Także w doktrynie prawa podatkowego poddano analizie treść art. 217 Konstytucji RP. Z analiz tych wynika konstytucyjny nakaz uregulowania w ustawie podatkowej zakresu podmiotowego i przedmiotowego podatku, jego stawki oraz pozostałych elementów tam wymienionych. Strony przedmiotowej podatku nie można sprowadzać jedynie do samego przedmiotu podatku, lecz w konstrukcji prawnej podatku należy ją widzieć jako elementy wzajemne powiązane - elementy przedmiotu i podstawy opodatkowania. Wyłączność ustawowa ma wpływ na stopień zupełności ustawy, na "głębokość" jej bezpośredniej regulacji. Do rzadkości powinny więc należeć przypadki zamieszczania w ustawach podatkowych upoważnień do wydawania podustawowych aktów prawnych. Jeżeli jednak takie upoważnienia mają miejsce, to należy skrupulatnie przestrzegać zasady ścisłego ich zdeterminowania normami ustawowymi, zgodnie z wymogami art. 92 Konstytucji RP /por. np. R. Mastalski, Prawo podatkowe, Warszawa 2001, str. 69 i następna/ Nikt też nie może być zmuszony do płacenia podatków, które zostały nałożone niezgodnie z Konstytucją, niezgodnie z konstytucyjnie określonymi zasadami /por. np. A. Gomułowicz, J. Małecki, Podatki i prawo podatkowe, Poznań, 2000, str. 70 i następna/.
Art. 178 ust. 2 Konstytucji RP niezawisłość sędziom gwarantuje przede wszystkim przez to, że podlegają oni tylko Konstytucji i ustawom. Władza ustawodawcza może wywierać wpływ na działania sądów tylko w drodze stanowienia aktów prawnych najwyżej stojących w ich hierarchii. Sędziowie mają prawo, na podstawie postanowień art. 8 ust. 2 Konstytucji o bezpośrednim jej stosowaniu, do wydawania orzeczeń wprost w oparciu o Konstytucje. Dzięki temu, sędzia sądu administracyjnego może w konkretnej sprawie odstąpić od stosowania przepisu ustawy podatkowej, który uznaje za sprzeczny z Konstytucją oraz pominąć akt podustawowy sprzeczny z Konstytucją i ustawą.
W niniejszej sprawie, organy podatkowe obu instancji - określiły Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej D.-M. zobowiązanie, zaległość w podatku akcyzowym i odsetki za zwłokę za poszczególne miesiące 1999 r. - w oparciu o postanowienia par. 4 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 1998 r. w sprawie podatku akcyzowego /Dz.U. nr 157 poz. 1035 ze zm./. Powyższe rozporządzenie Ministra Finansów, zaliczające skarżącą nie będącą ani producentem, ani importerem wyrobów akcyzowych do podatników podatku akcyzowego, zostało wydane na podstawie pozostającego w jaskrawej sprzeczności z postanowieniami art. 217 i art. 92 Konstytucji RP, art. 35 ust. 4 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym /Dz.U. nr 11 poz. 50 ze zm./ stanowiącego, że "Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, przypadki, gdy podatnikami akcyzy są osoby lub jednostki inne niż producent lub importer wyrobów akcyzowych".
Przepis art. 35 ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym pozostaje w oczywistej sprzeczności z jednej strony z art. 92 ust. 1 Konstytucji RP, gdyż nie zawiera jakichkolwiek wskazań co do treści rozporządzenia; z drugiej natomiast strony koliduje z postanowieniami art. 217 Konstytucji RP, w myśl którego określenie podmiotów i przedmiotów opodatkowania następuje w drodze ustawy, a nie rozporządzenia. Niekonstytucyjność delegacji ustawowej powoduje konsekwencje w postaci niekonstytucyjności aktu podustawowego. Z tego względu Naczelny Sąd Administracyjny w niniejszej sprawie stwierdza, iż obowiązek podatkowy w podatku akcyzowym został na skarżącą spółdzielnię nałożony wbrew Konstytucji i bez ustawowego w tej kwestii uregulowania.