Sprawa ze skargi na postanowienie Ministra Rozwoju w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania
Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Anna Wesołowska Sędziowie WSA Monika Sawa (spr.) WSA Małgorzata Boniecka-Płaczkowska po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2021 r. na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym sprawy ze skargi U. G. na postanowienie Ministra Rozwoju z dnia [...] czerwca 2020 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania oddala skargę.

Uzasadnienie strona 1/3

Minister Rozwoju (Minister/organ) postanowieniem z [...] czerwca 2020 r. po rozpatrzeniu zażalenia U. G., utrzymał w mocy postanowienie Wojewody [...] z dnia [...] marca 2017 r. znak [...] odmawiające wszczęcia postępowania administracyjnego w sprawie stwierdzenia nabycia z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1999 r. przez jednostki samorządu terytorialnego, prawa własności nieruchomości położonych w gminie [...], obręb [...], oznaczonych jako działki nr [...], nr [...], nr [...], nr [...], nr [...], nr [...], nr [...] oraz nr [...], zajętych pod drogi, na podstawie art. 73 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformującego administrację publiczną (Dz. U. Nr 133, poz. 872 z późn. zm.)

Postanowienie zostało wydane w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Wnioskiem z dnia 31 grudnia 2005 r. U. G. wystąpiła do Wojewody [...] o wypłatę odszkodowania za nieruchomości położone w miejscowości [...] częściowo zajęte pod drogi oraz lasy. Pismem z dnia [...] listopada 2016 r. znak [...] Wojewoda [...], na podstawie art. 65 § 1 Kpa, przekazał według właściwości Wojewodzie [...], pismo U. G. z dnia 31 grudnia 2005 r. oraz pismo z dnia 6 września 2016 r. i z dnia 21 września 2016 r. dotyczące uregulowania stanu prawnego w trybie art. 73 ww. ustawy nieruchomości położonych w obrębie [...], jedn. ewid. [...] - obszar wiejski, zajętych według wnioskodawcy pod drogi publiczne i wypłaty kwoty odszkodowania za przejęte nieruchomości. Wojewoda [...], działając na podstawie art. 61 a oraz art. 123 Kpa, postanowieniem z dnia [...] marca 2017 r. znak [...], wydanym w następstwie wniosku U. G., odmówił wszczęcia postępowania administracyjnego, w trybie art. 73 ust.1 z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną, w sprawie stwierdzenia nabycia z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1999 r. przez jednostki samorządu terytorialnego, prawa własności nieruchomości położonych w gminie [...], obręb [...], oznaczonych jako działki nr [...], nr [...], nr [...], nr [...], nr [...], nr [...], nr [...] oraz nr [...], zajętych pod drogi. Na powyższe postanowienie zażalenie do Ministra Infrastruktury i Budownictwa złożyła U. G., podnosząc, iż organ I instancji bezpodstawnie odmówił wszczęcia postępowania przyjmując, wbrew przepisowi art. 28 Kpa, że wnioskodawczyni nie przysługuje status strony postępowania - mimo iż wykazała swój interes prawny stosownymi dokumentami urzędowymi. Dodatkowo wskazano, iż organ orzekający nie był uprawniony do badania wypełnienia przez wnioskodawczynię przesłanek z przepisu art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. przed wszczęciem postępowania i czynienia w tym zakresie w uzasadnieniu postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania. Po rozpatrzeniu zażalenia oraz zbadaniu akt sprawy Minister wskazał, że ustawodawca wprowadził w przepisie art. 61a § 1 Kpa dwie samodzielne przesłanki wydania postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania. Jedną z nich jest wniesienie podania przez osobę, która nie jest stroną. Natomiast drugą i niezależną