W procesie prawnej oceny całokształtu okoliczności stanu faktycznego sprawy istnieje potrzeba uwzględnienia sytuacji konfliktu norm prawnych, których treść zobowiązywała z jednej strony do uiszczenia opłaty elektronicznej za przejazd płatnym odcinkiem drogi krajowej (art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych - tj. Dz. U. z 2013 r. poz. 260 ze zm.), z drugiej zaś, do niezwłocznego udzielenia pomocy cierpiącemu zwierzęciu (art. 1 ust. 1 oraz art. 5 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt - tj. Dz. U. z 2013 r. poz. 856 ze zm.).
Zadaniem sądu administracyjnego jest bowiem również - jeżeli nie przede wszystkim - rozstrzyganie sporów prawnych w sytuacjach atypowych (nadzwyczajnych), a mianowicie w sytuacjach konfliktu norm prawnych.
Przesłanką wymierzenia kary administracyjnej jest między innymi to, aby podmiot wobec którego adresowane są zarzuty miał zapewnioną możliwość obrony i wykazania, że niedopełnienie obowiązku było następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności.
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Maria Jagielska Sędzia NSA Wojciech Kręcisz (autor uzasadnienia) Sędzia del. WSA Urszula Wilk (spr.) Protokolant asystent sędziego Elżbieta Jabłońska-Gorzelak po rozpoznaniu w dniu 18 października 2017 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej W. S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 września 2015 r. sygn. akt VI SA/Wa 411/15 w sprawie ze skargi W. S. na decyzję Głównego Inspektora Transportu Drogowego z dnia [...] grudnia 2014 r. nr [...] w przedmiocie kary pieniężnej za przejazd po drodze krajowej bez uiszczenia opłaty elektronicznej 1. uchyla zaskarżony wyrok; 2. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Głównego Inspektora Transportu Drogowego z dnia [...] sierpnia 2014 r. nr [...]; 3. zasądza od Głównego Inspektora Transportu Drogowego na rzecz W. S. 1370 (tysiąc trzysta siedemdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania sądowego.
Wyrokiem z 9 września 2015 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę W. S. na decyzję Głównego Inspektora Transportu Drogowego z dnia [...] grudnia 2014 r. w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej.
Przedstawiając stan sprawy Sąd I instancji wskazał, że w dniu 1 sierpnia 2014 r. inspektor Inspekcji Transportu Drogowego na drodze krajowej nr 7 - na odcinku granica miasta Kraków - Myślenice (połączenie z drogą ekspresową S7), zatrzymał do kontroli mobilnej zespół pojazdów, składający się z samochodu o nr rej. [...] i przyczepy o nr rej. [...], którym kierował skarżący. W czasie kontroli ustalono, że:
1) dopuszczalna masa całkowita kontrolowanego zespołu pojazdów wynosiła powyżej 3,5 t - a to w oparciu o dowody rejestracyjne okazane przez skarżącego do kontroli;
2) ww. pojazd nie został wyposażony w urządzenie pokładowe viaBox służące do naliczania i pobierania opłat elektronicznych;
3) za przedmiotowy przejazd nie została uiszczona opłata elektroniczna, ponieważ w pojeździe nie znajdowało się ww. urządzenie viaBox, co w dniu 1 sierpnia 2014 r. o godzinie 18:48 zarejestrowało urządzenie kontrolne nr [...].
Powyższe ustalenia zostały zapisane w protokole kontroli, który skarżący podpisał bez uwag.
Ponieważ ww. odcinek drogi krajowej nr 7, po którym ustalono poruszanie się kontrolowanego zespołu pojazdów został wyszczególniony w załączniku nr 2 pkt 3 lit. f/ do rozporządzenia o drogach GITD wszczął wobec skarżącego postępowanie. W wyniku tego postępowania organ decyzją z [...] sierpnia 2014 r. nałożył na skarżącego karę 3.000 złotych za korzystanie przez niego z drogi publicznej bez uiszczenia za to wymaganej opłaty.
Jednocześnie organ wskazał, że ww. droga była prawidłowo oznakowania znakiem E-15c z tabliczką T-34, tj. informacją, że odcinek drogi krajowej DK7, po której skarżący się poruszał był objęty poborem opłat w systemie elektronicznym.
Skarżący wniósł o ponowne rozpatrzenie sprawy wskazując, że już w toku kontroli, a potem na etapie postępowania podnosił, że konieczność przejazdu po drodze krajowej nr 7 nie była spowodowana jego złą wolą, lecz wynikała z zaistniałego stanu wyższej konieczności - ze względu na ratowanie życia chorego konia. Na dowód skarżący do wniosku dołączył oświadczenie lekarza weterynarii oraz ponownie wniósł na tą okoliczność o przesłuchanie w charakterze świadków E. S. oraz J. S. Jednocześnie zarzucił, że organ pomijając zgłoszone przez niego ww. wnioski dowodowe oraz wniosek o sprostowanie treści protokołu kontroli naruszył naczelne zasady postępowania administracyjnego.
Skarżący stanął na stanowisku, że odpowiedzialność z art. 13 ust. 1 pkt 3 (j.t. Dz. U. z 2013 r. poz. 260 ze zm., dalej: u.d.p.) nie ma charakteru absolutnego. Oznacza to, że możliwe są przypadki, w których przypisanie odpowiedzialności, a tym samym nałożenie na obywatela kary, jest bezpodstawne i narusza zasady ogólne prawa administracyjnego, w szczególności zasadę pogłębiania zaufania obywateli do organów Państwa wyrażoną w art. 8 k.p.a. Zdaniem skarżącego dokonywanie wykładni przepisów prawa, w wyniku której wywodzi się dopuszczalność nakładania na obywatela kary pieniężnej bez względu na okoliczność tego czynu, jest niezgodne z art. 64 ust. 1 i ust. 3 w zw. z art. 13 ust. 3 Konstytucji RP. Jednocześnie zarzucił, że na odcinku drogi krajowej nr 7 nie było umieszczonego znaku T- 34, informującego o obowiązku wnoszenia opłaty elektronicznej.