Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Andrzej Kisielewicz (spr.) Sędziowie NSA Małgorzata Korycińska Marzenna Zielińska Protokolant Magdalena Sagan po rozpoznaniu w dniu 3 lipca 2008 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej R. B. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 22 października 2007 r. sygn. akt IV SA/Wa 998/07 w sprawie ze skargi R. B. na decyzję Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia [...] marca 2007 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie o stwierdzenie nieważności decyzji o ustaniu ubezpieczenia społecznego rolników oddala skargę kasacyjną
Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. wyrokiem z dnia 22 października 2007 r. o sygn. akt IV SA/Wa 998/07 oddalił skargę R. B. na decyzję Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia [...] marca 2007 r. nr [...] odmawiającą wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji o ustaniu ubezpieczenia społecznego wobec skarżącego.
Sąd orzekał w następującym stanie faktycznym.
Skarżący R. B. wystąpił 19 września 2006 r. do Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (dalej Prezes KRUS), z wnioskiem o stwierdzenie nieważności decyzji Prezesa KRUS z [...] grudnia 2004 r. o ustaniu rolniczego ubezpieczenia społecznego skarżącego. Prezes KRUS decyzją z dnia [...] listopada 2006 r. odmówił wszczęcia postępowania o stwierdzenie nieważności wspomnianej decyzji z [...] grudnia 2004 r. W uzasadnieniu decyzji odmawiającej wszczęcia postępowania organ podał, że skarżący wniósł odwołanie od decyzji z [...] grudnia 2004 r. do Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w B. Sąd wyrokiem z 1 marca 2006 r. oddalił to odwołanie. W świetle art. 83 a ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 1998 r. Nr 137, poz. 887 ze zm.), dalej u.s.u.s. ta okoliczność (wcześniejsze skontrolowanie decyzji przez sąd powszechny) uniemożliwia wszczęcie przez organ postępowania administracyjnego o stwierdzenie nieważności tej decyzji.
Prezes KRUS, po rozpoznaniu wniosku R. B. o ponowne rozpatrzenie sprawy, decyzją z dnia [...] marca 2007 r. utrzymał w mocy wcześniejszą decyzję z [...] listopada 2006 r.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie rozpatrując skargę na decyzję Prezesa KRUS stwierdził, że przepisy ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników nie zawierają regulacji prawnych dotyczących stwierdzenia nieważności decyzji podejmowanych w sprawach ubezpieczenia rolniczego. Przepis art. 52 ust. 1 tej ustawy odsyła, w kwestiach w niej nieuregulowanych, do odpowiedniego stosowania przepisów ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Z kolei przepis art. 123 u.s.u.s stanowi, że w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się przepisy k.p.a., chyba, że ustawa stanowi inaczej. Zgodnie z art. 83 a ust. 2 u.s.u.s. decyzje ostateczne Zakładu (Prezesa KRUS), od których nie zostało wniesione odwołanie do właściwego sądu, mogą być z urzędu przez Zakład (Prezesa KRUS) uchylone, zmienione lub unieważnione na zasadach określonych w kodeksie postępowania administracyjnego. W ocenie Sądu I instancji stwierdzenie nieważności decyzji ostatecznej następuje wyłącznie z urzędu, tylko w sytuacji gdy strona wcześniej nie wniosła odwołania od tej decyzji do sądu okręgowego - sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Przepis art. 83 a ust. 2 u.s.u.s. jest więc unormowaniem szczególnym i wyłącza w tym zakresie zastosowanie art. 157 § 2 k.p.a. Oznacza to, że postępowanie o stwierdzenie nieważności decyzji ostatecznych sprawach dotyczących ubezpieczeń społecznych rolników może być zainicjowane wyłącznie przez organ w sposób określony w art. 83 a ust. 2 u.s.u.s. a nie przez stronę. Sąd uznał, że wobec wniesienia przez R. B. odwołania do Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w B. na decyzję Prezesa KRUS z [...] grudnia 2004 r., wszczęcie postępowania nadzwyczajnego wzruszającego tę decyzję ostateczną było niedopuszczalne.