Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Monika Sawa, sędzia WSA Łukasz Trochym (spr.), asesor WSA Iwona Ścieszka, , po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 21 września 2021 r. sprawy ze skargi J. T., A. B., J. T., S. M., P. M., W. M., E. T., B. Z., W. C., M.C., D.C., G. W., W. P., D. G., K. R., P. M., P. M., J. W. i W. W. na decyzję Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia (...) listopada 2020 r. nr (...) w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności orzeczenia oddala skargę.
Minister Rozwoju, Pracy i Technologii (dalej jako "Minister/organ") decyzją z [...] listopada 2020 r., nr [...], po rozpatrzeniu wniosku J. W., W. W., G. W., J. T., A. B., J.T., S. M., P. M., W. M., E. T., B. Z., W. C., M. C., D. C., W. P., D. G., K. R., P. M. oraz P. M. (dalej jako "Wnioskodawcy"), reprezentowanych przez adwokata J. F., odmówił stwierdzenia nieważności orzeczenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w [...] z [...] marca 1954 r., nr [...] w części dotyczącej wywłaszczenia na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości położonych w [...], gm. kat. [...], obj. Iwh [...], ozn. jako pgr. I.kat. [...] o pow. [...] m2, stanowiącej własność F. T. z M. (pkt 20 orzeczenia) oraz obj. Iwh [...], ozn. jako pgr. I.kat. [...] o pow. [...] m2 (powstałej z podziału pgr. I.kat. [...] o pow. [...] m2), stanowiącej własność - T. W. i S. (pkt 37 orzeczenia).
Zaskarżona decyzja Ministra została wydana w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.
Kontrolowanym orzeczeniem z 26 marca 1954 r., nr [...] Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w [...] wywłaszczono na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości położonych w [...], gm. kat. [...], obj. Iwh [...], ozn. jako pgr. I.kat. [...] o pow. [...] m2, stanowiącej własność F. T. z M. (pkt 20 orzeczenia) oraz obj. Iwh [...], ozn. jako pgr. I.kat. [...] o pow. [...] m2 (powstałej z podziału pgr. I.kat. [...] o pow. [...] m2), stanowiącej własność T. W. i S. (pkt 37 orzeczenia).
Z wnioskiem o stwierdzenie nieważności ww. orzeczenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w [...] wystąpili Wnioskodawcy jako spadkobiercy wywłaszczonej właścicielki nieruchomości. Jako przyczyny nieważności wskazano rażące naruszenie m.in. art. 8 ust. 1 i ust. 4, art. 18 ust. 1, art. 20, art. 30 i art. 27 dekretu z dnia 26 kwietnia 1949 r. o nabywaniu i przekazywaniu nieruchomości niezbędnych dla realizacji narodowych planów gospodarczych (Dz. U. z 1952 r. Dz. U. Nr 4, poz. 31, dalej jako "dekret") poprzez skierowanie orzeczenia do osoby nieżyjącej (W. T.), brak przeprowadzenia obligatoryjnych rokowań oraz rozprawy oraz poprzez przyznanie odszkodowania w gotówce, które nie zostało wypłacone, podczas gdy wywłaszczona nieruchomość miała charakter uprzywilejowany i dlatego organ powinien przyznać odszkodowanie w formie nieruchomości zamiennej.