przesłanką do wydania postanowienia w trybie art. 61a § 1 Kpa jest zaistnienie "innych uzasadnionych przyczyn" uniemożliwiających wszczęcie postępowania. A zatem do wydania postanowienia na podstawie art. 61a § 1 Kpa dochodzi wtedy, gdy organ w postępowaniu wstępnym ustali, że w sprawie zachodzą przesłanki podmiotowe np. brak legitymacji wnoszącego podanie do bycia stroną w sprawie lub przesłanki przedmiotowe stanowiące przeszkodę do wszczęcia postępowania administracyjnego. Zarówno w judykaturze, jak i literaturze przedmiotu przyjmuje się, że wniosek o wszczęcie postępowania musi pochodzić od strony w rozumieniu art. 28 Kpa, czyli podmiotu, którego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy konkretne postępowanie albo który żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Czynność procesowa podmiotu żądającego wszczęcia postępowania administracyjnego skuteczna będzie tylko wtedy, gdy można stwierdzić w oparciu o konkretny przepis prawa materialnego, że podmiot zgłaszający to żądanie ma własny interes prawny lub obowiązek prawny go dotyczący. Organ nie może co do zasady wszcząć postępowania administracyjnego na wniosek dowolnego podmiotu, bowiem uczyniłby to w sposób oczywiście niezgodny z prawem (zob. Postępowanie administracyjne pod red. T. Wosia, Warszawa 2013, s. 245). Minister podkreślił, iż ustawowa definicja strony postępowania administracyjnego nawiązuje do teoretycznej koncepcji tzw. triady E. Bernatzika, która zakłada, że w sferze relacji zachodzących między państwem, a jednostką można wyróżnić trzy kategorie więzów prawnych - prawo podmiotowe, interes prawny oraz interes faktyczny. Posiadając prawo podmiotowe, jednostka może się domagać wydania orzeczenia określonej treści. Interes prawny daje jednostce prawo do brania udziału w postępowaniu zmierzającym do wydania orzeczenia, którego treść nie jest z góry zdeterminowana. Natomiast interes faktyczny nie daje jednostce podstaw do domagania się podjęcia przez organ administracji postępowania. Jest to stan, gdy jednostka jest bezpośrednio zainteresowana rozstrzygnięciem sprawy administracyjnej, jednak nie może tego zainteresowania poprzeć przepisem prawa powszechnie obowiązującego mającym stanowić podstawę skutecznego żądania czynności organu administracji publicznej (zob. G. Łaszczyca, C. Martysz, A. Matan, Postępowania administracyjne ogólne. Warszawa 2003, s. 275-276) W konsekwencji organ stwierdził, iż interes prawny to interes oparty na prawie lub chroniony przez prawo, bazujący na konkretnej normie prawnej. Posiadać interes prawny w postępowaniu administracyjnym oznacza to samo co móc ustalić normę prawa powszechnie obowiązującego, na podstawie której można skutecznie żądać działania organu zgodnego z potrzebami i oczekiwaniami lub zaniechania albo ograniczenia czynności organu sprzecznych z potrzebami danego podmiotu. Istotę interesu prawnego stanowi zatem jego związek z konkretną normą prawa powszechnie obowiązującego, którą można wskazać jako jego podstawę. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 23 marca 1999 r., sygn. akt I SA 1189/98 (publ. CBOSA) stwierdził, iż cechami interesu prawnego jest to, że jest on indywidualny, konkretny, aktualny i sprawdzalny obiektywnie, a jego istnienie znajduje potwierdzenie w okolicznościach faktycznych stanowiących determinantę faktyczną decyzji administracyjnej i często jest wyznaczany okolicznościami faktycznymi konkretnej sprawy. Minister wskazał, że podstawy do uznania na gruncie niniejszego postępowania podmiotu za stronę należy upatrywać w przepisie art. 73 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną. Z uwagi na to, że ww. przepis ma