Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Andrzej Jagiełło (sprawozdawca), Sędzia NSA Jerzy Rypina, Sędzia WSA (del.) Mirosław Surma, Protokolant Wiktor Herlinger, po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2018 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 27 stycznia 2016 r. sygn. akt I SA/Sz 1115/15 w sprawie ze skargi O. S.A. z siedzibą w W. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie z dnia 6 lipca 2015 r. nr [...] w przedmiocie zawieszenia postępowania w sprawie podatku od nieruchomości za 2009 r. 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie na rzecz O. S.A. z siedzibą w W. kwotę 480 (słownie: czterysta osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
II FSK 1223/16
Uzasadnienie
1.1 Zaskarżonym wyrokiem z dnia 27 stycznia 2016 r., sygn. akt: I SA/Sz 1115/15, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie uchylił zaskarżone przez O. S. A. z siedzibą w W. (dawniej [...]) (skarżąca, spółka) postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie z dnia 6 lipca 2015 r., w przedmiocie zawieszenia postępowania w sprawie podatku od nieruchomości za 2009 r., oraz poprzedzające to postanowienie rozstrzygnięcie wydane w pierwszej instancji. 1.2 Prezydent Miasta K., postanowieniem z dnia 27 czerwca 2014 r., wszczął z urzędu postępowanie podatkowe w sprawie określenia skarżącej wysokości zobowiązania podatkowego w podatku od nieruchomości za 2009 r. Decyzją z 20 listopada 2014 r. organ określił spółce wysokość zobowiązania podatkowego w podatku od nieruchomości za rok 2009. Spółka złożyła odwołanie od powyższej decyzji. Postanowieniem z dnia 2 kwietnia 2015 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. zawiesiło postępowania odwoławczego do czasu rozstrzygnięcia przez Sąd Okręgowy w W. zagadnienia wstępnego, jakim miał być wyrok w sprawie ustalenia, czy umowa sprzedaży i leasingu zwrotnego z dnia 31 stycznia 2009 r., zawarta między skarżącą a T. Sp. z o.o., jest umową pozorną. Spółka złożyła zażalenie na powyższe postanowienie zarzucając naruszenie art. 70 § 1 oraz art. 201 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613) - dalej O.p. W ocenie spółki, złożenie przez inne organy podatkowe pozwów o ustalenie ważności umów cywilnoprawnych, nie wpływa w żaden sposób na postępowanie prowadzone w niniejszej sprawie. Samorządowe Kolegium Odwoławcze postanowieniem z 6 lipca 2015 r. utrzymało w mocy własne postanowienie 2 kwietnia 2015 r. Organ wskazał, że umową sprzedaży i leasingu zwrotnego z dnia 31 stycznia 2009 r. skarżąca zobowiązała się do przeniesienia własności każdego z ruchomych składników majątkowych wskazanych w załączniku nr 3 (Przedmiot Leasingu) na T. Sp. z o.o., a ta z kolei zobowiązała się przekazać Przedmiot Leasingu skarżącej, do używania i pobierania pożytków w okresie leasingu. Przedmiotem tej umowy były nieruchomości - budowle sieciowe, położone na terenie wszystkich gmin, w tym również położone na terenie Gminy K. Kolegium uzyskało informację, że Prezydent Miasta G. wystąpił w dniu 5 listopada 2014 r. do Sądu Okręgowego z powództwem o ustalenie czy istnieje umowa sprzedaży i leasingu zwrotnego z dnia 31 stycznia 2009 r. zawarta pomiędzy skarżącą a T. Sp. z o.o. z siedzibą w W. (sygn. akt IV C 1116/14) . Również Prezydent R. i W. wystąpili z takimi pozwami. Organ rozpatrując odwołanie od decyzji organu pierwszej instancji, powziął wątpliwości, czy umowa ta była umową skuteczną a nie umową pozorną i wobec tego faktycznie mogło nie dojść do sprzedaży telekomunikacyjnej kanalizacji kablowej Spółce T. Oznaczać to by mogło, że podatnikiem za tę budowlę jest nadal skarżąca, a skoro umowa sprzedaży i leasingu zwrotnego została zakwestionowana na podstawie art. 199a § 3 O.p., przez Prezydenta Miasta R., Prezydenta Miasta G. i Prezydenta Miasta W., to rozstrzygnięcie sądu powszechnego w powyższej sprawie stanowi zagadnienie wstępne w sprawie określenia spółce wysokości zobowiązania w podatku od nieruchomości za 2009 r. położonych także na terenie gminy K. Zobowiązanie spółki w podatku od nieruchomości za określony okres jest zobowiązaniem z tytułu posiadania wszystkich składników majątkowych stanowiących podstawę opodatkowania. Ponieważ składniki te znajdują się na terenie wielu organów podatkowych, to zastosowanie znajduje art. 4 ust. 9 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r., o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 1991 r., Nr 9, poz. 31) - dalej u.p.o.l. Zgodnie z tym przepisem, wartość części budowli położonych w danej gminie, w przypadku budowli usytuowanych na obszarze dwóch lub więcej gmin, określa się proporcjonalnie