Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Marzenna Zielińska (spr.) Sędzia NSA Dariusz Dudra Sędzia del. WSA Małgorzata Grzelak Protokolant Paweł Gorajewski po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2015 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skarg kasacyjnych K. Ż. oraz Z. Ż. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 11 lipca 2013 r. sygn. akt VI SA/Wa 1541/04 w sprawie ze skargi K. Ż. oraz Z. Ż. na decyzję Ministra Środowiska z dnia [...] czerwca 2004 r. nr [...] w przedmiocie nakazu wstrzymania wydobywania kopaliny bez koncesji 1. oddala skargi kasacyjne, 2. zasądza od K. Ż. oraz od Z. Ż. na rzecz Ministra Środowiska po 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 11 lipca 2013 r. (sygn. akt VI SA/Wa 1541/04) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, działając na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.; zwanej dalej: "p.p.s.a."), oddalił skargę K. Ż. i Z. Ż. na decyzję Ministra Środowiska z dnia [...] czerwca 2004 r., która utrzymała w mocy decyzję Wojewody [...] z dnia [...] lutego 2004 r., nakazującą Z. Ż. wstrzymanie działalności polegającej na wydobywaniu kopaliny pospolitej (piasku) bez wymaganej koncesji w obrębie określonych gruntów rolnych stanowiących współwłasność K. i Z. Ż. Organy administracji rozpoznawały sprawę dwukrotnie, bowiem pierwotna decyzja organu I instancji z dnia [...] stycznia 2003 r. została uchylona przez Ministra Środowiska decyzją z dnia [...] marca 2003 r.
Sąd pierwszej instancji w zaskarżonym wyroku wskazał ustalenia faktyczne i stanowisko organów administracji orzekających w sprawie w ponownym postępowaniu administracyjnym. Organy te ustaliły, że we wrześniu 2002 r. w obrębie działek nr [...], [...], [...] i [...] w miejscowości [...] (gmina [...]) - stanowiących współwłasność Z. Ż. i K. Ż. - została przeprowadzona wizja lokalna z udziałem przedstawicieli [...] Urzędu Wojewódzkiego - Delegatury w [...], Urzędu Gminy w [...], Starostwa Powiatowego w [...] oraz skarżącego. W wyniku tejże wizji lokalnej stwierdzono, że działki [...] i [...] objęte są odkrywkową eksploatacją piasku, a wyrobisko wynosi ogółem 4,57 ha, zaś pozostałe działki zostały wyraźnie obniżone w stosunku do terenu je otaczającego (o około 2 m), a ich powierzchnia została wyrównana. Ponadto w trakcie wizji lokalnej miał miejsce załadunek piasku. W toku postępowania administracyjnego organ uzyskał opinie ekspertów: A. K. (uprawnionego w zakresie geologii i górnictwa odkrywkowego oraz biegłego w dziedzinie oddziaływania na środowisko) oraz dr hab. B. B. (rzeczoznawcy). Z pierwszej z tych opinii wynikało m.in., że skarżący w latach 2000-2003 w sposób zorganizowany i ciągły wydobywał bez koncesji piasek, który był wykorzystywany w budownictwie ogólnym i drogowym, powstałe wyrobisko nosi cechy kopalni odkrywkowej, a eksploatacja spowodowała naruszenie pasów ochronnych dla lasu i linii energetycznej. Z kolei z drugiej opinii wynikało, że prace ziemne prowadzone na przedmiotowych działkach z rolniczego punktu widzenia kwalifikują się jako proces dewastacji gruntów rolnych, cała powierzchnia działek wymaga rekultywacji, rzeźba terenu działek jest całkowicie zmieniona, a profile glebowe zdeformowane, zaś nowo formowana rzeźba nie poprawia warunków wodnych profilu glebowego. Organy administracji włączyły w poczet materiału dowodowego również notatkę służbową z wizji przeprowadzonej w marcu 2003 r. na przedmiotowych gruntach przez inspektorów Okręgowego Urzędu Górniczego w [...] oraz opinię z zakresu rolnictwa sporządzoną w związku z odrębnym postępowaniem prowadzonym przez Starostę [...] w sprawie ustalenia skarżącemu opłaty eksploatacyjnej za wydobywanie kopaliny bez wymaganej koncesji. Wojewoda stwierdził również, że wyrokiem Sądu Rejonowego w [...] IX Wydział Grodzki z dnia [...] października 2002 r. (sygn. akt [...]) Z. Ż. został skazany na karę dwóch tysięcy złotych grzywny za to, że wydobywał kopalinę pospolitą ze złoża w okresie od września 2002 r. bez wymaganej koncesji, przy czym czyn ten zaklasyfikowano jako wykroczenie z art. 119 pkt 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 27, poz. 96 ze zm.). Organ I instancji ustalił ponadto, że skarżący sprzedaje wydobyty piasek, za co wystawia faktury z 7% podatkiem VAT. W konsekwencji Wojewoda [...] uznał, że wydobywanie przez Z. Ż. piasku w sposób zorganizowany, ciągły i zarobkowy od 2002 r. stanowi działalność gospodarczą, która mogła być prowadzona tylko na podstawie koncesji, jakiej skarżący nie posiada. Dlatego decyzją dnia [...] lutego 2004 r. - na podstawie art. 104a ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo geologiczne i górnicze - Wojewoda nakazał skarżącemu wstrzymanie działalności polegającej na wydobywaniu kopaliny bez wymaganej koncesji w obrębie gruntów rolnych oznaczonych numerami ewidencyjnymi [...] i [...] w miejscowości [...] (gmina [...]), stanowiących współwłasność skarżącego i K. Ż. Po rozpatrzeniu odwołania stron, Minister Środowiska decyzją z dnia [...] czerwca 2004 r. utrzymał w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji. Organ odwoławczy stwierdził w szczególności, że wydobywanie kopaliny ze złoża na gruntach skarżącego było prowadzone dla celów zarobkowych, w sposób zorganizowany i miało charakter ciągły, o czym świadczy m.in. fakt, że skarżący w okresie od maja do grudnia 2002 r. wystawił 50 faktur VAT na kwotę 153 726,03 zł dotyczących sprzedaży łącznie 28 666 ton kruszywa. Minister podzielił stanowisko Wojewody, że omawiana działalność skarżącego wypełnia przesłanki działalności określonej w art. 2 ust. 1 i w art. 14 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178 ze zm.) oraz w art. 15 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo geologiczne i górnicze, dla prowadzenia której koniecznym było uzyskanie koncesji. Za bezpodstawne organ odwoławczy uznał stanowisko skarżącego, że na podstawie art. 140 i art. 143 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) rolnik jest uprawniony do wydobywania i sprzedaży kopaliny ze złoża położonego w granicach nieruchomości gruntowej bez obowiązku uzyskania koncesji. Zdaniem organu administracji, niezasadne były również twierdzenia stron, że usuwanie piasku odbywało się w ramach działalności rolniczej nastawionej na osiągnięcie rezultatu w postaci rekultywacji gruntów oraz stworzenia wzorcowego gospodarstwa, polegającego na budowie pól tarasowych, na co miały wskazywać przedłożone w toku postępowania opinie: prof. dr hab. W. M., J. N., W. N. i R. C.