Sprawa ze skargi na decyzję Izby Skarbowej we W. - Ośrodek Zamiejscowy w J.-G. w przedmiocie określenia wysokości podatku dochodowego od osób fizycznych nie pobranego przez płatnika
Tezy

1. Czynności dokonane pomiędzy spółdzielnią pracy a jej członkami, w wyniku których członkowie nabyli cały majątek spółdzielni w zamian za wierzytelności związane z ich udziałami członkowskim były de facto czynnościami likwidacyjnymi dokonanymi poza przewidzianą w art. 113 i nast. ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze /Dz.U. 1995 nr 54 poz. 288 ze zm./ procedurą właściwego postępowania likwidacyjnego i doprowadziły do powstania po stronie członków spółdzielni przychodu w postaci udziałów w majątku spółdzielni otrzymanych w związku z faktyczną likwidacją spółdzielni. Przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym są również czynności faktyczne powodujące powstanie przychodu, ponieważ opodatkowana jest nie czynność cywilnoprawna lecz jej skutki. Zatem, przychody uzyskane w wyniku tych czynności zaliczyć należało do przychodów wymienionych w art. 17 pkt 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych /Dz.U. 1993 nr 90 poz. 416 ze zm./, w brzmieniu obowiązującym w 1997 r., tj. do przychodów z tytułu podziału majątku faktycznie likwidowanej spółdzielni.

2. Jeżeli przekazany w ten sposób majątek stanowił cały majątek spółdzielni, to ona - jako płatnik - była zobowiązana na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 41 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych /Dz.U. 1993 nr 90 poz. 416 ze zm./ do poboru zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodu jej członków uzyskanego z tytułu podziału majątku likwidowanej spółdzielni. Likwidacją spółdzielni, jako osoby prawnej, w rozumieniu art. 17 pkt 4 i art. 24 ust. 5 cyt. ustawy jest bowiem także wyzbycie się przez spółdzielnie całego swojego majątku na rzecz swoich członków dokonane z naruszeniem stosownych przepisów Prawa spółdzielczego.

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaniu na rozprawie sprawy ze skargi Przedsiębiorstwa "T.-S." Spółdzielnia Inwalidów w likwidacji w J.-G. na decyzję Izby Skarbowej we W. - Ośrodek Zamiejscowy w J.-G. z dnia 31 lipca 2000 r. (...) w przedmiocie określenia wysokości podatku dochodowego od osób fizycznych nie pobranego przez płatnika - oddala skargę.

Uzasadnienie strona 1/7

Zaskarżoną decyzją Izba Skarbowa we W. Ośrodek Zamiejscowy w J.-G., po rozpatrzeniu odwołania wniesionego przez "T.-S." Spółdzielnia Inwalidów w likwidacji z siedzibą J.-G., utrzymała w mocy decyzję Inspektora Kontroli Skarbowej z dnia 24 września 1999 r. (...) orzekającą o odpowiedzialności podatkowej płatnika z tytułu niepobranego podatku dochodowego od osób fizycznych w kwocie 1.995.376 zł. oraz o należnych odsetkach za zwłokę w kwocie 1.564.443,40 zł. W uzasadnieniu tej decyzji Izba Skarbowa wyjaśniła, iż Inspektor Kontroli Skarbowej ustalił, że Spółdzielnia jako płatnik nie pobrała od 229 członków spółdzielni zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów z tytułu podziału majątku likwidowanej spółdzielni do czego była zobowiązana na podstawie art. 41 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z ustaleń tych wynikało ponadto, że na podstawie aktów notarialnych z dnia 6 listopada 1997 r. majątek Spółdzielni został przekazany 229 członkom spółdzielni w zamian za wierzytelności o wartości 1.247.110 zł. związane z udziałami członkowskimi, na ułamkowe udziały we współużytkowaniu wieczystym gruntu, współwłasności budynków, współwłasności nieruchomości i ruchomości spółdzielni. Łączną wartość majątku ustalono w powyższych aktach notarialnych - po uwzględnieniu obciążeń hipotecznych - na wartość ujemną tj. 350.000 zł. Jednocześnie, aktem notarialnym z dnia 6 listopada 1997 r. spisanym przed tym samym notariuszem zawiązana została Spółka Akcyjna pod nazwą Przedsiębiorstwo "S." S.A. w J.-G. Kapitał akcyjny Spółki określono na 11.223.990 zł. i podzielono na 1.122.399 akcji imiennych o wartości 10 zł. każda. W akcie założycielskim zapisano, że akcje będą w całości pokryte aportem rzeczowym, stanowiącym ułamkowe udziały we współużytkowaniu wieczystym nieruchomości, we współwłasności budynków, rzeczy ruchomych i środków obrotowych. Wartość aportu wniesionego do "S." SA wynosiła 11.223.990 zł. co - jak zaznaczono w uzasadnieniu decyzji - zostało potwierdzone w opinii o badaniu sprawozdania finansowego Spółki Akcyjnej "S.". W związku z powyższym organ I instancji przyjął, że 229 członków spółdzielni w listopadzie 1997 r. uzyskało na podstawie art. 17 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychody z tytułu podziału majątku likwidowanej spółdzielni, które zgodnie z art. 24 ust. 5 i art. 30 ust. 1 pkt 1 cytowanej wyżej ustawy podlegały opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym w wysokości 20 procent uzyskanego przychodu. Przychody te zostały ustalone na łączną kwotę 9.976.880 zł., tj. jako różnicę między wartością majątku spółdzielni /11.223.990 zł./ przekazanego do Spółki Akcyjnej w zamian za udziały, a wartością udziałów członkowskich 229 członków spółdzielni o wartości 1.247.110 zł. W odpowiedzi na zarzuty zawarte w odwołaniu złożonym przez "T.-S." w likwidacji Izba Skarbowa podzieliła ustalenia jakie poczynił organ I instancji tj., że w dniu 6 listopada 1997 r. nastąpiło przekazanie majątku spółdzielni na rzecz 229 jej członków /osób fizycznych/ i że tego dnia nastąpiła likwidacja spółdzielni, bowiem w związku z przekazaniem całego majątku do spółki akcyjnej Spółdzielnia nie mogła prowadzić działalności określonej w statucie. Według Izby Skarbowej takie działania spółdzielni były sprzeczne z bezwzględnie obowiązującymi przepisami art. 19 par. 1, art. 21, art. 26 par. 2 i art. 27 par. 1 Prawa spółdzielczego, ponieważ Spółdzielnia nadal istniała i jej majątek - jako niepodzielny - nie mógł być przedmiotem rozporządzenia, a ponadto nie ustało członkostwo jej członków i zwrot wpłat dokonanych na udziały nie stał się wymagalny. Przepisy te - jak podkreśliła Izba Skarbowa - w równym stopniu wiązały członków spółdzielni jak też samą spółdzielnię, a ich naruszenie skutkowało na mocy art. 58 par. 1 Kodeksu cywilnego bezwzględną nieważnością czynności. W jej ocenie podjęte działania miały na celu obejście przepisów prawa podatkowego w celu uniknięcia płacenia zryczałtowanego podatku dochodowego.

Strona 1/7