Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Beata Cieloch (sprawozdawca), Sędzia NSA Małgorzata Wolf-Kalamala, Sędzia WSA (del.) Bogusław Wolas, Protokolant Marek Kleszczyński, po rozpoznaniu w dniu 13 marca 2019 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Ministra Rozwoju i Finansów od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 listopada 2016 r. sygn. akt III SA/Wa 375/16 w sprawie ze skargi E. R. na postanowienie Ministra Finansów z dnia 9 grudnia 2015 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przywrócenia terminu do wniesienia zażalenia 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od Szefa Krajowej Administracji Skarbowej na rzecz E. R. kwotę 120 (słownie: sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
I.1. Zaskarżonym wyrokiem z 22 listopada 2016 r., sygn. akt III SA/Wa 375/16 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w sprawie ze skargi E. R. na postanowienie Ministra Finansów z 9 grudnia 2015 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przywrócenia terminu do wniesienia zażalenia uchylił zaskarżone postanowienie.
I.2. W uzasadnieniu Sąd ten wskazał, że postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w W. z 19 marca 2015 r. odmawiające wszczęcia postępowania w sprawie wniosku Strony o wstrzymanie zajęcia kwoty z tytułu podatku od spadku i darowizn zostało doręczone Stronie 23 marca 2015 r. Skarżący pismem z 30 marca 2015 r. (nadanym w placówce pocztowej 31 marca 2015 r.) nie zgodził się z powyższym rozstrzygnięciem. Organ poinformował Stronę, że nie ma podstaw prawnych do uznania jego pisma z 30 marca 2015 r. jako zażalenia i przekazania do Ministra Finansów. Poinformował przy tym, że w zaistniałej sytuacji na podstawie art. 58 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r., poz. 267 ze zm.; dalej K.p.a.) Strona może wnieść do Ministra Finansów wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia, składając jednocześnie zażalenie.
Skarżący pismem z 15 maja 2015 r. złożył do Ministra Finansów pismo zatytułowane "Protest" wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu.
Minister Finansów postanowieniem z 9 grudnia 2015 r. odmówił Skarżącemu przywrócenia terminu do wniesienia zażalenia, bowiem w jego ocenie Skarżący nie uprawdopodobnił, że do uchybienia terminu doszło bez jego winy.
I.3. W skardze do WSA Skarżący wniósł o przywrócenie zaniedbanego terminu, zwolnienie od kosztów sądowych i przyznanie adwokata z urzędu.
I.4. W odpowiedzi na skargę Minister Finansów wniósł o oddalenie skargi.
I.5. Wojewódzki Sąd Administracyjny uwzględnił skargę, bowiem w jego ocenie niedopuszczalne było wydanie zaskarżonego postanowienia o odmowie przywrócenia terminu, skoro nie zostało poprzedzone wydaniem postanowienia o uchybieniu terminu. WSA powołał się w tym względzie na orzecznictwo sądowoadministracyne oraz poglądy doktryny, zgodnie z którymi stwierdzenie uchybienia terminu do wniesienia odwołania (zażalenia) jest kwestią pierwotną, kwestia przywrócenia terminu ma charakter wtórny, aktualizuje się bowiem dopiero w razie uznania, że do uchybienia terminu doszło. To zaś, że do uchybienia terminu doszło potwierdza istnienie w obrocie postanowienia o uchybieniu terminu do wniesienia odwołania (zażalenia). Bez tego nie można przystąpić do oceny zasadności przywrócenia terminu. Musi być bowiem pewna kwestia doręczenia postanowienia i daty doręczenia. W razie ustalenia, że postanowienie do obrotu nie weszło, albo że nie przysługuje na nie zażalenie, nie wydaje się postanowienia o uchybieniu terminu, ale o stwierdzeniu niedopuszczalności zażalenia. Z kolei w razie ustalenia, że zażalenie zostało wniesione w terminie, trzeba mu nadać bieg. Natomiast w razie stwierdzenia tych 3 okoliczności (istnienie postanowienia w obrocie, dopuszczalność zaskarżenia, przekroczenie terminu ustawowego) zachodzi konieczność wydania postanowienia o stwierdzeniu uchybienia terminu do wniesienia zażalenia. Wydanie tego postanowienia w takich okolicznościach jest obligatoryjne zgodnie z art. 134 K.p.a.