do długości odcinka budowli położonego na terenie danej gminy. Organ za niezasadny uznał zarzut naruszenia art. 70 § 6 pkt 3 O.p., bowiem wniesienie pozwu do sądu powszechnego na podstawie tego przepisu zawiesza bieg terminu przedawnienia dla zobowiązania podatkowego za 2009 r, należnego od spółki do wszystkich budżetów gmin. W skardze złożonej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, skarżąca zarzuciła naruszenie : art. 201 § 1 pkt 2 O.p. poprzez błędne uznanie, że w sprawie istnieje zagadnienie wstępne oraz art. 187 § 1 w zw. z art. 191 O.p., poprzez dokonanie dowolnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego. W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie. 1.3 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie uznając skargę za zasadną ocenił, że organ podatkowy naruszył art. 201 § 1 pkt 2 O.p., gdyż brak było w analizowanym stanie faktycznym podstaw do traktowania jako zagadnienia wstępnego wystąpienia z pozwem do sądu powszechnego przez inny organ podatkowy. Sąd wyjaśnił, że zgodnie z treścią art. 201 § 1 pkt 2 O.p., organ podatkowy zawiesza postępowanie, gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. Zagadnienie wstępne wiąże się z wystąpieniem przeszkody uniemożliwiającej rozstrzygnięcie sprawy podatkowej, stanowiąc przesłankę negatywną jurysdykcyjnego postępowania podatkowego. Należało zatem ocenić, czy zagadnieniem wstępnym w sprawie jest rozstrzygnięcie przez Sąd Okręgowy spraw z powództwa Prezydentów Miast: G., R. i W. w przedmiocie ustalenia istnienia (bądź nie) umowy sprzedaży i leasingu zwrotnego zawartej między skarżącą, a T. Spółka z o.o. w dniu 31 stycznia 2009 r. Zdaniem organu , od tego czy faktycznie doszło do skutecznej sprzedaży kanalizacji kablowej zależeć będzie wysokość zobowiązania podatkowego skarżącej w podatku od nieruchomości za 2009 r. Na podstawie art. 70 § 6 pkt 3 O.p. wniesienie pozwu do sądu powszechnego w powyższej sprawie zawiesza bieg terminu przedawnienia dla zobowiązania podatkowego za 2009 r. należnego od skarżącej do wszystkich budżetów gmin z dniem 16 października 2014 r. (pierwszy pozew Prezydenta R.). Zdaniem Sądu w rozpoznawanej sprawie Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Koszalinie, nie wystąpiło z powództwem na podstawie art. 199a § 3 O.p. do sądu powszechnego, nie doszło więc do zawieszenia biegu terminu przedawnienia przedmiotowego zobowiązania podatkowego na podstawie art. 70 § 6 pkt 3 O.p. Okoliczność, że inny organ podatkowy z takim powództwem wystąpił nie miała znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Tym samym, wystąpienie z powództwem przez inny organ podatkowy nie miało wpływu na bieg terminu przedawnienia przedmiotowego zobowiązania podatkowego. W ocenie Sądu, pomiędzy prowadzonym postępowaniem podatkowym, a wyrokami jakie zapadną przed Sądem Okręgowym, nie występuje zależność uniemożliwiająca procedowanie przez organ podatkowy i jednocześnie uzależniająca rozpatrzenie sprawy w sprawie opodatkowania strony podatkiem od nieruchomości przez organ podatkowy prowadzący przedmiotową sprawę. Wyroki zapadłe w procesie opartym o powództwo przeciwko spółce, wytoczone na podstawie art. 1891 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r., Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964, Nr 43 poz. 296 ze zm.,) - dalej k.p.c., nie będą korzystały z rozszerzonej prawomocności i nie będą wiążące dla organów podatkowych rozstrzygających w niniejszej sprawie. Wyrok taki będzie wywierał skutki i kształtował stan prawny wyłącznie pomiędzy stronami procesu (inter partes), nie będzie go cechowała, tzw. "prawomocność rozszerzona" (erga omnes). W ocenie Sądu organ podatkowy w sprawie nie miał podstaw do przyjęcia, że wyroki, które zapadną z powództwa innych podmiotów (innych organów podatkowych), stanowią zagadnienie wstępne w toczącym się postępowaniu podatkowym i bez tych wyroków organ ten nie może prowadzić samodzielnie postępowania, w tym w zakresie oceny skutków zawartej umowy leasingu dla określenia podatku od nieruchomości za badany okres. Skoro organ nie wystąpił z powództwem na podstawie art. 199a § 3 O.p. do sądu powszechnego, to w ocenie Sądu nie doszło do zawieszenia biegu terminu przedawnienia przedmiotowego zobowiązania podatkowego na podstawie art. 70 § 6 pkt 3 O.p. Inne okoliczności związane z ewentualnymi innymi zdarzeniami, które mogłyby mieć wpływ na przerwanie, bądź zawieszenie biegu terminu przedawnienia będą przedmiotem rozważań organu podatkowego w sprawie określenia przedmiotowego zobowiązania podatkowego. 