Przepis art. 83a ust. 2 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych odnosi się do uprawnień organu (zakładu) i odmiennie niż czyni to przepis art. 157 § 2 k.p.a. określa uprawnienia tego podmiotu do podejmowania inicjatywy w zakresie wszczęcia postępowania o stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej. W tym znaczeniu przepis ten stanowi lex specialis w stosunku do normy art. 157 § 2 k.p.a.
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Małgorzata Korycińska Sędzia NSA Cezary Pryca (spr.) Sędzia NSA Krystyna Anna Stec Protokolant Anna Fyda-Kawula po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2008 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej Z. G. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 31 sierpnia 2007 r. sygn. akt IV SA/Wa 1143/07 w sprawie ze skargi Z. G. na decyzję Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia [...] maja 2006 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji w przedmiocie stwierdzenia ustania ubezpieczenia społecznego rolników 1) uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w W.; 2) zasądza od Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego na rzecz Z. G. kwotę 220 (dwieście dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Zaskarżonym skargą kasacyjną wyrokiem z dnia 31 sierpnia 2007 r., sygn. akt IV SA/Wa 1143/07 Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. oddalił skargę Z. G. na decyzję Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia [...] maja 2006 r., nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji dotyczącej stwierdzenia ustania ubezpieczenia społecznego rolników.
W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku podano między innymi, że w wyniku rozpoznania wniosku Z. G. z dnia [...] września 2005 r. o stwierdzenie nieważności decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia [...] czerwca 2005 r. stwierdzającej ustanie ubezpieczenia społecznego rolników w zakresie ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego, macierzyńskiego i emerytalno-rentowego dla Z. G. od dnia 1 kwietnia 1997 r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (dalej również: Prezes KRUS) decyzją z dnia [...] marca 2006 r. na podstawie art. 157 w związku z art. 156 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.), dalej: k.p.a. oraz art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz. U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25) odmówił wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności wymienionej decyzji.
Decyzja ta utrzymana została w mocy decyzją Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia [...] maja 2006 r. Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie organ wyjaśnił, że złożony wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy nie mógł wpłynąć na zmianę wcześniejszej decyzji odmawiającej wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji z dnia [...] czerwca 2005 r., albowiem w rozpoznawanej sprawie brak było podstaw zarówno do wszczęcia, jak i prowadzenia postępowania nadzwyczajnego zmierzającego do jej weryfikacji w trybie nadzwyczajnym. Przyjęcie takiej oceny, zdaniem Prezesa KRUS, wynikało z faktu, że art. 83a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2007 r. Nr 11 poz. 74 ze zm.), stosowany w sprawach ubezpieczenia rolniczego na mocy art. 52 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników i stwierdzający, że decyzje ostateczne od których nie zostało wniesione odwołanie do właściwego sądu, mogą być z urzędu przez Zakład uchylone, zmienione lub unieważnione, na zasadach określonych w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego, nie mógł stanowić podstawy weryfikacji zaskarżonej decyzji stwierdzającej ustanie ubezpieczenia społecznego rolników, skoro skarżący skorzystał z drogi odwoławczej do sądu powszechnego, wnosząc od tej decyzji odwołanie.
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. na decyzję Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia [...] maja 2006 r. Z. G. zarzucił organowi rażące naruszenie art. 180 § 1 k.p.a. poprzez błędną jego wykładnię i w konsekwencji jego niezastosowanie oraz art. 83a ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 52 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, poprzez przyjęcie, że wniesienie odwołania przez skarżącego w trybie przewidzianym w art. 36 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników wyklucza możliwość złożenia wniosku o stwierdzenie nieważności decyzji nieostatecznej w trybie art. 156 k.p.a. Zdaniem skarżącego, przepis art. 83a ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych dotyczy wyłącznie decyzji ostatecznych i tylko takich, od których nie wniesiono odwołania, dlatego a contrario, na podstawie art. 123 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 180 § 1 k.p.a., wobec decyzji nieostatecznych stosuje się wprost przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.