwa. W tym stanie rzeczy organ odwoławczy orzekł o utrzymaniu w mocy decyzji odmownej.