2.1 W skardze kasacyjnej Samorządowe Kolegium Odwoławcze zaskarżyło wskazany powyżej wyrok w całości i na podstawie art. 174 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.,) - dalej p.p.s.a., zarzuciło naruszenie: 1) przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a., poprzez uchylenie postanowień Samorządowego Kolegium Odwoławczego z powodu dokonanej przez Sąd niewłaściwej oceny zastosowania przez Kolegium art. 201 § 1 pkt 2 O.p., co miało istotny wpływ na wynik sprawy. W ocenie organu Sąd dokonał błędnej wykładni przepisu stanowiącego podstawę tych postanowień, to jest art. 201 § 1 pkt 2 O.p., poprzez przyjęcie, że warunkiem zaistnienia przesłanki unormowanej w tym przepisie ("gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd") możliwej do zastosowania w rozpatrywanej sprawie przez Kolegium, jest wystąpienie z powództwem do sądu powszechnego wyłącznie przez Kolegium, które tylko w takim wypadku mogło zastosować tę przesłankę zawieszając postępowanie odwoławcze; 2) przepisów prawa materialnego, tj: - art. 4 ust. 9 u.p.o.l., poprzez pominięcie przez Sąd tego unormowania (niezastosowanie) w procesie rozpatrywania skargi na zaskarżone postanowienie, co skutkuje wadliwością stanowiska Sądu zaprezentowanego w zaskarżonym wyroku, że nie powstało zagadnienie wstępne, o którym mowa w art. 201 § 1 pkt 2 O.p. i w konsekwencji uchyleniem postanowień Kolegium. Przepis wymienionego artykułu jest jedną z kluczowych podstaw prawnych stanowiska Kolegium zaprezentowanego w zaskarżonym postanowieniu, zatem nieuwzględnienie tego unormowania przez Sąd w istotnym stopniu czyni zaskarżony wyrok wyrokiem nieprawidłowym; - art. 70 § 6 pkt 3 O.p., przez błędną wykładnię, która spowodowała przyjęcie, że nie doszło do przerwania biegu terminu przedawnienia zobowiązania z uwagi na fakt, że z powództwem do sądu powszechnego w trybie art. 199a O.p., wystąpił inny organ podatkowy, niż Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. Wskazując na powyższe zarzuty organ wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia Sądowi pierwszej instancji oraz o zasądzenie na rzecz strony wnoszącej skargę kasacyjną kosztów sądowych, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. 2.2 Spółka w odpowiedzi na skargę kasacyjną wniosła o jej oddalenie oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego. Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje. 3.1 Skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych podstaw i podlega oddaleniu. Spór jaki należało rozstrzygnąć rozpoznając zarzuty skargi kasacyjnej w niniejszej sprawie dotyczy tego, czy zagadnieniem wstępnym, uzasadniającym zawieszenie postępowania podatkowego na podstawie art. 201 § 1 pkt 2 O.p. jest rozstrzygnięcie przez Sąd Okręgowy spraw z powództwa Prezydentów Miast: G., R. i W. w sprawie ustalenia istnienia (bądź nie) umowy sprzedaży i leasingu zwrotnego zawartej między skarżącą, a T. Spółka z o.o. w dniu 31 stycznia 2009 r., w związku z art. 199a § 3 O.p. Należy zauważyć, że powyższe zagadnienie było już przedmiotem rozważań Naczelnego Sądu Administracyjnego, który w wyroku z dnia 10 marca 2017 r., sygn. akt: II FSK 2369/16 uznał, że wniesienie powództwa do sądu powszechnego na podstawie art. 1891 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r., poz. 101) przez inny organ podatkowy w zakresie tego samego stosunku prawnego, nie stanowi zagadnienia wstępnego w toczącym się postępowaniu podatkowym w rozumieniu art. 201 § 1 pkt 2 O.p. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznając niniejszą skargę kasacyjną pogląd wyrażony w powyższym wyroku podziela. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego zaskarżony wyrok jest zgodny z prawem. Podstawą zakwestionowanego w rozpoznawanej sprawie postanowienia Samorządowego Kolegium Odwoławczego był art. 201 § 1 pkt 2 O.p. Zgodnie z jego treścią organ podatkowy zawiesza postępowanie, gdy rozpoznanie sprawy i wydanie decyzji jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. Na zagadnienie wstępne składają się więc następujące elementy konstrukcyjne: 1) wyłania się ono w toku postępowania podatkowego, 2) jego rozstrzygnięcie należy do innego organu lub sądu, 3) rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego, zatem zagadnienie wstępne musi poprzedzać rozpatrzenie sprawy, 4) istnieje zależność między rozstrzygnięciem zagadnienia wstępnego, a rozpatrzeniem sprawy i wydaniem decyzji (por. wyroki NSA: z dnia 14 czerwca 2011 r., sygn. akt II GSK 627/10; z dnia 28 maja 2008r., sygn. akt II OSK 1698/07; z dnia 22 grudnia 2011r., sygn. akt II FSK 1891/11; wszystkie cyt. wyroki NSA publik. w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych, http://orzeczenia.nsa.gov.pl).