Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Stanisław Bogucki, Sędzia NSA Tomasz Zborzyński (sprawozdawca), Sędzia WSA (del.) Alicja Polańska, Protokolant Piotr Stępień, po rozpoznaniu w dniu 28 września 2018 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 11 maja 2016 r. sygn. akt I SA/Bd 931/15 w sprawie ze skargi H. F. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 24 sierpnia 2015 r. nr [...] w przedmiocie podatku od czynności cywilnoprawnych 1) uchyla zaskarżony wyrok w całości i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Bydgoszczy, 2) zasądza od A. K., A. W., M. G. na rzecz Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Bydgoszczy kwotę 6150 (słownie: sześć tysięcy sto pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Sygnatura akt II FSK 2684/16
U z a s a d n i e n i e
Zaskarżonym wyrokiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy uwzględnił skargę H. F. i uchylił decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy w przedmiocie podatku od czynności cywilnoprawnych.
Stan sprawy Sąd przedstawił w sposób następujący:
Naczelnik Urzędu Skarbowego w G. decyzją z dnia 14.05.2015 r. na podstawie art. 7 ust. 5 ustawy z dnia 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 626 ze zm., dalej: u.p.c.c.) określił na kwotę 55.000 zł wysokość zobowiązania skarżącego w tym podatku, wskazując, że w toku postępowania podatkowego skarżący powołał się na niezgłoszoną do opodatkowania pożyczkę kwoty 280.000 zł, zabezpieczoną wekslem.
W odwołaniu od tej decyzji skarżący podniósł, że wystawiony przez niego weksel nie pełnił funkcji gwarancyjnej wobec stosunku zobowiązaniowego wynikającego z umowy pożyczki, ale był samodzielnym zobowiązaniem abstrakcyjnym, niepodlegającym opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy decyzją z dnia 24.08.2015 r. utrzymał w mocy decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego. Wskazał, że otrzymanie przez skarżącego od zięcia sumy pieniężnej w gotówce w zamian za emisję papieru dłużnego w postaci weksla własnego, oznacza zawarcie umowy pożyczki środków pieniężnych, która została wykonana dnia 23.10.2006 r. przez wydanie pieniędzy skarżącemu. Wystawiony przez niego weksel pełni więc funkcję gwarancyjną zwrotu pożyczonych pieniędzy, a zobowiązanie nie ma charakteru wekslowego. Wystawienie weksla nie powoduje powstania obowiązku w podatku od czynności cywilnoprawnych, natomiast obowiązek taki na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 4 u.p.c.c. wywołuje zawarcie umowy pożyczki. Z kolei powołanie się przez skarżącego w dniu 3.04.2013 r. na zawarcie tej umowy, wcześniej nie zgłoszonej do opodatkowania, uzasadnia zastosowanie art. 7 ust. 5 u.p.c.c. i określenie podatku z zastosowaniem stawki 20%. Dowód z zeznań pożyczkodawcy przeprowadzony został w postępowaniu, którego przedmiotem było ustalenie zobowiązania podatkowego skarżącego w podatku dochodowym od osób fizycznych od dochodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów, zbędne więc było ponawianie tej czynności dowodowej w postępowaniu, którego przedmiotem był podatek od czynności cywilnoprawnych.
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy skarżący zarzucił, że wymierzenie podatku od czynności cywilnoprawnych było niezasadne, bowiem wystawienie weksla nie jest czynnością opodatkowaną tym podatkiem, stosunek wekslowy nie ma charakteru kauzalnego, a stron tego stosunku nie wiązała umowa pożyczki, gdyż odbiorca weksla w zamian za weksel z określonym terminem wykupu jedynie przekazał skarżącemu określoną sumę pieniędzy. Obie strony tego stosunku zaprzeczają, jakoby zawarły umowę pożyczki, a weksel zupełny, wystawiony na określona kwotę, nie może zabezpieczać zobowiązania z umowy pożyczki o nieznanej wartości w chwili jej zwrotu (ze względu na odsetki za nieznany z góry okres oraz koszty ewentualnej egzekucji). Ponadto organy podatkowe nie mają kompetencji do samodzielnego ustalania istnienia stosunku prawnego pożyczki i winny posiłkować się możliwością wynikającą z art. 199a § 3 ustawy z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613 ze zm., dalej: O.p.). Wadliwie ustalono też podstawę faktyczną rozstrzygnięcia, bezzasadnie pomijając wyjaśnienia skarżącego i opierając się na zeznaniach pożyczkodawcy, złożonych w innym postępowaniu.