Po rozpatrzeniu złożonego wniosku, decyzją z [...] listopada 2020 r., nr [...], Minister odmówił stwierdzenia nieważności orzeczenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w [...] z [...] marca 1954 r., nr [...] w części dotyczącej wywłaszczenia na rzecz Skarbu Państwa opisanych powyżej nieruchomości położonych w [...], stanowiących własność F. T. z M. oraz W. i S. T. W uzasadnieniu swojej decyzji organ wyjaśnił tryb i zasady stwierdzania nieważności decyzji administracyjnej wynikające z treści art. 156 k.p.a. Wskazał następnie, że kwestionowane orzeczenie zostało wydane na podstawie przepisów dekretu i przywołał treść art. 5, 8, 17, 18, 20, 21 oraz 26 dekretu. Minister dokonał następnie szczegółowej analizy powołanych przepisów i ich zastosowania w kontrolowanej sprawie. W wyniku dokonanej analizy organ stanął na stanowisku, że pomimo zakrojonych na szeroką skalę poszukiwań, nie udało się uzyskać dokumentacji archiwalnej dotyczącej zezwolenia Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego na przeprowadzenie przedmiotowego wywłaszczenia, co uniemożliwia dokonanie oceny czy wniosek inwestora o wydanie zezwolenia był kompletny. Brak było również możliwości pozyskania dowodu skierowania przez inwestora do właścicieli nieruchomości wezwania do dobrowolnego odstąpienia nieruchomości w trybie art. 8 dekretu oraz wniosku wywłaszczeniowego. W oparciu o szczątkowy materiał dowodowy, organ ustalił jednak, że z treści orzeczenia wywłaszczeniowego z [...] marca 1954 r., nr [...] wynika, że wniosek wywłaszczeniowy wpłynął do organu wojewódzkiego w dniu 19 listopada 1952 r. Mając zatem na uwadze znaczny upływ czasu od wydania kontrolowanego orzeczenia (prawie 70 lat), jak i i domniemanie legalności orzeczenia wynikające z zasady trwałości decyzji ostatecznych, sformułowanej w art. 16 § 1 k.p.a., organ uznał, że nie doszło do rażącego naruszenia art. 5, art. 8 i art. 17 ust. 3 dekretu. Organ nie potwierdził także zarzutów dotyczących braku rozprawy wywłaszczeniowo-odszkodowawczej, która jak już wskazano powyżej, odbyła się [...] sierpnia 1953 r., o czym zainteresowani zostali powiadomieni poprzez obwieszczenie z 28 lipca 1953 r., które zostało wywieszone w okresie od 7 sierpnia 1953 r. do 21 sierpnia 1953 r. na tablicy ogłoszeń Prezydium Dzielnicowej Rady Narodowej w [...]. Organ podniósł także, że jak wynika z protokołu przedmiotowej rozprawy, F. T. wzięła udział w rozprawie, jak też podpisała własnoręcznie protokół. Nie doszło zatem do rażącego naruszenia przepisu art. 18 ust. 1 oraz 20 ust. 1 dekretu. Organ dodał przy tym, że F. T., brała udział w postępowaniu wywłaszczeniowym w imieniu własnym w zakresie nieruchomości ozn. jako pgr. I.kat. [...] oraz w imieniu swojego męża (W. T.) w zakresie dotyczącym nieruchomości ozn. jako pgr. I.kat. [...], nie informując organu wywłaszczeniowego o śmierci męża, który zmarł [...] stycznia 1952 r. Organ uznał więc, że F. T. w istocie wystąpiła na rozprawie jako spadkobierca swojego zmarłego męża, ponieważ w dacie wydania kontrolowanego orzeczenia brak było stosownego postanowienia sądu stwierdzającego nabycie spadku po zmarłym W. T., co w ocenie organu dowodzi, że w zniszczonej księdze wieczystej Iwh [...] w dalszym ciągu był ujawniony ww. zmarły, zaś jego następcy prawni nie ujawnili przysługujących im praw w księdze wieczystej prowadzonej dla przedmiotowej nieruchomości. Wywłaszczana nieruchomość miała więc nieuregulowany stan prawny. Organ wskazał także, że ocena, czy doszło do rażącego naruszenia prawa musi być zawsze dokonywana z uwzględnieniem okoliczności konkretnej sprawy. Natomiast w przedmiotowej sprawie w sentencji orzeczenia wywłaszczeniowego wymieniono m.in. W. T. - jako właściciela tabularnego nieruchomości uregulowanej w zaginionej aktualnie Iwh [...], gdyż okoliczności sprawy dowodzą, w tym przeprowadzone postępowanie spadkowe po ww. osobie, że w wyniku wydania postanowienia Sądu Powiatowego dla m. [...] z [...] października 1954 r., sygn. akt VIII.Ns.l.420/54 w ww. księdze wieczystej nie ujawniono wówczas spadkobierców W. T. Z kolei, kontrolowane orzeczenie stało się podstawą ujawnienia prawa Skarbu Państwa w księdze wieczystej, natomiast jego skutek prawny następował niezależnie od tego, kto był rzeczywistym właścicielem danej nieruchomości w chwili orzekania. Brak było więc podstaw do przyjęcia, że doszło rażącego naruszenia prawa, w szczególności art. art. 21 ust. 1 i ust. 2 oraz 26 dekretu.