Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Jacek Brolik (sprawozdawca), Sędzia NSA Bogdan Lubiński, Sędzia NSA Małgorzata Wolf-Kalamala, Protokolant Dorota Rembiejewska, po rozpoznaniu w dniu 3 kwietnia 2015 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Z. B. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 25 września 2012 r. sygn. akt I SA/Gl 25/12 w sprawie ze skargi Z. B. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 2 listopada 2011 r. nr [...] w przedmiocie podatku od spadków i darowizn 1) uchyla zaskarżony wyrok w całości i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Gliwicach, 2) zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach na rzecz Z. B. kwotę 1148 (słownie: jeden tysiąc sto czterdzieści osiem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Zaskarżonym do Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrokiem z dnia 25 września 2012 r., sygn. akt I SA/Gl 25/12, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach oddalił skargę Z. B. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 2 listopada 2011 r. w przedmiocie podatku od spadków i darowizn.
Stan faktyczny sprawy przedstawia się następująco.
Naczelnik [...] Urzędu Skarbowego w T., decyzją z dnia 21 stycznia 2008 r., określił Z. B. (skarżącemu) zobowiązanie podatkowe w podatku od spadków i darowizn w kwocie 7.389,00 zł z tytułu ustanowienia na jego rzecz prawa dożywotniej (nieodpłatnej) służebności mieszkania. Oświadczenie o ustanowieniu tej służebności złożył w dniu 17 września 2007 r., w akcie notarialnym zakupu nieruchomości, syn skarżącego a podatnik nie złożył w terminie miesiąca zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych. Organ powołał art. 4 a ust. 1 i 2 w związku z art. 4 a ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2004 r., Nr 142, poz. 1514 ze zm.; dalej: u.p.s.d.) oraz art. 13 ust. 3 tej ustawy i zauważył, że skapitalizowana wartość nieodpłatnej służebności wynosi 124 000,00 zł. Po uwzględnieniu kwoty wolnej od podatku w I grupie podatkowej do opodatkowania pozostała kwota 114 363,00 zł. Podatek należny naliczony dla nabywcy z I grupy podatkowej został ustalony w wysokości 7 389,00 zł.
W odwołaniu, wnosząc o uchylenie powyższej decyzji, skarżący zarzucił jej naruszenie art. 4 a ust. 4 pkt. 2 u.p.s.d.
Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach decyzją z dnia 10 kwietnia 2008 r. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji.
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach podatnik zarzucił powyższej decyzji naruszenie prawa materialnego tj. art. 4 a ust.1 oraz art. 4 a ust. 4 pkt 2 u.p.s.d. oraz art. 7 ust. 1 i art. 13 ust. 1 i 3 tej ustawy w związku z art. 245 § 2 k.c.
Odpowiadając na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach, wyrokiem z dnia 23 października 2008 r., uchylił zaskarżoną decyzję i stwierdził, że nie podlega ona wykonaniu. Sąd wskazał art. 4 a ust.1 pkt 1 u.p.s.d. oraz art. 6 ust. 1 pkt 8 tej ustawy w związku z art. 245 § 1 i 2 k.c. i zgodził się z podatnikiem co do niekonsekwentnego stanowiska organu podatkowego w zakresie momentu ustanowienia prawa służebności osobistej, a w związku z tym daty powstania obowiązku podatkowego w zakresie podatku od spadków i darowizn. Podkreślono, że ustanowienie prawa nieodpłatnej służebności osobistej w drodze jednostronnego oświadczenia ustanawiającego prawo jest na gruncie prawa cywilnego niemożliwe. Skoro tak, to obowiązkiem organu podatkowego było ustalenie w którym momencie oświadczenie woli osoby na rzecz której prawo to ustanowiono, dotarło do osoby prawo ustanawiającej (art. 61 § 1 k.c.), czyli kiedy została zawarta umowa ustanowienia służebności mieszkania na rzecz skarżącego. Sąd stwierdził, że moment ustanowienia służebności jest decydujący dla ustalenia momentu powstania obowiązku podatkowego w zakresie podatku od spadków i darowizn i wywnioskował, że skoro takiego ustalenia w sposób prawidłowy nie dokonano, to przedwczesne było rozważanie, czy został zachowany miesięczny termin, o którym stanowi art. 4 a ust.1 pkt 1 u.p.s.d. Wyjaśniono, że ponieważ w toku postępowania podatkowego nie podjęto wszelkich niezbędnych działań w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego to naruszono w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy art. 122, art. 180 i art. 187 §1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005 r., Nr 8, poz.60 ze zm., dalej O.p.).