charakter deklaratoryjny, a co za tym idzie dochodzi na jego podstawie do potwierdzenia zaistnienia skutku prawnego w postaci przejścia własności gruntów znajdujących się w dniu 31 grudnia 1998 r. w pasie drogi publicznej na rzecz Skarbu Państwa (w przypadku dróg krajowych) lub jednostki samorządu terytorialnego (w przypadku dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych) z dniem 1 stycznia 1999 r., to interes prawny w tym postępowaniu mają te podmioty, których praw rzeczowych do nieruchomości dotyczy ukształtowany w nim stosunek administracyjnoprawny. Tym samym stronami takiego postępowania są były właściciel (na dzień 31 grudnia 1998 r.) nieruchomości (jego następcy prawni) - jako osoby wywłaszczone z prawa oraz Skarb Państwa lub właściwa miejscowo jednostka samorządu terytorialnego - jako beneficjenci przewłaszczenia. Minister wskazał, że z analizy materiału dowodowego, wynika, iż działki nr [...], nr [...], nr [...] i nr [...] są własnością Gminy [...] na podstawie decyzji komunalizacyjnych Wojewody [...] z dnia [...] maja 2014 r. znak [...] oraz z dnia [...] października 2015 r. znak [...]. W stosunku do działki nr [...] Wojewoda [...] wydał decyzję z dnia [...] lutego 2006 r. znak [...], w oparciu o art. 73 ww. ustawy stwierdzającej jej nabycie z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1999 r. przez Powiat [...]. Natomiast z treści księgi wieczystej nr [...] wynika, iż nieruchomość oznaczona jako działka nr [...] jest własnością osoby fizycznej, zaś działka nr [...] stanowi własność Skarbu Państwa na mocy Kodeksu Napoleona, a prawo to jest ujawnione w księdze wieczystej nr [...]. Natomiast działka nr [...] stanowi własność Województwa [...] (por. wypis z rejestru gruntów z 2013 r.) Zdaniem organu z powyższych ustaleń nie wynika, aby U. G. przysługiwało jakiekolwiek prawo rzeczowe do przedmiotowych działek. U. G. nie przedstawiała do chwili wydania zaskarżonego rozstrzygnięcia dokumentów potwierdzających prawo własności do przedmiotowych działek. Nie uczyniła tego również w toku postępowania zażaleniowego. W postępowaniu administracyjnym co do zasady ciężar dowodu spoczywa na organie prowadzącym postępowanie, co jest wyrazem zasady zawartej w art. 7 Kpa. Jednakże gdy wnioskodawca wywodzi dla siebie określone skutki prawne, a jego twierdzenia w tym zakresie są ogólnikowe i lakoniczne, obowiązkiem organu prowadzącego postępowanie jest wezwanie strony do uzupełnienia i sprecyzowania tych twierdzeń. Dopiero, gdy strona nie wskaże takich konkretnych okoliczności, można z tego wywieść negatywne dla niej wnioski (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 października 1988 r., sygn. akt II ŚA 1947/87, ONSA 2/1988/82 oraz W. Chróścielewski, Organ administracji publicznej w postępowaniu administracyjnym. Warszawa 2002 r., str. 104 i cytowana tam literatura). Organ podniósł, że skoro zatem U. G. nie przedstawiła żadnych dokumentów wskazujących aby posiadała w dniu 31 grudnia 1998 r., jak i obecnie stosowne prawa rzeczowe do działek nr [...], nr [...], nr [...], nr [...], nr [...], nr [...], nr [...] oraz nr [...], to Wojewoda [...] słusznie odmówił wszczęcia postępowania administracyjnego. Odnosząc się natomiast do zarzutów podniesionych w zażaleniu Minister podkreślił, iż celem postępowania toczącego się w trybie art. 73 ustawy z dnia 13 października 1998 r. jest ustalenie, czy na gruncie konkretnej sprawy zaistniały łącznie przesłanki, o których mowa w ww. przepisie, przejścia nieruchomości na własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Tym samym kwestie poruszone w uzasadnieniu zażalenia nie mają wpływu na powyższe postępowanie.

Strona 1/3