Umorzenie postępowania powinno być traktowane jako środek ostateczny, mający zastosowanie tylko w tych sytuacjach, kiedy nie ma możliwości podjęcia merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi Franciszka S. i Mieczysława T. - spółka cywilna "S." w W. na decyzję Izby Skarbowej w W. z dnia 11 września 1998 r. (...) w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie odroczenia terminów płatności i rozłożenia na 60 rat spłaty zaległości podatkowych z tytułu podatku od towarów i usług za lata 1999-1996 wraz z sankcjami - uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Urzędu Skarbowego w W. z dnia 16 lipca 1998 r. (...); (...).
Decyzjami z dnia 9 grudnia 1997 r. (...) i z dnia 23 grudnia 1997 r. (...) Izba Skarbowa w W. rozłożyła spółce cywilnej "S." z siedzibą w W. na 10 kwartalnych rat spłatę zaległości w podatku od towarów i usług za lata 1994-1996 wraz z sankcjami wyznaczając jednocześnie termin zapłaty I raty na 30 czerwca 1998 r. Wspólnicy spółki cywilnej "S." Franciszek S. i Mieczysław T. zwrócili się do Urzędu Skarbowego z wnioskiem z dnia 15 czerwca 1998 r. o ponowne udzielenie ulgi w postaci odroczenia terminów płatności zaległości podatkowej z tytułu podatku od towarów i usług za lata 1994-1996.
Kolejnym pismem z dnia 29 czerwca 1998 r. uzupełnili swój wniosek w ten sposób, iż wnieśli o rozłożenie objętej nim zaległości podatkowej na 60 równych rat z terminem płatności od 30 czerwca 1999 r., co uzasadnili pogorszeniem się sytuacji gospodarczej spółki i finansowej ich rodzin, spowodowanymi koniecznością spłaty zaległych podatków i zmniejszeniem obrotów.
Urząd Skarbowy w W. decyzją z dnia 16 lipca 1996 r. (...) wydaną w trybie art. 208 par. 1 Ordynacji podatkowej umorzył postępowanie wszczęte przedmiotowym wnioskiem w części dotyczącej spłaty dziesięciu rat podatku, od II raty poczynając z wyznaczonym terminem spłaty na dzień 30 września 1998 r.
W uzasadnieniu decyzji organ I instancji stwierdził, iż spłata zaległości podatku od towarów i usług za miesiące 1994-1996 r. została rozłożona na 10 kwartalnych rat, poczynając od 30 czerwca 1998 r. prawomocnymi decyzjami Izby Skarbowej w W. z dnia 9 grudnia 1997 r. (...) i z dnia 23 grudnia 1997 r. (...), które są ostateczne w administracyjnym toku postępowania. Podkreślił Urząd Skarbowy, iż Ordynacja podatkowa nie zawiera regulacji prawnej umożliwiającej odroczenie terminu płatności zaległości podatkowej, której spłata została wcześniej prawomocną decyzją rozłożoną na raty. A wobec tego brak jest podstawy prawnej w oparciu o która można byłoby odroczyć orzeczony prawomocną decyzją termin zapłaty raty zaległego podatku. W związku z powyższym Urząd Skarbowy uznał, iż wniosek jest bezprzedmiotowy i zgodnie z art. 208 par. 1 Ordynacji podatkowej postępowanie podlega umorzeniu.
Wyjaśnił też, iż umorzenie postępowania nie dotyczy zapłaty pierwszej raty z terminem płatności w dniu 30 czerwca 1998 r., gdyż w tym zakresie decyzją z dnia 8 lipca 1998 r. (...) stwierdzono wygaśnięcie decyzji w części dotyczącej I raty.
W odwołaniu od powyższej decyzji wspólnicy spółki Franciszek S. i Mieczysław T. podnieśli, iż zamiarem ich było uruchomienie nowego postępowania administracyjnego mającego na celu zmianę decyzji ostatecznej ze względu na nowe okoliczności oraz ważny interes podatnika. Zarzucili też, iż Urząd Skarbowy skupił się głównie na analizie prawnej strony zgłoszonego wniosku, pomijając społeczne aspekty sprawy.
Izba Skarbowa w W. decyzją z dnia 11 września 1998 r. (...) wydaną z powołaniem się na art. 233 par. 1 pkt 1 oraz art. 268 par. 1 Ordynacji podatkowej utrzymała w mocy decyzję organu I instancji. W motywach rozstrzygnięcia stwierdziła, iż w chwili podejmowania decyzji przez organ I instancji, wymagalna była zaległość objęta I ratą, ustaloną decyzją przez Izbę Skarbową. Natomiast pozostała zaległość objęta była układem ratalnym /9 rat/ ustalonym w ostatecznych i prawomocnych decyzjach Izby Skarbowej, na mocy których strona nabyła prawo do korzystania z ulgi. Podzielił organ odwoławczy pogląd organu podatkowego I instancji, iż Ordynacja podatkowa nie przewiduje możliwości uchylenia lub zmiany decyzji ostatecznej, na mocy której strona nabyła prawo, a wydane decyzje ratalne dają stronie prawo do korzystania z ulgi w formie rat. A wobec tego niemożliwe stało się rozpatrzenie ponownego wniosku strony o ulgę w innym zakresie niż orzeczenie zawarte w decyzjach ostatecznych i w związku z tym słusznie umorzono postępowanie jako bezprzedmiotowe.