Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Dariusz Pirogowicz sędzia WSA Iwona Kosińska (spr.) asesor WSA Iwona Ścieszka po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2021 r. na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym sprawy ze skargi T. G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] czerwca 2021 r., nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego oddala skargę.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] decyzją z dnia [...] czerwca 2021 r. nr [...] utrzymało w mocy decyzję Burmistrza [...] z dnia [...] marca 2021 r. nr [...] odmawiającą przyznania T. G. świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania opieki nad niepełnosprawną żoną.
Z uzasadnienia zaskarżonej decyzji wynika, że T. G. wystąpił o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad niepełnosprawną żoną. Po jego rozpatrzeniu Burmistrz decyzją z dnia [...] marca 2021 r. odmówił przyznania wnioskowanego świadczenia. W uzasadnieniu organ I instancji wskazał, że w rozpatrywanej sprawie nie zostały spełnione kryteria o których mowa w art. 17 ust. 1b ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. z 2020 r. Dz. U. poz. 111).
Nie zgadzając się z tym rozstrzygnięciem, T. G. wniósł odwołanie. W uzasadnieniu zarzucił organowi naruszenie art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych. Skarżący wskazał, że na skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r. sygn. K 38/13 doszło do uznania niekonstytucyjności części wskazanej normy prawnej w zakresie zróżnicowania prawa do świadczenia ze względu na moment powstania niepełnosprawności. Ponadto zarzucił naruszenie przepisów postępowania poprzez brak wyjaśnienia wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.
Po rozpatrzeniu złożonego odwołania organ II instancji stwierdził, że nie może ono zostać uwzględnione. W uzasadnieniu zajętego stanowiska organ odwoławczy wyjaśnił, że materialnoprawną podstawę orzekania w sprawie stanowiły przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych. Warunki do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej określa art. 17 tej ustawy. Wyznacza on zarówno przesłanki pozytywne uprawniające do przyznania świadczenia, jak i przesłanki negatywne, niweczące to uprawnienie. Organ przywołał treść powołanego przepisu prawa i wyjaśnił, że decyzja o przyznaniu świadczenia pielęgnacyjnego nie ma charakteru uznaniowego, a jego przyznanie uwarunkowane jest spełnieniem wszystkich przesłanek określonych w powołanym przepisie. Jedną z nich jest okoliczność, że osoba, nad którą sprawowana jest opieka, legitymuje się albo orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie z dwoma wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Ze znajdującego się w aktach sprawy orzeczenia o stopniu niepełnosprawności wydanego przez Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w [...] z dnia [...] lipca 2019 r. wynika, że żona wnioskodawcy została zaliczona do osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym. Orzeczenie wydano do dnia [...] czerwca 2022 r., niepełnosprawność istnieje od [...] grudnia 2010 r. W orzeczeniu zostało zawarte również wskazanie o konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Natomiast stosownie do art. 17 ust. 1b omawianej ustawy świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała: 1) nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub 2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia. Zagadnienie wykładni przepisu art. 17 ust. 1b było już wielokrotnie przedmiotem analizy Naczelnego Sądu Administracyjnego, który - rozpoznając sprawy w analogicznych stanach faktycznych i prawnych - uznawał konieczność uwzględnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r. sygn. akt K 38/13 dla prawidłowej wykładni przepisu art. 17 ust. 1b. Stwierdzenie przez Trybunał niekonstytucyjności tego przepisu w zakresie, w jakim przepis ten różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności, powoduje, że art. 17 ust. 1b od momentu wejścia w życie wyroku Trybunału nie może być stosowany w jego dotychczasowym brzmieniu. Dlatego też, stosując ten przepis, należy uznać, że w stosunku do opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych, których niepełnosprawność powstała później niż w okresach wskazanych w ust. 1b pkt 1 i 2, kryterium momentu powstania niepełnosprawności jako uniemożliwiające uzyskanie świadczenia pielęgnacyjnego utraciło przymiot konstytucyjności. Stąd też w odniesieniu do tych osób oceny spełnienia przesłanek niezbędnych dla przyznania świadczenia pielęgnacyjnego należy dokonywać z pominięciem tego kryterium. Norma prawna uznana za niekonstytucyjną stanowi wadliwą podstawę prawną, a wydana na takiej podstawie prawnej decyzja administracyjna musi być uznana za wadliwą. Nie jest więc dopuszczalne oparcie decyzji odmawiającej przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego i rozstrzygnięcia sądu w takiej sprawie na tej części przepisu art. 17 ust. 1b, która została uznana za niezgodną z art. 32 ust. 1 Konstytucji. Oznacza to, że organ rozpatrując wniosek o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego złożony przez opiekuna dorosłej osoby niepełnosprawnej, w obecnym stanie prawnym ma obowiązek zbadać, czy wnioskodawca spełnia warunki do przyznania tego świadczenia określone w art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych, to jest z wyłączeniem tej części tego przepisu, która z dniem [...] października 2014 r. została ostatecznie uznana za niekonstytucyjną.