Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Zdzisław Kostka (spr.) Sędziowie: sędzia NSA Barbara Adamiak sędzia del. WSA Izabela Bąk - Marciniak Protokolant: starszy asystent sędziego Anita Lewińska - Karwecka po rozpoznaniu w dniu 8 maja 2018 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej [...] Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 6 kwietnia 2017 r. sygn. akt II SA/Lu 1119/16 w sprawie ze skargi [...] Sp. z o.o. z siedzibą w W. na czynność [...] Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia [...] sierpnia 2016 r. w przedmiocie sporządzenia karty zabytków i umieszczenia nieruchomości w wojewódzkiej ewidencji zabytków 1. oddala skargę kasacyjną, 2. zasądza od [...] Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na rzecz [...] Sp. z o.o. z siedzibą w W. kwotę 500 (pięćset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie wyrokiem z 6 kwietnia 2017 r., sygn. akt II SA/Lu 1119/16, uwzględniając skargę N. Spółki z o.o. w [...], stwierdził bezskuteczność czynności [...] Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z [...] sierpnia 2016 r. polegającej na włączeniu do wojewódzkiej ewidencji zabytków nieruchomości położonych w [...] przy ul. [...], mianowicie działki nr [...], wschodniej części działki nr [...] oraz części działek nr [...] i nr [...], mających stanowić obszar byłego cmentarza żydowskiego.
Skarżący w skardze na wskazaną czynność organu administracji twierdził, że objęte nią nieruchomości nie stanowią zabytku w rozumieniu ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, gdyż nie ma żadnego dowodu na to, aby kiedykolwiek znajdował się tam cmentarz. Ponadto zarzucono, że włączając nieruchomości do wojewódzkiej ewidencji zabytków nie określono precyzyjnie obszaru podlegającego włączeniu do tej ewidencji. W związku z tym zarzucił naruszenie art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a., art. 3 pkt 1 i art. 22 ust. 2 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz § 14 ust. 1 rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 maja 2011 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem.
Organ administracji w odpowiedzi na skargę, wnosząc o jej oddalenie, twierdził, że na nieruchomościach, które zostały włączone do wojewódzkiej ewidencji zabytków, znajdował się cmentarz żydowski, który w czasie II wojny światowej był miejscem masowych mordów na ludności pochodzenia żydowskiego i wskazał publikację oraz inne dokumenty stanowiące podstawę takiego twierdzenia. W ocenie organu administracji, nieruchomości te stanowią zabytek w rozumieniu ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z uwagi na wartości historyczne i naukowe, przy czym z twierdzeń organu administracji wynika, że nie znajdują się tam żadne zewnętrzne oznaki cmentarza, co jednak w ocenie tego organu nie stanowi przeszkody w uznaniu nieruchomości za zabytek, gdyż nie można wykluczyć odnalezienia szczątków pomordowanych osób oraz nagrobków.
Sąd pierwszej instancji uznał, że czynność organu administracji polegająca na włączeniu zabytku do wojewódzkiej ewidencji zabytków nieruchomych stanowi czynność z zakresu administracji publicznej dotyczącą uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, która z mocy art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego. Wskazał, że nie jest to działanie administracji, które przybiera formy jurysdykcyjne (wydanie decyzji lub postanowienia) oraz że brak jest przepisów, które określałyby tryb postępowania w tego rodzaju sprawach. W związku z tym, w ocenie Sądu pierwszej instancji, po pierwsze, w postępowaniu, w którym podjęta została taka czynność, nie stosuje się przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, po drugie, kontrola jej zgodności z prawem sprowadza się do oceny zgodności działania organu administracji z przepisami prawa materialnego. Niemniej Sąd pierwszej instancji przyjął, że do oceny legalności działania organu administracji w tego rodzaju sprawach mają zastosowanie zasady ogólne wyrażone w Kodeksie postępowania administracyjnego.