Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Dorota Apostolidis Sędziowie WSA Magdalena Durzyńska (spr.) WSA Elżbieta Sobielarska Protokolant specjalista Aleksandra Borkowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 września 2018 r. sprawy ze skargi K. D., J. P., K. D., M. D. i T. D. na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] stycznia 2018 r. nr [...] w przedmiocie reformy rolnej oddala skargę.
Decyzją [...] z dnia [...] czerwca 2017r. Wojewoda [...], po rozpatrzeniu wniosków K. D., T. D., K. D., M. D. i J. P. (dalej jako skarżący) stwierdził, że majątek ziemski "[...]", położony w powiecie [...] o pow. [...] ha podpadał pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e dekretu PKWN o przeprowadzeniu reformy rolnej. W uzasadnieniu organ wskazał, że wbrew temu co podnoszą wnioskodawcy, majątek "[...]" nie składał się z dwóch prawnie wyodrębnionych części, stanowiących odrębną własność H. K. oraz odrębną własność jego żony S. K., lecz stanowił jedną nieruchomość. Organ podał, że jedynym dokumentem pozwalającym na ustalenie kto i w jakiej części był właścicielem nieruchomości "[...]" przed dniem 1 września 1939r. jest wypis z właściwej księgi wieczystej a wobec jego braku (gdyż księga uległa zniszczeniu) uznał za nieudowodnione, że sporny majątek został podzielony i stanowił odrębną własność dwóch różnych osób. W konsekwencji wobec tego, że zawierał ponad [...] ha użytków rolnych, majątek ten wg organu podpadał pod działanie przepisów dekretu (w uzasadnieniu wskazano na dokumenty, z których wynika powierzchnia majątku).
Jak podał organ, podstawą przejęcia majątku "[...]" był art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu PKWN z dnia 6 września 1944r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (dalej jako dekret). Pod działanie dekretu podpadały nieruchomości ziemskie stanowiące własność albo współwłasność osób fizycznych lub prawnych, jeżeli ich rozmiar łączny przekraczał bądź 100 ha powierzchni ogólnej, bądź 50 ha użytków rolnych.
Z akt wynika, iż w 1917r. H. K. stał się właścicielem ww majątku ziemskiego, a w dniu [...] stycznia 1918r. w celu uregulowania stosunków majątkowych pomiędzy nim i przyszłą żoną S. P. zawarł z nią umowę majątkową. Jak stanowi jej § 3 H. K. za sumę [...] tys. marek na nieograniczoną własność przyszłej żony S. P. sprzedał dobra ziemskie o ogólnej powierzchni około [...] morgi i następnie zezwolił na niezwłoczne przepisanie tytułu własności sprzedanych dóbr w wykazie hipotecznym. Wg ministra dokument ten dowodzi, że co do połowy z nabytych w 1917r. nieruchomości przez H. K. - jedynym właścicielem stała się jego przyszła żona B. P..
Powołując się na ówcześnie obowiązujące przepisy organ rozważał możliwości zmiany umowy przedmałżeńskiej w trakcie trwania małżeństwa ewentualnie obrót nieruchomością i nie wykluczył dokonania takich czynności prawnych podnosząc, że pomiędzy zawarciem związku małżeńskiego w dniu [...] lutego 1918r. a wejściem w życie w dniu 13 września 1944r. dekretu minęło ponad 26 lat. Z tego powodu organ uznał, że umowa przedmałżeńska z 1918r. nie wykluczała, że H. K. mógł być jedynym właścicielem całej spornej nieruchomości w 1944r. Tu organ wskazał na inne dokumenty, z których wynikało, iż w dacie wejścia w życie dekretu cały ww majątek obejmował około [...] ha. Wskazał w szczególności na dowód w postaci "[...]", w którym w rubryce "Imię i nazwisko podatnika" wskazano H. K., a następnie nad imieniem "H." nadpisano imię "S.", zaś w rubryce "Ilość posiadanej ziemi w ha" przekreślony wpis "[...]", nad którym następnie nadpisano "[...]" i [...]". Zdaniem ministra pozwala to przyjąć, iż każde z małżonków opłacało oddzielnie podatek od określonej w dokumencie części nieruchomości. Uznał jednak, że fakt ten nie może przesądzać o podziale prawnym nieruchomości gdyż zgodnie z art. 7 ust. 2 dekretu Prezydenta RP z dnia 4 listopada 1936r. o zmianie przepisów o państwowym podatku gruntowym (Dz.U. Z 1936R. Nr 85, poz. 593 z późn. zm.) ustalano odrębny wymiar podatku dla tych współwłaścicieli posiadłości ziemskich, którzy samodzielnie gospodarowali na faktycznie wydzielonej części nieruchomości. Wydzielenie części nieruchomości do samodzielnego gospodarowania było podziałem quoad usum, na skutek którego każdy ze współwłaścicieli obejmował część nieruchomości w samodzielne posiadanie, jednakże w sensie prawnym nieruchomość pozostawała nadal współwłasnością kilku osób. Organ wskazał też na dokument pochodzący z "Księgi kontroli regulacji hipotek powiatu [...]Wojewódzkiego Urzędu Ziemskiego w W. Wydziału Prawnego Oddziału regulacji hipotek", gdzie w rubryce przy nazwie jednostki hipotecznej [...] o obszarze [...] ha jako jedynego właściciela wskazano H. K.. Również szkic projektowanego podziału majątku [...] wykonany w dniach [...] marca 1945r. i na którym widnieją podpisy przedstawicieli ówczesnych organów administracji, którzy go zatwierdzili - obejmuje całe [...] ha bez podziału na dwa różne gospodarstwa.