Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Małgorzata Wolf-Kalamala, Sędzia NSA Jerzy Rypina, Sędzia NSA Jolanta Sokołowska (sprawozdawca), Protokolant Anna Dziewiż-Przychodzeń, po rozpoznaniu w dniu 20 kwietnia 2016 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach działającego z upoważnienia Ministra Finansów od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 24 października 2013 r., sygn. akt I SA/Kr 1217/13 w sprawie ze skargi T. S.A. z siedzibą w K. na interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach działającego z upoważnienia Ministra Finansów z dnia 8 kwietnia 2013 r., nr IBPBI/2/423-412/13/PP w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach działającego z upoważnienia Ministra Finansów na rzecz T. S.A. z siedzibą w K. kwotę 180 (słownie: sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 24 października 2013 r., sygn. akt I SA/Kr 1217/13, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie uchylił zaskarżoną przez T. S.A. w K. interpretację indywidualną Ministra Finansów z dnia 8 kwietnia 2013 r., w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych.
W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, co następuje:
We wniosku o udzielenie pisemnej interpretacji spółka podała, że w dniu 23 września 2008 r. zawarła w formie aktu notarialnego umowę sprzedaży nieruchomości położonej w K. - prawa użytkowania wieczystego gruntu oraz prawa własności budynków i budowli. Spółka z tytułu sprzedaży nieruchomości rozpoznała przychód podatkowy w wysokości należnej od nabywcy ceny. Nabywca zapłacił do dnia 13 stycznia 2009 r. jedynie część ustalonej ceny w kwocie 4 500 000 zł. Co do pozostałej do zapłaty części ceny, nabywca oświadczył, że wstrzymuje się z jej zapłatą na skutek tego, że podmiot trzeci złożył pozew o stwierdzenie nieważności wspomnianej umowy sprzedaży nieruchomości. Na wniosek tego podmiotu trzeciego, Sąd Okręgowy w K. w wyroku z dnia 11 maja 2010 r. stwierdził nieważność umowy sprzedaży nieruchomości. W wyniku stwierdzenia nieważności umowy sprzedaży nieruchomości, wnioskodawca i nabywca zostali zobowiązani do zwrotu wzajemnych świadczeń - stosownie do art. 496 w zw. z art. 497 Kodeksu cywilnego. W oparciu o ten prawomocny wyrok, sąd cywilny nakazał uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, a następnie Sąd prowadzący księgi wieczyste w dniu 15 czerwca 2012 r. wpisał powrotnie prawa wnioskodawcy do nieruchomości do księgi wieczystej. Wraz ze stwierdzeniem nieważności umowy sprzedaży nieruchomości, spółka skorygowała do zera wysokość wcześniej wykazanego przychodu podatkowego z tytułu sprzedaży nieruchomości. Jednocześnie wnioskodawca stał się dłużnikiem nabywcy co do zwrotu już zapłaconej części ceny w kwocie 4 500 000 zł oraz innych ewentualnych roszczeń związanych ze sprzedażą nieruchomości. Nie mając środków finansowych na zwrot tego długu wnioskodawca przeniósł na nabywcę, za jego zgodą, część nieruchomości na podstawie aktu notarialnego z dnia 5 października 2012 r., a zatem zwolnił się z zobowiązania zwrotu zapłaconej części ceny w kwocie 4 500 000 zł i wszelkich innych ewentualnych roszczeń.
W związku z powyższym spółka powzięła wątpliwość, czy przeniesienie części nieruchomości (użytkowania wieczystego gruntu i własności budynków) w celu spełnienia przez dłużnika (spółkę) innego świadczenia (wzajemnego), wynikającego ze stwierdzenia nieważności umowy sprzedaży, spowodowało po stronie wnioskodawcy powstanie przychodu podatkowego?
Spółka podniosła, że przychód musi prowadzić do przysporzenia majątku podatnika. Powiększenie to może mieć cechy zwiększenia zasobów majątkowych lub zmniejszenia zobowiązań. Natomiast w wyniku zawarcia umowy świadczenia w miejsce wypełnienia (datio in solutum), żadna ze stron (nabywca ani spółka) nie poniosła dodatkowych opłat, prowizji czy wynagrodzeń. Skutkiem dokonanego przeniesienia było jedynie zwolnienie spółki, za zgodą wierzyciela (nabywcy nieruchomości), z długu spółki wobec nabywcy poprzez spełnienie innego świadczenia, tj. poprzez przeniesienie własności części nieruchomości. Zobowiązanie wygasło tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie, przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania - poza umową stron - było rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika. Spółka utrzymywała, że jednostronna czynność prawna polegająca na przeniesieniu praw do części nieruchomości na nabywcę uprawnionego do otrzymania zwrotu 4.500.000 zł, nie będzie czynnością wzajemną. Świadczeniu od spółki na rzecz nabywcy nie będzie odpowiadać żadne świadczenie ze strony tego nabywcy.